Στην Ουρουγουάη αδερφές μου, στην Ουρουγουάη

Πρόσφατα, δυο σελίδες στο διαδίκτυο ανακυρήξαν την Ουρουγουάη χώρα της χρονιάς για το 2013 και καλύτερη για διαμονή το 2014. Σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά μέσα την επέλεξαν για διαφορετικούς λόγους. Κάποιοι από αυτούς σχετίζονται με πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, άλλοι με πρόσφατες ριζικές αλλαγές στη νομοθεσία.

Η Ελβετία της Αμερικής

Η Ουρουγουάη είναι μια απο τις μικρότερες χώρες της Νότιας Αμερικής. Βρίσκεται ανάμεσα στην Αργεντινή και την Βραζιλία και κατοικείται απο περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπους. Λόγω του μικρού της μεγέθους δεν έχει την οικονομική η πολιτική δύναμη των γειτόνων της σε διεθνές επίπεδο.

Όταν όμως συγκρίνει κανείς στοιχεία που έχουν πραγματικές επιπτώσεις στην ζωή των πολιτών παρατηρεί οτι ξεπερνάει τις υπόλοιπες χώρες της Νότιας Αμερικής. Μερικά από αυτά είναι η ισότητα, οικονομική και μεταξύ φύλων, τα χαμηλά ποσοστά φτώχειας και διαφθοράς, η μεγάλη εμπιστοσύνη στους θεσμούς· και τα υψηλά ποσοστά αλφαβητισμού.

Η ισότητα, η δημοκρατική παράδοση, η εμπιστοσύνη μεταξύ πολιτών-Κράτους και το ασφαλές τραπεζικό της σύστημα, της έχουν δώσει τον χαρακτηρισμό Ελβετία της Αμερικής. Ένας ακόμα λόγος είναι η ουδετερότητα που ακολουθεί απέναντι στην Αργεντινή και την Βραζιλία σε οτι αφορά τη μεταξύ τους ανταγωνιστική σχέση.

Ο José Mujica

Ενώ οι γειτονικές χώρες κυβερνήθηκαν για μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα απο στρατιωτικά καθεστώτα, το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ουρουγουάη καταλύθηκε μονάχα μια φορά το 1973. Η δικτατορία κράτησε έως το 1985. Πολλοί απο όσους αντιστάθηκαν σε αυτήν είναι σήμερα μέλη του κόμματος Frente Amplio που βρίσκεται στην κυβέρνηση.

Ανάμεσα τους και ο τωρινός Πρόεδρος της Ουρουγουάης  José Mujica που εκείνη την περίοδο ήταν μέλος των Tupamaros, μια οργάνωση αντάρτικου πόλεως που δραστηριοποιήθηκε τη δεκατία του ’60 και του ‘70 κατά της αυταρχικής κυβέρνησης Pacheco*. Ο Mujica έμεινε στη φυλακή από τις αρχές της δεκατίας του ’70 έως το 1985. Στη συνέχεια υιοθέτησε πιο πραγματιστικές θέσεις και το 2005 έγινε υπουργός Γεωργίας. Το 2010 εκλέχθηκε Πρόεδρος της χώρας.

Είναι δημοφιλής για τον λιτό τρόπο ζωής και τον απλό του λόγο. Αρνήθηκε να μετακομίσει στο Προεδρικό Μέγαρο και να χρησιμοποιήσει το προσωπικό που δούλευε εκεί. Mένει ακόμα σε ένα ταπεινό αγρόκτημα στην περιφέρεια του Μοντεβιδέο. Οδηγεί ακόμα ένα παλιό σκαραβαίο. Είναι ο πιο φτωχός πρόεδρος Κρατους αφού χαρίζει το 90% του μισθού του σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. Μιλάει απλά σε όλους, ακόμα και σε άλλους αρχηγούς Κρατών όπως έκανε στην τελευταία Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Είναι άθεος.

Σημαντικές αλλαγές

Σε μια ήπειρο που οι λέξεις πολιτική και λαϊκισμός είναι σχεδόν συνώνυμα πολλοί θα μπορούσαν να κατηγορήσουν τον Mujica για κινήσεις εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης. Πιθανότατα θα είχαν δίκιο εάν δεν είχαν γίνει τόσες σημαντικές αλλαγές που έχουν επίδραση όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας αλλά ωθούν και άλλα γειτονικά Κράτη προς αυτές. Οι αλλαγές είναι πρωτοφανείς, ειδικά αν ληφθεί υπόψη οτι χώρες του Νότου με πλειοψηφία Καθολικών, όπως η Ουρουγουάη, σπάνια έχουν συνδεθεί με πρωτοποριακές κοινωνικές αλλαγές.

Εκτός απο πολλές μεταρρυθμίσεις προς ώφελος των οικονομικά αδύναμων, η Ουρουγουάη είναι απο το 2012 η μοναδική χώρα στη Νότια Αμερική που δεν απαγορεύει την εκτρωση. Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια που συμβαίνει αυτό δεν έχει καταγραφεί κανένας θάνατος κατα τη διάρκεια σχετικής επέμβασης. Επιτρέπονται επίσης ο γάμος μεταξύ ομοφυλόφιλων και η χρήση μαριχουάνας. Η παραγωγή της ελεγχεται απο το Κράτος και προβλέπεται οτι με τη συγκεκριμένη νομοθεσία θα εξοικονομηθούν πόροι που στη συνέχεια θα διατεθούν για την αντιμετώπιση σημαντικότερων παραβάσεων.

Η επόμενη μεγάλη κίνηση που σχεδιάζει η κυβέρνηση της Ουρουγουάης είναι η δωρεάν διάθεση ενός λιμανιού στη Βολιβία και την Παραγουάη. Η έλλειψη πρόσβασης στη θάλασσα στις παραπάνω χώρες είναι σύμφωνα με τον ΟΗΕ ένας απο τους βασικούς λόγους για το πολύ χαμηλό κατα κεφαλή ΑΕΠ τους αφου δυσκολεύει τη διάθεση των αγαθών που παράγουν. Ακόμα κι αν η Ουρουγουάη δεν έχει άμεσο ώφελος απο αυτή την απόφαση, θα είναι ίσως η σημαντικότερη της προεδρείας Mujica γιατί θα βοήθησει ουσιαστικά την οικονομική ανάπτυξη των δυο χωρών που το έχουν περισσότερο ανάγκη.

Αν όλα αυτά δεν αρκούν για να σε πείσουν, η Ουρουγουάη έχει και το καλύτερο κρέας στον κόσμο.

* Περισσότερες πληροφορίες για τους Tupamaros μπορείτε να βρείτε στην ταινία του Κώστα Γαβρά État de siège που είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα.