Αν ζητήσεις από ένα παιδί να σου ζωγραφίσει την άνοιξη, σίγουρα δε θα βγάλει πρώτα τον μπλε μαρκαδόρο ή τη μωβ κηρομπογιά από την κασετίνα του για να ξεκινήσει. Αλλά και ποιος είναι αυτός που ξέρει πόσο κόκκινο θα βάλει στο μπλε για να κολυμπήσουμε οι «γκρίζοι» εμείς σ’ αυτή τη θάλασσα των μωβ και των μπλε αποχρώσεων;
Ψυχρό χρώμα το λένε και ας είναι του ουρανού. Ψυχρό κι ας συμβολίζει την καθαρότητα της ψυχής, την αρμονία, τη σοφία, και ας συνοδεύει με τόση επιτυχία την περισυλλογή ή το διαλογισμό.
Μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα ήταν χρώμα άγνωστο, παραμελημένο. Το μπλε αναδείχτηκε με το γερμανικό ρομαντισμό, με το γαλάζιο κουστούμι του νεαρού Βέρθερου στον Γκαίτε, με την αναζήτηση του ιδανικού μικρού μπλε λουλουδιού του Νοβάλις στο ημιτελές βιβλίο του Heinrich von Ofterdingen το 1802.
Αλλά μην ταράζεστε, δε θα κυνηγήσουμε σήμερα μαζί γαλάζια πουλιά ούτε γαλάζιες χίμαιρες και νεράιδες. Αφήνω το ιδανικό και την αναζήτησή του στη δική σας ατζέντα και έρχομαι να σας δώσω κάποια λαμπρά και ευκόλως επαληθεύσιμα δείγματα του μπλε στην ελληνική χλωρίδα, στην πόρτα, στο πεζοδρόμιο, στις αυλές μας. Με άμεσο όφελος μια στάλα όνειρο, πίστης και χαράς!
Ας μιλήσω για την μποράντζα (Borago officinalis), γνωστή και ως μποράζα ή μποράγο. Είναι από τα φυτά που σε μαγεύουν με την πρώτη ματιά. Είναι σαν το μωρό που σου φέρνουν στην αγκαλιά σου και το κοιτάζεις και ξέρεις ότι είναι αυτό το πιο άπιαστο όνειρό σου, σαν την καλή την ημέρα, σαν την καλή την είδηση, σαν την συνωμοσία των εραστών και της αγάπης. Τόσο πολλά χαρίσματα σ’ ένα μικρό μπλε λουλουδάκι;
Η μποράντζα φύεται σε όλη τη Μεσόγειο. Βλασταίνει κάθε άνοιξη στο ίδιο πάντα σημείο από τους ίδιους της τους σπόρους. Το φυτό σε πλήρη ανάπτυξη μπορεί να φτάσει μέχρι και το ένα μέτρο ύψος, ο μίσχος και τα φύλλα της καλύπτονται από τριχούλες, ενώ τα άνθη της σχηματίζουν μεγάλες ταξιανθίες. Η μποράντζα έχει μεγάλη περίοδο ανθοφορίας και αν βρει τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να ανθίζει όλο σχεδόν το χρόνο.
Η καλλιέργειά της είναι πολύ εύκολη, τόσο τα φύλλα της όσο και τα λουλούδια της είναι βρώσιμα για σαλάτες, ντολμάδες, γεμιστά, ροφήματα… και γιατί άραγε όλα αυτά; Γιατί η μποράντζα είναι η χαρά προσωποποιημένη, είναι εκείνο το κουράγιο για ζωή που της απέδιδαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες μονολογώντας «Ego borago gaudia semper ago» καθώς έριχναν τα άνθη της μες στο κρασί τους για να παίρνουν θάρρος και δύναμη.
Δεν πρόκειται για κόμικς του Γκοσινί, και αν δεν είναι εύκολο να πιστέψετε τους ευφάνταστους Ρωμαίους, πιστέψετε καλύτερα το σοφό Άγγλο Φράνσις Μπέικον που έλεγε ότι το μποράγο είναι ιδανικό «to repress the fuliginous vapour of dusky melancholie /για να καταλαγιάζει τους βλαβερούς αχνούς της ζοφερής μελαγχολίας».
Το μποράγο φυτεύεται ή σπέρνεται φθινόπωρο στις αυλές για εκείνο το λίγο κουράγιο που μας λείπει. Ή βρίσκεται στην ελληνική φύση αυτή την εποχή μαζί με όλα αυτά τα άλλα μπλε και μωβ γύρω γύρω… τα σκουφάκια, τις ίριδες, τις ανεμώνες, τα μη με λησμόνει, τους μενεξέδες, τις μολόχες…
Μήπως υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η γκάμα από το μπλε στο μωβ θα κορυφωθεί και φέτος με τις πασχαλιές που θα ανθίσουν το Πάσχα, που ήδη πήραν θάρρος από την άνοδο της θερμοκρασίας και ξεμύτισαν; Και μήπως μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι δε θα πάρουν από τις πασχαλιές τη σκυτάλη οι μωβ γλυσίνες;
Με τόση βεβαιότητα για όμορφες εξελίξεις στην ανθοφορία τι καλύτερο φινάλε από τον «Ύπνο» του Κώστα Καρυωτάκη:
Θα μας χαϊδεύει ως όνειρο το κύμα.
Και γαλανό σαν κύμα τ’ όνειρό μας
θα μας τραβάει σε χώρες που δεν είναι.
Αγάπες θα ’ναι στα μαλλιά μας οι αύρες,
η ανάσα των φυκιών θα μας μυρώνει,
και κάτου απ’ τα μεγάλα βλέφαρά μας,
χωρίς να το γρικούμε, θα γελάμε.
Τα ρόδα θα κινήσουν απ’ τους φράχτες,
και θα ’ρθουν να μας γίνουν προσκεφάλι.
Για να μας κάνουν αρμονία τον ύπνο,
θ’ αφήσουνε τον ύπνο τους αηδόνια.
Γλυκά θα κοιμηθούμε σαν παιδάκια γλυκά...
