Νότες, εικόνες και λόγος για τον Αφροφουτουρισμό

Sun Ra Arkestra

Οι Voltnoi και Quetempo είναι γνωστοί απο πειραματικά μουσικά σχήματα όπως οι drog_A_tek και οι The Erasers.  Η προηγούμενη επιμέλεια τους στη Στέγη ήταν το Death of Recording Music, ένα διήμερο για το μέλλον της μουσικής με τους Daniel Miller (Mute), Bill Drummond (KLF), AUDiNT (Kode 9, Eleni Ikoniadou, Toby Heys), Bill Kouligas (PAN) και Adam Harper.

Τώρα συνεχίζοντας την πορεία τους στην εξερεύνηση νέων ρευμάτων στην μουσική και όχι μόνο, επιμελούνται το φεστιβάλ Enter Afrofuturism. Ένα εξαήμερο με μουσική, διαλέξεις και προβολές ταινιών που ξεκινάει την Τρίτη 6 Νοεμβρίου στο Ινστιτούτο Goethe και συνεχίζεται με διαλέξεις και συναυλίες στην Στέγη και στο s.i.x. d.o.g.s. Λίγο πριν την έναρξη του φεστιβάλ ξεκαθαρίζουν τι σημαίνει αφροφουτουρισμός.

Sun Ra

Η Έννοια

Ο αφροφουτουρισμός είναι ένα πολιτιστικό ρεύμα που μπορεί να ανιχνεύσει κάποιος ανάμεσα από βιβλία επιστημονικής φαντασίας, μουσική, εικαστικά και θεωρία. Ο ιταλικός φουτουρισμός ύμνησε το νέο τεχνολογικό περιβάλλον της βιομηχανικής επανάστασης στις αρχές του 20 αιώνα και γοητεύτηκε από την ένωση ανθρώπου και μηχανής. Το πρώτο συνθετικό της λέξης αφροφουτουρισμός όμως είναι το πρόθεμα -αφρο και προφανώς αναφέρεται στην αφρικανική πολιτιστική καταγωγή του.

Ο αφροφουτουρισμός σαν όρος ουσιαστικά εμφανίζεται την δεκαετία του ‘90. Δηλαδή την στιγμή της πληροφορικής επανάστασης και διατρέχεται από τις αξίες ενός ανθρωπισμού που λειτουργεί πέρα από κάθε περιορισμό φυλής, τάξης και φύλου μέσα στο τεχνολογικό περιβάλλον του 21ου αιώνα. Η ιστορία και οι συνδέσεις που κάνει ο αφροφουτουρισμός μέσα στο χρόνο περιλαμβάνει λογοτέχνες, μουσικούς και διανοητές από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Αυτό που τους ενώνει είναι η επιθυμία στον ελεύθερο σχεδιασμό του μέλλοντος τους από τους ίδιους. Αυτό είναι μια πανανθρώπινη αξία». 

Nkisi

Η Μίξη

Το Εnter Αfrofuturism είναι ένα φεστιβάλ που προσπαθεί να χαρτογραφήσει όλο αυτόν πλούτο από εμπειρίες, ιστορίες, τέχνες της μαύρης κοινότητας σε όλο τον κόσμο. Έτσι ο Sun Ra μέσα από την μουσική του πρόσφερε ένα φαντασιακό εξόδου της αφροαμερικανικής κοινότητας από την λευκή ρατσιστική Αμερική της δεκαετία του 60…για έναν άλλο πλανήτη. Ενώ η Nkisi που θα δώσει μία διάλεξη για την γλώσσα της κυριαρχίας, ηγείται μιας καλλιτεχνικής κολεκτίβας που εδρεύει σε τρεις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου (Γιοχανεσμπουργκ, Λονδίνο, Nέα Υόρκη) και θέλει να αποκαλύψει τους αόρατους μηχανισμούς της εξουσίας. Μέσα σε αυτούς τους μηχανισμούς είναι η καθημερινότητα και η γλώσσα.

Εκτός της διάλεξης θα κλείσει την βραδιά του Σαββάτου στο six d.o.g.s. με ένα DJ set. Το παράδειγμα της Nkisi δείχνει τα διαφορετικά εργαλεία, μουσική και λόγος, που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες του αφροφουτουρισμού για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους. Έτσι η γραμμή που ενώνει τους συμμετέχοντες αυτού του φεστιβάλ είναι η κριτική του παρόντος κόσμου. Όλοι οι καλεσμένοι του φεστιβάλ δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά πολιτιστικά και πολιτικά οικοσυστήματα. Όμως η ιδιαιτερότητα για κάθε μια από τις σημαντικές πτυχές  είναι τα ζητήματα της τεχνολογικής καινοτομίας και ανακαλύψεων που έχουν ανακύψει από την ιστορία της μαύρης κοινότητας. Και αυτή την καινοτομία θέλει να αναδείξει το ρεύμα του αφροφουτουρισμού. 

A Guy called Gerard με Κουβανούς μουσικούς

Ο Νεός Χάρτης

Εάν θα θέλαμε να τοποθετήσουμε στον χώρο αυτό το ρεύμα θα χρησιμοποιήσαμε το όνομα, Μαύρος Ατλαντικός. Ένα όνομα που δόθηκε από τον τομέα των πολιτιστικών σπουδών στην Αγγλία τη δεκαετία του 90 και σχηματίζει ένα χάρτη ανάμεσα στην δυτική Αφρική, την βόρεια Αμερική, την Καραϊβική και την μεγάλη Βρετανία. Εκεί αναπτύχθηκε στους μοντέρνους χρόνους το διατλαντικό εμπόριο ανθρώπων που κυριολεκτικά απήχθησαν από την Δυτική Αφρική από την αποικιοκρατία.

Ο δυτικός πολιτισμός από την αναγέννηση, τον διαφωτισμό, την βιομηχανική επανάσταση ως τις μέρες μας έχει προσπαθήσει να κρύψει τον πραγματικό «πλούτο» που τον διέπει. Στα ιστορικά γεγονότα της δουλείας του αφρικανικού πληθυσμού, του ρατσισμού ή ακόμα και του ολοκαυτώματος έχει αναφερθεί με τον όρο της παρέκκλισης από τα υψηλά ιδεώδη του, ενώ στην πραγματικότητα τα γεγονότα αυτά βρίσκονται στον πυρήνα των βασικών ιδεών του. Ο αφροφουτουρισμός στο επίπεδο της κριτικής είναι μια μη-δυτική αφήγηση του κόσμου.

Η Μουσική

Η μαύρη μουσική στο σύνολο της έχει φουτουριστικές προεκτάσεις. Εκεί μπορείς να ανακαλύψεις την καινοτομία και τις ανακαλύψεις που την έχουν εμπνεύσει. Μπορούμε να φέρουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο φωνογράφος όταν ανακαλύφθηκε το 1874 από τον Τόμας Έντισον προοριζόταν για να ηχογραφούνται εταιρικές συμφωνίες και δικαστικά πρακτικά. Όμως μέσα σε μια δεκαετία μαύροι καλλιτέχνες ηχογράφησαν μουσική και οικειοποιήθηκαν το μέσο για λογαριασμό της τέχνης τους. Σε ένα πιο σύγχρονο παράδειγμα, τα rhythm box, ή ρυθμομηχανές της Roland στην αρχή της δεκαετίας του ‘80 προορίζονταν για στουντιακή ηχογράφηση demo ή για την πρόβα ενός μουσικού χωρίς την παρουσία ντράμερ. Η ιστορία είναι σύντομη. Από εκείνο το σημείο οι μηχανές βρίσκουν μια νέα χρήση στα χέρια μαύρων μουσικών που θα δημιουργήσουν μεγάλα ποπ ρεύματα όπως το hip hop ή το Detroit techno. 

Πέρα από αυτό όμως η μαύρη μουσική στις αρχές του εικοστού αιώνα είχε μια διαφορετική δυναμική που στηριζόταν στο ότι αποτύπωσε την καθημερινή ζωή της μαύρης κοινότητας. Σε κάθε εποχή λοιπόν, έφερε ένα νέο δεδομένο και μεταμορφώθηκε μέσα στις συνθήκες του σύγχρονου κόσμου από το τραγούδι της φυτείας, στα μπλουζ, στη τζαζ, στο χιπ χοπ , στo funk, τη reggae, το dub το techno. Οι μαύρες κοινότητες μπορούμε να πούμε ότι μέσα από τις πρακτικές τους αποτέλεσαν το κατεξοχήν νεωτερικό στοιχείο αυτού του κόσμου. 

Οι μουσικοί, οι σκηνοθέτες, οι διανοητές

Στο Φεστιβάλ καλύπτουμε όλο το φάσμα του αφροφουτουρισμού. Δηλαδή καλλιτέχνες και διανοητές που έχουν επηρεαστεί από τις πολιτιστικές κληρονομιές των sound system της Καραϊβικής στην Μεγάλη Βρετανία και οδήγησαν στην αγγλική κλαμπ κουλτούρα , του σύγχρονου αμερικανικού χιπ χοπ και την σύγχρονη τέχνη στην Αφρική. Στο Εnter Αfrofuturism θα παρουσιαστούν μουσικοί που ο καθένας στο είδος  του ήταν «μπροστά» από την εποχή του. Απλά ο αφροφουτουρισμός ψάχνει τα στοιχεία του μέλλοντος που υπήρχαν σε κάθε εποχή στην μουσική ή στην λογοτεχνία π.χ. Σίγουρα όμως  κάποιος μπορεί να απολαύσει τη μουσική χωρίς να χρειαστεί να στοχαστεί πάνω σε αυτή».