Η Νατάσσα Παππά είναι γραφίστρια και δημιουργεί κάτω από το όνομα Street Design Words. Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές της στην Ολλανδία επέστρεψε στην Αθήνα και αποφάσισε πως θέλει να ζει μέσα στο γλυκό της χάος και όχι σε τετραγωνισμένα πεντακάθαρα κουτάκια. Περιπλανώμενη στην πρωτεύουσα, άρχισε να χρησιμοποιεί τις στοές της κόβοντας δρόμο για να προλάβει τις διάφορες εξωτερικές δουλειές της. Έτσι ανακάλυψε μια ανεξάρτητη πόλη μέσα στην πόλη κι αποφάσισε να αποτυπώσει αυτή την πληροφορία σε έναν πρακτικό οδηγό.
Η Νατάσσα Εντός Στοάς (Καΐρη)
«Πριν γυρίσω στην Ελλάδα ακόμα άρχισα, εν είδει project, να κάνω βόλτες, να χαρτογραφώ και να φωτογραφίζω χωρίς όμως να ξέρω αν αυτό θα καταλήξει κάπου. Δύο χρόνια αργότερα, έμελλε να γίνει το "Εντός Στοάς". Η Αθήνα έχει πολλά επίπεδα. Δεν βαριέσαι, αυτό μου αρέσει. Περπατάω κι ανακαλύπτω συνεχώς πράγματα. Στην Ολλανδία, ας πούμε, δεν υπάρχουν στοές. Είχα βαρεθεί να είναι όλα φλατ και με ορθές γωνίες. Ακόμα και αν ήθελες να χαθείς, δεν μπορούσες. Ήρθα για διακοπές τα Χριστούγεννα και θυμήθηκα το αθηναϊκό χάος. Το να βρίσκεσαι σε έναν καλοστρωμένο δρόμο και μετά να βγαίνεις σε έναν κατεστραμμένο. Αυτές οι αντιθέσεις μου άρεσαν πολύ. Βρήκα ενδιαφέρουσα λοιπόν την ιδέα να αναζωογονηθεί όλο αυτό το δίκτυο και οι στοές της Αθήνας να γίνουν και πάλι αρτηρίες. Για αυτό και δεν έκανα έναν πλήρη οδηγό πόλης με άξονα τις στοές. Έδωσα απλά την πληροφορία, για να την χρησιμοποιήσει ο άλλος όπως θέλει.».
Στοά Ειρηνοδικείου
Οι στοές στην Αθήνα μοιάζουν να έχουν ένα παράδοξο. Βρισκόμαστε σε μια χώρα με σχεδόν διαρκή ηλιοφάνεια, κι όμως οι έμποροι αναζήτησαν να ανοίξουν καταστήματα σε υπόγειες στοές και σε στοές ανάμεσα σε ακάλυπτους χώρους κτιρίων, οι οποίες -μοιραία- τις περισσότερες ώρες της ημέρας είναι αρκετά σκοτεινές.
«Είναι όντως περίεργο και τώρα πια ναι, είναι depressing. Παλαιότερα δεν ήταν έτσι. Είχαν επαρκή φωτισμό και ο κόσμος προχωρούσε μέσα σε αυτές, οπότε δεν έβγαινε αυτή η μιζέρια προς τα έξω. Κάποτε θεωρούταν μάλιστα πολυτέλεια το να διαθέτεις μαγαζί σε στοά. Όταν ο κόσμος άρχισε να κυκλοφορεί περισσότερο με αυτοκίνητο, σταμάτησε να περνά από μέσα τους. Αυτό πιστεύω ότι καθόρισε και το μέλλον. Το 2012 που επέστρεψα εγώ στην Αθήνα, ελάχιστοι κυκλοφορούσαν μέσα στις στοές. Ήταν πιο βρώμικες τότε, βρισκόμαστε και στην ακμή της κρίσης, υπήρχαν περισσότεροι άστεγοι. Κοιτάζω τις φωτογραφίες μου και βλέπω τις διαφορές.
Με ενοχλούν πράγματα στην Αθήνα, όπως το gentrification και η βρωμιά. Αυτό που έγινε στο Γκάζι ας πούμε και τώρα προσπαθούν να το κάνουν και στο Μεταξουργείο. Παίρνεις μια περιοχή ρίχνεις μέσα καλλιτέχνες, της ανεβάζεις την αξία και μετά όλα γίνονται πανάκριβα. Πρόσφατο παράδειγμα είναι και το Γεράνι. Κάπου καίγεται η φάση. Χάνεται η αυθεντικότητα των πραγμάτων όταν πας κάπου και γίνεται χαμός από κόσμο. Επίσης, όταν επέστρεψα από το Ρότερνταμ ήμουν πολύ ρομαντική και ακόμα και την βρωμιά την έβλεπα ως κομμάτι της ιδιότροπης ομορφιάς της πόλης μου. Όπως και τα κτίρια που ρημάζουν. Πρέπει να παρθούν κάποιες αποφάσεις όμως για αυτά τα κτήρια. Δε γίνεται να τα κρατήσουμε όλα».
Το ευρετήριο στοών της Νατάσσας έχει τρεις διαφορετικούς τρόπους για να επιλέξεις διαδρομή. Έναν χάρτη, μια λίστα με τις στοές και τις οδούς όπου βρίσκεται η είσοδος και η έξοδός τους, και τέλος μέσα από τις κατόψεις τους. Ο τελευταίος μάλιστα παίζει με την ψυχογεωγραφία, καθώς ο αναγνώστης καλείτε να επιλέξει στοά ανάλογα με το σχήμα που του αρέσει περισσότερο. Δεν μπορώ να μην τη ρωτήσω ποια στοά θα επέλεγε αν βολτάριζε η ίδια με τον οδηγό της στο χέρι.
«Το Τρίστρατο, η οποία ξεκινάει από την Δραγατσανίου και βγαίνει στην Αριστείδου και είναι μια στάνταρ διαδρομή που κάνω γιατί πηγαίνω και τυπώνω στον Στριλιγκά. Το άσχημο είναι ότι αν πας αργά μπορεί να βρεις την μια πόρτα κλειστή και να αναγκαστείς να γυρίσεις πίσω. Είναι ωραία στοά αυτή, στο υπόγειό της βρίσκονται και τα αρχαία τείχη των Αθηνών. Επίσης μου αρέσει και η στοά Ανατολής που είναι ουσιαστικά u turn και έχει μία ταράτσα, κλειστή γύρω – γύρω με πολυκατοικίες.
- Στοά Εμπόρων (φωτό: Νατάσα Πανταζοπούλου)
Αγαπημένοι δρόμοι είναι τα στενά της Πλάκας, γιατί μένω στην Ακρόπολη και χαζεύω όλα τα κιτς σουβενίρ, τις τσάντες, τα πορτοφολάκια και η Απόλλωνος που έχει τα μαγαζιά με τα εκκλησιαστικά είδη. Η Αιόλου είναι επίσης απίστευτος δρόμος. Μου αρέσει το χάος. Και στις στοές αυτό που μου άρεσε είναι ότι κάποια πράγματα τα έχει αφήσει ο χρόνος έτσι. Τις ταμπέλες, τα καταστήματα. Με τον οδηγό ήθελα να δώσω την ευκαιρία σε κάποιον να εξερευνήσει το χάος με τους δικούς του ρυθμούς, γιατί ο χρόνος μοιάζει να σταματάει στις στοές.
Ο οδηγός είναι και στα ελληνικά και στα αγγλικά, γιατί με ενδιαφέρει προφανώς να το πάρουν και οι τουρίστες, νομίζω όμως πως περισσότερο θα ενδιαφερθούν οι Αθηναίοι, γιατί δυστυχώς όσοι επισκέπτονται την χώρα μας δεν γνωρίζουν για την ομορφιά και την ιδιαιτερότητα των στοών, οπότε δύσκολα το βιβλίο μου θα τους τραβήξει την προσοχή. Θα ήταν πολύ ρομαντικό να πιστέψω ότι ο κόσμος θα επιστρέψει στις στοές εξαιτίας του βιβλίου μου. Δεν μπορείς να ορίσεις το που θα πάνε οι άνθρωποι. Στην Στοά Δραγατσανίου υπάρχει ένα ξεχασμένο καφέ, εκεί όπου γυρίστηκε η πρώτη διαφήμιση του Λουμίδη. Μίλησα με τους ανθρώπους που δεν φεύγουν από εκεί, γιατί έχουν ζήσει όλη τους τη ζωή στη στοά. Μου έλεγαν λοιπόν ότι στο καφέ μαζεύονταν σχεδόν αποκλειστικά δικηγόροι, όπου στα διαλείμματά τους κάθονταν και κουβέντιαζαν τα εργασιακά τους. Βγάζει κάτι πολύ συνεργατικό από όλο αυτό, που έχει εκλείψει πλέον από την πόλη».
μερικές σελίδες από το βιβλίο
Η ίδια θα άνοιγε ποτέ το γραφείο της σε ένα από τα άδεια καταστήματα μιας στοάς; «Οι στοές ήταν προσανατολισμένες ανάλογα με τα επαγγέλματα που φιλοξενούσαν στα καταστήματά τους. Για παράδειγμα η στοά Ανατολής που ανέφερα πριν, είχε αποκλειστικά τυπογραφεία. Αυτό γίνεται τώρα και στην Εμπόρων, οπού θα συνεργαστώ και με τα παιδιά και για την παρουσίαση του βιβλίου μου. Αν μπορούσα να μαζέψω κόσμο, να γεμίσουμε μια στοά με δημιουργικά γραφεία, θα το έκανα, ναι».
Η παρουσίαση του «Εντός Στοάς – Αθηναϊκά περάσματα» θα γίνει την Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου στις 19:00, στην Στοά Εμπόρων, Βουλής 8-10.
