O Hendrik έσωσε χιλιάδες πρόσφυγες στη θάλασσα και τώρα κινδυνεύει να δικαστεί γι’ αυτό

Πάνε πάνω από τρία χρόνια που η Μεσόγειος, η θάλασσα μας, έχασε οτιδήποτε ποιητικό κουβαλούσε στους κυματισμούς της. Έγινε η θάλασσα των εκτοπισμένων, των ανέστιων, των ζωών που αξιολογήθηκε ότι μετράγανε λιγότερο στον παγκόσμιο τζόγο του τρόμου και πετάχτηκαν στο νερό. 2.275 πρόσφυγες δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν το ταξίδι τους προς την ειρήνη το 2018 σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Κι όσο οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί νιώθουν κορεσμένοι από το θέαμα της φρίκης και διολισθαίνουν σε μια ηθελημένη τυφλότητα, τόσο το έγκλημα που συντελείται στο υδάτινο κατώφλι μας συνεχίζεται. Γιατί οι άνθρωποι διαχρονικά όταν αντιμετωπίζουν πολέμους, δικτατορίες, διώξεις, πείνα αναζητούν τρόπους απόδρασης προς ασφαλέστερους προορισμούς , ακόμα κι αν γνωρίζουν καλά πως θα χρειαστεί να υποθηκεύσουν ο,τι έχουν.  Και συνήθως το μοναδικό που έχουν είναι η ίδια τους η ζωή.

Απέναντι σ’ αυτή την αγωνιώδη έκκληση για επιβίωση και αξιοπρέπεια οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαντούν στρατιωτικοποιώντας τη διαχείριση των προσφυγικών ροών και ποινικοποιώντας την αλληλεγγύη. Αντί να διασφαλίσουν ασφαλή περάσματα για τους πρόσφυγες, αντί να σκύψουν πάνω από τη μαύρη τρύπα της Λιβύης που καταπίνει την ανθρώπινη υπόσταση, αντί να καταπολεμήσουν το σύγχρονο δουλεμπόριο, οι ευρωπαϊκές αρχές αποφάσισαν να τα βάλουν με τους εθελοντές που παρεμβαίνουν στη Μεσόγειο. 

Η προσπάθεια αποτροπής της θαλάσσιας διάσωσης και τρομοκράτησης των ακτιβιστών, εξελίσσεται σε διάφορες χώρες. Το είδαμε και στην Ελλάδα με την περίπτωση της Σάρα Μαρτίνι , όπου κάθε μέρα που πέρασε στην φυλακή ήταν μια μέρα ντροπής για την ελληνική δικαιοσύνη.

Η ιστορία του διασωστικού σκάφους iuventa είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Μέσα από μια εκστρατεία συλλογής χρημάτων (crowdfunding) μια ομάδα νέων αγόρασε ένα σκάφος, το Iuventa, και τον Ιούλιο του 2016 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα διάσωσης στη Μεσόγειο.

Μετά από ένα χρόνο και ενώ είχαν διασώσει περισσότερους από 14.000 ανθρώπους, οι ιταλικές αρχές κατέσχεσαν το πλοίο στη Λαμπεντούζα και το πλήρωμα του σκάφους τέθηκε υπό δικαστική διερεύνηση για την κατηγορία της διακίνησης προσφύγων. Ο Hendrik Simon, ένας 43 χρονος προγραμματιστής από τη Γερμανία, παράτησε την κανονικότητά του και στήριξε το εγχείρημα ως μέλος του πληρώματος. Αυτές τις μέρες βρίσκεται στην Ελλάδα στο πλαίσιο μιας σειράς εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν με θέμα: «Ενάντια στην ποινικοποίηση της αλληλεγγύης: η διάσωση στη θάλασσα».

Τον συνάντησα στο φιλόξενο χώρο του City Plaza και μας μίλησε για το πώς τον επηρέασε αυτή η συγκλονιστική εμπειρία με την απειλή βαριών κατηγοριών να κρέμεται πάνω από το κεφάλι του.

«'Ένα στιγμιότυπο που μας μεταφέρθηκε ήταν για έναν διακινητή που ήθελε το καπέλο ενός πρόσφυγα. Εκείνος αρνήθηκε να του το δώσει. Τον πυροβόλησε ψυχρά και το πήρε. »

Πως πήρες την απόφαση να ανέβεις πάνω στο σκάφος και να συμμετάσχεις στις διασωστικές επιχειρήσεις; Ήμουν ακτιβιστής από πριν. Συμμετείχα δηλαδή σε διάφορες δράσεις. Είχα ασχοληθεί με την Greenpeace κι εκεί εκπαιδεύτηκα στην οδήγηση σκάφους και σε βασικές αρχές παρέμβασης στη θάλασσα. Όταν, λοιπόν, ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις στη Μεσόγειο το 2016 , μου προτάθηκε και δέχτηκα με όλη μου την καρδιά. Έχω πάρει μέρος συνολικά σε έξι αποστολές. Οι περισσότερες με το iuventa και το περασμένο καλοκαίρι με το sea watch.

Μπορείς να υπολογίσεις πόσους ανθρώπους βοηθήσατε σ’ αυτές τις αποστολές; Δεν είναι πολύ εύκολο. Υπήρχαν μέρες που βρίσκαμε στη θάλασσα 30-40 βάρκες. Τα σκάφη διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τα μικρά της άμεσης ανταπόκρισης όπως το iuventa που δε χωράνε πολύ κόσμο κι ούτε μπορούν τα μεταφέρουν κόσμο μέχρι την Ιταλία. Αυτό που κατά βάση κάνουν είναι μόλις εντοπίσουν το πρόβλημα, να μοιράσουν στους πρόσφυγες σωσίβια, να ανεβάσουν στο σκάφος αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και να ειδοποιήσουν μεγαλύτερα πλοία. Τα μεγάλα όπως το Sea Watch έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν κόσμο στις ακτές της Ιταλίας. Το iuventa χωρούσε περίπου 500 άτομα. Δε μπορώ να υπολογίσω ακριβώς πόσους ανεβάσαμε πάνω αλλά για τους υπόλοιπους μπορώ να σου πω ότι στις αποστολές που πήρα μέρος, δώσαμε περίπου 5000 σωσίβια.

Οι άνθρωποι που καταφέρνουν να δραπετεύσουν από τη Λιβύη είναι και η μοναδική πηγή πληροφόρησης που έχουμε για το τι συμβαίνει εκεί. Τι σας έλεγαν; Δε μιλούσαν όλοι. Κάποιοι δεν ήταν σε θέση ή δεν ήθελαν. Αυτοί που μας μίλησαν, μας διηγήθηκαν ιστορίες απερίγραπτης φρίκης. Είχαν υποστεί βασανιστήρια, βιασμούς, ξυλοδαρμούς. Τους πουλούσαν σα δούλους σε αγορές. Τους σκότωναν για πλάκα. Για παράδειγμα ένα στιγμιότυπο που μας μεταφέρθηκε ήταν για έναν διακινητή που ήθελε το καπέλο ενός πρόσφυγα. Εκείνος αρνήθηκε να του το δώσει. Τον πυροβόλησε ψυχρά και το πήρε. Οι περισσότεροι είχαν εγκαύματα. Αυτό δεν το γνωρίζει πολύς κόσμος. Επειδή οι μηχανές στις βάρκες δεν έχουν μεγάλη χωρητικότητα σε καύσιμα, τους βάζουν δοχεία με καύσιμα, τα οποία όμως δεν είναι καλά ασφαλισμένα. Έτσι όπως κουνιέται η βάρκα το καύσιμο χύνεται στο πάτωμα που υπάρχει ήδη θαλασσινό αλάτι. Αν ακουμπήσεις σ’ αυτή την επιφάνεια καίγεσαι. Θυμάμαι μια περίπτωση ανθρώπου που προσπαθούσαμε να τον τραβήξουμε από τη βάρκα κι έφευγαν κομμάτια δέρματος, δε μπορούσαμε να τον πιάσουμε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Στη «Δουλειά Της» η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου μιλά λίγο, έχει μόνιμα σκυμμένο το κεφάλι, χαμογελά ελάχιστα (αλλά πλατιά). Και συγκλονίζει…

Υπάρχουν πολύ σοβαρές καταγγελίες για το ρόλο της λιβυκής ακτοφυλακής στη θαλάσσια περιοχή. Το είχατε διαπιστώσει; Πάντα υποψιαζόμασταν τον πολύ κακό ρόλο της λιβυκής ακτοφυλακής. Πέρσι σε μια αποστολή μείναμε τρεις μέρες μαζί με τους πρόσφυγες στο σκάφος και μας εξήγησαν αναλυτικά τι γίνεται. Κάποιοι είχαν προσπαθήσει 6-7 φορές να φύγουν, τους έπιανε η ακτοφυλακή , τους γύριζε πίσω στη Λιβύη, τους βάζανε στη φυλακή, από τη φυλακή οδηγούνταν στους διακινητές, οι διακινητές έπαιρναν λεφτά από τους συγγενείς τους, τους έβαζαν στις βάρκες και πιθανότατα ήταν οι ίδιοι που ειδοποιούσαν την ακτοφυλακή. Ένας κύκλος βίας. Αυτό που δεν πρέπει να λησμονούμε είναι ότι η λιβυκή ακτοφυλακή χρηματοδοτείται από την Ευρώπη για να απωθεί τους πρόσφυγες. Αυτός ο κύκλος δηλαδή χρηματοδοτείται με ευρωπαϊκά κονδύλια. Υπήρξαν αναφορές ακόμα και για διακινητές που άλλαζαν ρούχα και επέστρεφαν ως ακτοφυλακή. Δεν το χω δει με τα μάτια μου αλλά από αυτά που έχω δει, μου φαίνεται πιθανό να ισχύει.

Ποιες ήταν οι χειρότερες στιγμής που ζήσατε σ’ αυτές τις αποστολές; Αυτές που δεν καταφέραμε να τους σώσουμε όλους. Μια φορά ξέραμε ότι υπήρχε βάρκα στο λιβυκά χωρικά ύδατα που κινδύνευε αλλά δεν μας επιτρεπόταν να παρέμβουμε γιατί ήταν ενός της Λιβύης. Περιμέναμε. Όταν πήραμε το οκ να πάμε  ήταν πλέον σκοτάδι, δεν μπορούσαμε καν να δούμε τι γίνεται , κλείσαμε τις μηχανές και προσπαθήσαμε να ακούσουμε τις φωνές. Μας πήρε 30-60 λεπτά να τους βρούμε. Η βάρκα είχε μισοβυθιστεί. Συνήθως αυτές οι βάρκες μεταφέρουν από 130-180 άτομα. Εμείς σώσαμε 60-70 άτομα. Οι υπόλοιποι χάθηκαν.

Το iuventa παραμένει κατασχεμένο από τις ιταλικές αρχές; Ναι και είναι σε εξέλιξη η έρευνα εις βάρος του πληρώματος. Αφορά σε δέκα άτομα μεταξύ των οποίων και εγώ. Μας ειδοποίησαν ότι μας ελέγχουν για την κατηγορία της διευκόλυνσης της παράνομης μετανάστευσης. Αυτή τη στιγμή ερευνούν τα τηλέφωνα μας. Οι δικηγόροι μας στην Ιταλία, θεωρούν πολύ πιθανό στη συνέχεια να μας αποδοθούν κατηγορίες. Μας συνέστησαν κιόλας να σταματήσουμε τις αποστολές για να μην επιβαρυνθεί η θέση μας.

Για ποιο λόγο πιστεύεις ότι το κάνουν αυτό; Θέλουν να αποτρέψουν εθελοντές από τις επιχειρήσεις θαλάσσια διάσωσης; Υπάρχει μια διαδικασία ποινικοποίησης της αλληλεγγύης παντού. Στη Λέσβο με τη Σάρα Μαρτίνι, στη Γαλλία, στη Δανία, στη Γερμανία. Ειδικά στη Μεσόγειο το κάνουν γιατί δε θέλουν να υπάρχουν μάρτυρες. Εμείς είμαστε αυτοί που βλέπουν τι γίνεται και ενημερώνουν τον κόσμο. Εμείς εξηγούμε ότι τα πράγματα δεν είναι ήσυχα, γιατί υπάρχουν ναυάγια, υπάρχουν νεκροί. Τα μεγάλα μίντια δε μιλάνε γι’ αυτό, δεν υπάρχουν πολλά ρεπορτάζ ενώ θα έπρεπε να είναι στην κορυφή του δημόσιου διαλόγου. Η μεσόγειος αυτή τη στιγμή είναι η πιο θανατηφόρα θάλασσα στον κόσμο . Αυτό δε θα έπρεπε να συμβαίνει. Είναι στην πόρτα της Ευρώπης , δηλαδή σε μια από τις πιο εύρωστες περιοχές του πλανήτη. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούσαν από την αρχή να κάνουν μια καλύτερη διαχείριση.  Το «Δουβλίνο είναι μια άδικη και ανισοβαρής συμφωνία. Είναι αλήθεια ότι η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία έχουν εγκαταλειφθεί μόνες. Κι αυτό πρέπει να αλλάξει. Γι’ αυτό χρειάζεται να ξέρουμε την αλήθεια.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έμαθες μέσα από αυτή την εμπειρία; Οτι κανένα από τα προβλήματα μου δεν είναι τελικά τόσο σημαντικό. Όταν συναντάς τόση απελπισία , ανθρώπους σε διαρκή κίνδυνο να παλεύουν για τη ζωή τους, τότε αλλάζει η ματιά σου πάνω στην πραγματικότητα. Ξαναζυγίζεις τα ζητήματα στην αληθινή τους διάσταση.