Η μοντέρνα εκδοχή της κωμωδίας με την κυριολεκτικά ψυχρή σφραγίδα ισλανδών δημιουργών συνεχίζει με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς να παράγει μικρές φεστιβαλικές αποκαλύψεις, με τελευταία το Κάτω από το Δέντρο του Χάφτεϊν Γκούναρ Σίγκουρδσον, που αποτελεί και την επίσημη συμμετοχή της χώρας στα ερχόμενα Όσκαρ (όπως και το εκπληκτικό Δεσμοί Αίματος, 4 χρόνια πριν).
Μια διαφωνία ανάμεσα σε γείτονες με αφορμή ένα μεγάλο δέντρο που βρίσκεται στην αυλή της μιας οικογένειας, και κάνει σκιά στην αυλή των διπλανών που διψούν για ήλιο, αποκτά σταδιακά ανεξέλεγκτες διαστάσεις που περιλαμβάνουν την καταστροφή περιουσίας, την εξαφάνιση κατοικιδίων, την εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης και την τρομερή φήμη ότι ένας γείτονας κυκλοφορεί με αλυσοπρίονο. Μπορούν να συμβούν τέτοια πράγματα σε μια τόσο ήσυχη και πολιτισμένη χώρα;
Ο σκηνοθέτης της ταινίας μάς ξεναγεί στα παράξενα, διασκεδαστικά microaggressions που δεν γνωρίζαμε...
Πώς προέκυψε η ιδέα για την ταινία; Μήπως βασίστηκε σε κανένα αληθινό γεγονός; Αρχίσαμε να μιλάμε με το συνεργάτη μου στο σενάριο, Χούλδαρ Μπρέιδφιορδ, για αυτήν την ιδέα πριν από μια δεκαετία. Μας ενδιέφερε η ιδέα να γυρίσουμε μια ταινία για διαφωνίες μεταξύ γειτόνων. Αυτό που με συνάρπασε είναι ότι τέτοιες κόντρες μπορεί να είναι πολύ αστείες αφού συνήθως αφορούν ζητήματα ελάσσονος σημασίας, αλλά τελικά μεγαλοποιούνται θεαματικά. Μπορούν να γίνουν άγριες, βίαιες αντιπαλότητες στις οποίες κανονικοί άνθρωποι χάνουν την αξιοπρέπεια και τον αυτοέλεγχό τους. Ιστορίες για γείτονες που μαλώνουν για ένα δέντρο είναι πολύ διαδεδομένες στην Ισλανδία, οπότε με αυτό τον τρόπο η ταινία είναι επηρεασμένη από αληθινό γεγονός, αν και το σενάριο εξελίχθηκε σε κάτι εντελώς φανταστικό. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι τα δέντρα είναι σπάνια στην Ισλανδία, οπότε αν κάποιος έχει ένα όμορφο, γέρικο δέντρο στον κήπο του δύσκολα θα το θυσιάσει. Από την άλλη, όμως, ένα δέντρο εμποδίζει τον ήλιο από το να φτάσει στη διπλανή αυλή, οπότε οι άλλοι θα θέλουν να το ξεφορτωθείς, ειδικά αφού δεν έχουμε συχνά ηλιόλουστες μέρες στην Ισλανδία. Είναι ένα δίλημμα που δύσκολα λύνεται διπλωματικά.
Υπήρχε κάτι στην καθημερινή φύση της κόντρας που βρήκατε ενδιαφέρον; Πάντα με τράβαγε το καθημερινό και συνηθισμένο στις ταινίες μου και θεωρώ ότι είναι καλό κινηματογραφικό υλικό. Κυρίως γιατί οι ζωές μας περιστρέφονται γύρω από την πεζή καθημερινότητα ως επί το πλείστον και είναι αυτό που γνωρίζουμε καλύτερα και είναι ένα από τα στοιχεία που ενώνει την ανθρώπινη ύπαρξή μας. Μου φάνηκε σπουδαία πρόκληση να γυρίσω ένα δράμα με στοιχεία θρίλερ για κάτι τόσο αθώο όσο ένα ωραίο δέντρο. Να κάνω μια πολεμική ταινία που το πεδίο μάχης είναι το σπίτι.
Πώς εξασφαλίσατε ότι όλοι οι χαρακτήρες θα ήταν πειστικοί και σαν ομάδα αλλά και ατομικά; Νομίζω ότι πάντα δουλεύεις με τις προϋπάρχουσες αρετές των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού σου, όταν χτίζεις τους χαρακτήρες. Για μένα συμβαίνουν πολλά όταν αρχίζω να δουλεύω με τους ηθοποιούς, τότε γίνονται χειροπιαστοί οι ήρωες που αποτελούν τον κόσμο της ταινίας. Οι ηθοποιοί, βεβαίως, συνεισφέρουν πολύ σε αυτό, και καμία φορά έχουμε ως σημείο αναφοράς κοινούς μας γνωστούς. Δεν σημαίνει ότι μιμούνται αληθινούς ανθρώπους. ‘Η το κάνουν; Δεν ξέρω, ίσως δεν μου το λένε.
Υπήρχαν ταινίες που να επηρέασαν οπτικά το Κάτω από το Δέντρο; Πάντα υπάρχουν ταινίες και σκηνοθέτες που επηρεάζουν τη δημιουργική σου διαδικασία, αλλά το κόλπο είναι να το κρύβεις για να μην γίνεται προφανές. Ελπίζω να κατάφερα να το κάνω καλά σε αυτή την ταινία. Υπήρχαν κάποιες ταινίες που συζήτησα με τη διευθύντρια φωτογραφίας Μόνικα Λενσέβσκα, μεταξύ άλλων από τους Μίκαελ Χάνεκε, Χοακίμ Τρίερ, Ρούμπεν Έστλουντ, Ντέιβιντ Λιντς, Λιν Ράμσεϊ, Ντέρεκ Σιανφράνς. Διαφορετικοί σκηνοθέτες, όπως βλέπετε, και η επιρροή τους στην ταινία δεν ήταν άμεση. Χρησιμοποιήσαμε τη δουλειά τους για να βρούμε ένα κοινό έδαφος στην κουβέντα μας για το όραμά μας σχετικά με το σενάριο.
Βλέπετε την ταινία ως μάθημα για την εποχή μας, για το τι μπορεί να συμβεί όταν η συνύπαρξη και ο συμβιβασμός αποτυγχάνουν; Συμβαίνουν απαίσια πράγματα αυτόν τον καιρό και θεωρώ ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που πραγματικά απειλείται η ύπαρξή μας στον πλανήτη. Αυτό λέει και το μεγαλύτερο αφήγημα της εποχής μας, η κλιματική αλλαγή. Ολόκληρος ο κόσμος έχει εγκαταλείψει ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Έχουμε όλοι τον ίδιο στόχο και πρέπει να συμβιβαζόμαστε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και να υπολογίζουμε ο ένας τον άλλον γιατί αν δεν το κάνουμε, βάζουμε σε κίνδυνο το μέλλον των παιδιών μας. Κι όμως, δεν μπορούμε. Πόσο άρρωστο είναι αυτό; Αυτός ο ατομικισμός στην σκέψη και τον τρόπο ζωής ενθαρρύνεται από την καπιταλιστική κοινωνία μας. Στην ανάπτυξη του σεναρίου προσπάθησα να διευρύνω την αφήγηση και να δώσω διαφορετικές ερμηνείες αυτών των ιδεών. Στο τέλος γίνεται ένας μύθος για την ειρηνική συνύπαρξη σε μια κοινωνία, και υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να διαβαστεί και σαν μεταφορά για δύο έθνη που συγκρούονται ή για θρησκευτικές ομάδες. Νομίζω ότι αυτές οι ιστορίες έχουν κοινά στοιχεία με τις αντιπαραθέσεις που μπορεί να έχουμε με τους γείτονές μας.
