«Η μόνη φορά στη ζωή μου που πραγματικά φοβήθηκα, ήταν όταν χάσαμε, με τον άνδρα μου, για 15 λεπτά, τον τρίχρονο τότε γιο μου, μέσα σε ένα βιβλιοπωλείο. Ακόμη, σήμερα, δεν το έχω ξεπεράσει αυτό! Νιώθω φόβο μόνο για τα παιδιά -γενικά τα παιδιά…». Ακούγοντας την Patti Smith να μιλάει έτσι στη συνέντευξη Τύπου το απόγευμα της Παρασκευής στο κέντρο της Αθήνας, ίσως ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα πως εκτός από ρόκερ, είναι και μητέρα. Κάτι το οποίο η ίδια πάντα υπογραμμίζει, αν διαβάσεις προσεκτικά τις συνεντεύξεις της - αλλά όταν είσαι καρφωμένος στη ροκ εικόνα της, το ξεχνάς…
«Είμαι άνθρωπος, είμαι φίλος, είμαι μητέρα, είμαι συγγραφέας και είμαι καλλιτέχνης - όντως παίζω ηλεκτρική κιθάρα και όλα αυτά. Όμως, τελικά, είμαι απλώς ένας άνθρωπος. Είμαι περφόρμερ, αλλά στη ζωή μου, όταν δεν παίζω, είμαι μητέρα, έχω γάτα και είμαι μοναχικός τύπος», επαναλαμβάνει κάθε φορά που της δίνεται η ευκαιρία.
Δίπλα της εδώ και 45 χρόνια, από την πρώτη της απόπειρα να διαβάσει τους στίχους της με τη συνοδεία κιθάρας, στην εκκλησία του St. Mark’s, αρχές των 70s, ως σήμερα, ο Lenny Kaye. Γεννημένοι αμφότεροι το Δεκέμβριο του ‘46 με τρεις μέρες διαφορά, φίλοι και συνεργάτες ζωής, αδύνατοι, με μακριά γκρίζα μαλλιά, μια ανάσα πριν τα 70 τους, σχεδόν μοιάζουν σαν δίδυμα αδέρφια όταν τους κοιτάς: «Είναι όμορφο που είμαστε τόσα χρόνια μαζί. Ο Lenny με σύστησε στον άνδρα μου (σ.σ. Fred Sonic Smith). Πολλοί φίλοι μας χάθηκαν, εμείς επιζήσαμε…», σημειώνει.
Το ίδιο βαρύνουσες προσωπικότητες στη ροκ ιστορία (ο κιθαρίστας/παραγωγός και κάποτε μουσικοκριτικός Lenny Kaye έχει στο ενεργητικό του την σημαντικότατη garage rock συλλογή Nuggets: Original Artyfacts from the First Psychedelic Era), βγαίνουν στο δρόμο ξανά με το Horses - το πρώτο άλμπουμ της Patti σε παραγωγή John Cale, με το φοβερό εξώφυλλο που της τράβηξε ο τότε σύντροφός της, ανήσυχος φωτογράφος Robert Mapplethorpe. «Το ότι είμαστε σχεδόν 70 χρονών δεν μειώνει την ικανότητά μας να ροκάρουμε», χαμογελάει η Patti και μας καλεί να το εμπεδώσουμε στη live καταγραφή του Horses, που βρίθει αυτοσχεδιασμών και ακούγεται σύγχρονο 40 χρόνια μετά.
«Το rock 'n' roll ανήκει στους ανθρώπους. Ο καθένας μπορεί να το παίξει. Όταν ξεκίνησα δεν ήξερα ούτε να τραγουδήσω καλά ούτε να παίξω κάποιο όργανο, δεν είχα ξαναβρεθεί μπροστά σε μικρόφωνο, δεν ήξερα τι μου γινόταν. Ήξερα όμως το rock 'n' roll και πραγματικά πίστευα πως ήταν δικό μου κι ήμουν ένας από όλους και ήταν η τέχνη μου και ένιωθα πως είχα το δικαίωμα να σηκωθώ και να το αγκαλιάσω και να εκφράσω τα συναισθήματα μου μέσα από αυτό, προσθέτοντας ποίηση ή πολιτική ενέργεια ή οτιδήποτε ήθελα...». Ένα και ένα κάνουν δύο, ξεκαθαρίζει σα χείμαρρος, αυτό σημαίνει rock 'n' roll σε αυτή τη γη κι ακόμη παραπέρα: τσαγανό και καρδιά, τα μεγάλα του όπλα (τουλάχιστον για να ξεκινήσεις και όλα τα άλλα έπονται…). «Το αγκάλιασα γιατί περικλείει όλα όσα με ενδιαφέρουν: ποίηση, επανάσταση, σεξουαλισμό, πολιτικό ακτιβισμό», λέει σε παλιότερη συνέντευξή της στο The Talks. Όλα αυτά δηλαδή με τα οποία ασχολείται από τότε που ξεκίνησε την πορεία της σε αυτό τον κόσμο, αρχές της δεκαετίας του ’70, ανήσυχο κορίτσι στους δρόμους ενός Μανχάταν τόσο μα τόσο διαφορετικού από αυτό που είναι σήμερα. Ενός Μανχάταν που πνιγόταν σε κύματα τέχνης και όχι δολαρίων, που φιλοξενούσε στους κόλπους του, τα παμπάλαια σπίτια του, τα Factory, τα CBGB’s του και τα St. Mark’s Place του, ατίθασα αγόρια και κορίτσια που έψαχναν να βρουν μέσα από τη τέχνη τη ζωή.
Τίποτα πια δεν είναι το ίδιο στη Νέα Υόρκη, λέει. Οι νέοι δεν έχουν πια τις δυνατότητες που είχαν εκείνοι όταν γυρνούσαν άφραγκοι και έβρισκαν τρόπους να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα. Έτσι κι αλλιώς σήμερα οι νέοι ζουν σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο που αναπνέει στον αστερισμό του internet και της πληροφορίας. «Η νέα γενιά προσπαθεί να καταλάβει που ακριβώς βρίσκεται κι εμείς αντί να κρίνουμε τους νέους, πρέπει να τους βοηθάμε ή έστω να τους απλώνουμε το χέρι», τονίζει.
Μετά από περισσότερα από 10 βιβλία -ποιητικές συλλογές, αναμνήσεις, λευκώματα, το βραβευμένο Just Kids (κυκλοφορεί στα ελληνικά ως Πάτι και Ρόμπερτ από τις εκδόσεις Κέδρος σε εξαιρετική μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά) και το ολοκαίνουργιο M Train-, έντεκα στούντιο άλμπουμ αλλά και εκθέσεις, έχοντας βιώσει απώλειες (τον θάνατο του άνδρα της Fred Sonic Smith και του αδερφού της) και δύσκολες καταστάσεις ζωής, η Patti Smith εξακολουθεί να πιστεύει πως people have the power (μας το απήγγειλε κιόλας στη συνέντευξη Τύπου). Εξακολουθεί να είναι ακμαία, δυνατή, παραγωγική και πολυδιάστατη. Με την ίδια όρεξη και επιθυμία ζωής, γιατί: «Ναι, προσεύχομαι να γίνει καλύτερος ο κόσμος, αλλά έχω το δικαίωμα να ζω τη δική μου ζωή. Η θετική ενέργεια, το γέλιο κι ο ενθουσιασμός μας κρατάνε νέους και δυνατούς, αντίθετα με τον πεσιμισμό και το σκοτάδι…»
