Μοιάζει με ένα τυπικό νουάρ. Αφού σέβεται απόλυτα τους βασικούς κανόνες του είδους. Υπάρχει ο κεντρικός ήρωας, ο Ρένος ο σερβιτόρος - συμπαθής αλλά απρόσιτος, σχολαστικός κι ανήσυχος. Υπάρχει ο «Ξανθός» - δεν ξέρουμε αν είναι ο κακός, αν είναι επικίνδυνος, αν είναι ο αντίπαλος, ξέρουμε μόνο ότι είναι αίνιγμα. Υπάρχει και το κορίτσι, η Τζίνα - μιλάει περισσότερο με τα μάτια, λιγότερο με το στόμα, δείχνει να φοβάται αλλά κανείς δεν ξέρει αν ψάχνει τελικά να σωθεί.
Φυσικά, υπάρχει τρίγωνο - τρεις αμφίσημοι ήρωες που δεν ξέρουμε από που έρχονται, ούτε είμαστε σίγουροι για το που θέλουν να πάνε. Σωστά μαντεύετε, υπάρχει και κάποιος που εξαφανίζεται - είναι ο Μίλαν, ο γείτονας που μένει στο διπλανό διαμέρισμα από εκείνο που ο Ρένος περιποιείται με ζήλο την πλούσια συλλογή του από φυτά εσωτερικού χώρου. Οι τροχιές των τριών πρώτων μοιραία θα συγκλίνουν, ένα τεμαχισμένο πτώμα σε έναν κάδο σκουπιδιών είναι ο μοχλός που θα βάλει τα γρανάζια της ιστορίας σε κίνηση.
Μοιάζει, αλλά το The Waiter δεν είναι όμως ένα τυπικό νουάρ. Κι ο λόγος -με πλήρη συνείδηση ότι αδικώ κατάφορα τoν υποβλητικά αργό ρυθμό της σκηνοθεσίας του Στηβ Κρικρή, την υπέροχη διεύθυνση φωτογραφίας του Γιώργου Καρβέλα και το σκηνογραφικό κέντημα του Κώστα Παππά- είναι οι δύο πρωταγωνιστές του: ο Άρης Σερβετάλης και ο Γιάννης Στάνκογλου. Συνομήλικοι, μηχανόβιοι, με τον δικό τους τρόπο «ωραίοι». Προς το «απολλώνειο» ο Σερβετάλης, «διονυσιακός» ο Στάνκογλου αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τον πλέον αρχετυπικό διαχωρισμό.
Η χημεία τους είναι εξαιρετική στην ταινία, είναι η σε-πρώτο-πλάνο δύναμή της. Παίζουν χωρίς να απομακρύνονται πολύ από αυτό που (τους) ξέρουμε: ο forever «άβολος» Σερβετάλης κι ο Στάνκογλου με το μάτι που γυαλίζει. Η χημεία τους είναι καλή και στην κουβέντα που ακολουθεί..
Ισχύει ότι ένα παρόμοιο περιστατικό είχε συμβεί στον σκηνοθέτη της ταινίας, Στηβ Κρικρή, όταν βρισκόταν στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του '80;
ΑΣ Μας είχε πει ότι ήξερε μια παρόμοια ιστορία, ναι…
ΓΣ … Ήταν κάτι που είχε συμβεί στο διπλανό διαμέρισμα από εκεί που έμενε, είχαν βρει κάποιον που ήξερε τεμαχισμένο στα σκουπίδια. Προφανώς, όσα ακολουθούν στην ταινία είναι fiction, από εκεί και πέρα το προχώρησε η φαντασία του.
Σας είπε ξεκάθαρα ότι επρόκειτο να κάνει μια ταινία νουάρ;
ΑΣ Ήταν αυτή η πρόθεσή του, σίγουρα του αρέσουν αυτές οι ταινίες. Μας είχε πει ότι η ταινία ήθελε να τείνει προς το νουάρ, αλλά παράλληλα να έχει και μια εσάνς από το σινεμά του Καουρισμάκι. Δεν ξέρω αν θυμάσαι κάτι άλλο Γιάννη.
ΓΣ Όχι, έτσι είναι και το πέτυχε κιόλας. Αν τον γνωρίσει κανείς τον Στηβ, εγώ δεν τον ήξερα πριν κάνουμε την ταινία, και περάσει λίγο χρόνο μαζί του, θα καταλάβει ότι η ταινία θυμίζει εκείνον, ταιριάζει στον χαρακτήρα του. Μ’ αρέσει αυτό πολύ, όταν οι σκηνοθέτες δίνουν τον προσωπικό τους τόνο.
Δηλαδή, τι χαρακτήρας είναι;
ΓΣ Είναι ένας τύπος που δε μιλάει πολύ, ένας άνθρωπος με σκοτεινό χιούμορ, παρατηρητικός.
Σερβετάλης δηλαδή; (γέλια από όλους)
ΓΣ Το κάνουν συνήθως αυτό οι σκηνοθέτες, βρίσκουν ηθοποιούς που τους μοιάζουν και συνεργάζονται μαζί τους.
ΑΣ Με τον Στηβ είχαμε συναντηθεί στην Κινέττα του Λάνθιμου, έκανε τον μπάρμαν στο ξενοδοχείο.
ΓΣ Δεν την έχω δει ρε γαμώτο, η μοναδική του Λάνθιμου που δεν έχω δει.
Εγώ την είχα δει στο Nixon που γίνονταν κάτι προβολές στην κρυφή αίθουσα…
ΓΣ Μου λείπει αυτό το μαγαζί. Πήγαινα μετά τις παραστάσεις για ένα μπέργκερ. Ωραία ατμόσφαιρα.
ΑΣ Ναι, τρομερό ήταν…
Είδατε ταινίες, διαβάσατε βιβλία για να μπείτε σε αυτή τη νουάρ λογική;
ΑΣ Όταν είχα μιλήσει πρώτη φορά με τον Στηβ για την ταινία πριν 2-3 χρόνια, έπαιζα τον Σωσία του Ντοστογιέφσκι στο θέατρο Ροές. Αυτός ο ήρωας έχει αρκετά κοινά στοιχεία με τον Ρένο, τον ήρωα του The Waiter, κυρίως ως προς τον εσωστρεφή ψυχαναγκασμό με τον οποίο λειτουργεί στην καθημερινότητά του. Μιλήσαμε αρκετά πάνω σε αυτόν τον ήρωα, λοιπόν.
ΓΣ Εγώ δεν είδα κάτι. Με μένα, προσπάθησαμε να φτιάξω έναν χαρακτήρα με στοιχεία που δεν είχα ξαναβγάλει στο σινεμά.
Εμένα η ταινία μου θύμισε λίγο τον Κρουπιέρη του Μάικ Χότζες με τον Κλάιβ Όουεν, από τα πολύ ωραία σύγχρονα νουάρ που εκμοντέρνισαν τους κανόνες του είδους…
ΑΣ Ναι, τώρα που το λες, θυμάμαι τον Στηβ να αναφέρεται σε αυτήν την ταινία κι όντως υπάρχουν αναλογίες.
Δεν εξηγούνται βέβαια τα πάντα στο The Waiter…
ΑΣ Ευτυχώς. Για μένα το ζητούμενο είναι μια ταινία να με συνεπάρει συναισθηματικά. Αν το καταφέρει, δεν μπαίνω καθόλου στη διαδικασία να εκλογικεύσω όσα συμβαίνουν και να ζητήσω ξεκάθαρες απαντήσεις ή να απαιτήσω μια ξεκάθαρη ροή στο σενάριο. Προτιμώ αυτό να γίνεται κάδρο με το κάδρο, εικόνα με την εικόνα.
ΓΣ Συμφωνώ, αν στο τέλος η ταινία σε έχει βάλει σε σκέψεις που ενδεχομένως δεν υπήρχαν καν στο μυαλό των συντελεστών της, είναι επιτυχία της. Για παράδειγμα, γιατί συμβαίνει αυτό στον Λιντς; Γιατί το έχει κερδίσει.
ΑΣ Είναι αυτό που συμβαίνει με τα όνειρα. Καμια φορά, όταν ξυπνάς οι εικόνες μοιάζουν συγκεχυμένες, αλλά τελικά υπάρχει μια υποδόρια σύνδεση μεταξύ τους. Νομίζω, ότι και η ταινία λειτουργεί έτσι.
Βλέπετε ποτέ τις ταινίες ή τις παραστάσεις, στις οποίες συμμετέχετε, στα όνειρά σας;
ΓΣ Στο θέατρο ναι. Στο σινεμά όχι, μόνο μια φορά μου έχει συμβεί.
ΑΣ Εγώ όχι, δε θυμάμαι να έχει συμβεί κάτι τέτοιο.
Είναι δύσκολο να κάνεις ταινίες στην Ελλάδα, το έχουμε συζητήσει και με τον καθένα ξεχωριστά στο παρελθόν, οποιοσδήποτε ασχολείται με το σινεμά στη χώρα μας το ξέρει καλά. Για δύο αναγνωρισμένους ηθοποιούς σαν κι εσάς, ποιο είναι το αντίκρυσμα από τη συμμετοχή σε ένα πρότζεκτ σαν το The Waiter;
ΓΣ Για μένα ξεκάθαρα, η συνεργασία. Το να βρεθώ με ανθρώπους που γουστάρω, που εκτιμώ και να ρισκάρω να αναπτύξω μια σχέση μαζί τους. Από εκεί και πέρα, μακάρι να βγει κάτι που να μπορεί να κάνει το κοινό να το συζητήσει. Δε συμβαίνει πάντα, κακά τα ψέματα. Υπάρχουν φορές, βέβαια, που έχω πάρει αποφάσεις να κάνω πράγματα διαφορετικά, τα οποία εξαρχής υποπτευόμουν ότι δε θα λειτουργήσουν.
ΑΣ Κι εγώ τη συνεργασία θα έλεγα. Η διαδικασία του γυρίσματος, το πώς θα περάσουμε και τι θα κερδίσουμε από αυτό είναι που με ενδιαφέρουν. Έτσι κι αλλιώς, κάθε ταινία είναι του σκηνοθέτη και του μοντέρ, εκείνοι αποφασίζουν για το τελικό αποτέλεσμα ξαναδημιουργώντας το φιλμ στο editing room. Για μένα, αυτό που μετράει είναι η διαδρομή μέχρι το wrap. Δυστυχώς στην Ελλάδα είναι πολύ «ταλιμπανέζικη» η κατάσταση με την προετοιμασία: αναβολές, εμπόδια, δυσκολίες κτλ. Εκεί ή είναι που δένει η ομάδα και γουστάρεις ή μπορεί να γίνεις μπίλιες.
ΓΣ Αυτό ακριβώς είναι που λείπει στο ελληνικό σινεμά, το κομμάτι της παραγωγής. Υλικό σωματικό, πνευματικό και ψυχικό έχουμε άφθονο. Αλλά αν θες να κάνεις μια ταινία σωστά -και το «σωστά» προϋποθέτει μερικούς μήνες - πρέπει να αμοίβεσαι κι αναλόγως για να μην κάνεις ταυτόχρονα άλλα δέκα πράγματα και να είσαι αφιερωμένος. Σπάνια συμβαίνει, κι απαιτεί τρομερή αυτοθυσία και συγκέντρωση όπως περιέγραψε κι ο Άρης. Θέλει προσπάθεια, σε ένα τέτοιο περιβάλλον, να μη γλιστρήσεις στις ευκολίες σου. Να κάνεις τον χαρακτήρα να περπατήσει ως αυτό που είναι κι όχι ως Στάνκογλου.
Ενώ στο θέατρο;
ΓΣ Έχεις περισσότερο χρόνο, και την πολυτέλεια να πλάσεις τον χαρακτήρα μέρα με τη μέρα.
ΑΣ Είναι κι οι πρόβες. Από 5ωρες έως 8ωρες επί ένα δίμηνο-τρίμηνο. Μπορείς να χωνέψεις τελείως διαφορετικά έναν ρόλο.
Έτσι όπως το καταλαβαίνω, ο κινηματογράφος είναι σαν ένα ευχάριστο διάλειμμα, μια εκδρομή για να ξεφύγετε από τις «κανονικές δουλειές» σας;
(Με μια φωνή και οι δύο) Όχι πάντα.
ΓΣ Μπορεί να είναι κι αρκετά οδυνηρή εκδρομή, μπορεί να είναι σαν την εκδρομή που πάνε οι ήρωες αυτής της ταινίας στη λίμνη Δόξα. Πάντα έχει ρίσκο. Όταν δένει το γλυκό, είναι μαγικό. Αλλά προϋποθέτει ο σκηνοθέτης να ξέρει τι θέλει να κάνει. Μου έχει τύχει να μην μπορεί να πάρει από μένα αυτό που θέλει, απλούστατα γιατί δεν το έχει αναγνωρίσει.
ΑΣ Τσαλαβουτάμε έτσι κι αλλιώς. Ο Στηβ είναι μια εξαίρεση, αλλά τόσο οι σκηνοθέτες που βγαίνουν από τη μία και μοναδική σχολή που υπάρχει, όσο κι εμείς οι ηθοποιοί μπαίνουμε στα βαθιά κατευθείαν χωρίς να ξέρουμε πώς να τοποθετήσουμε τους εαυτούς μας μπροστά ή πίσω από την κάμερα. Το σπουδάζουμε, κάνοντάς το.
Μπορεί να καβαλήσει το ελληνικό σινεμά την περίπτωση Λάνθιμου; Το έκανε σε ένα βαθμό με το ξεπέταγμα του Κυνόδοντα, μπορεί να το κάνει ξανά τώρα που εκείνος άλλαξε πίστα;
ΓΣ Είναι λίγο επικίνδυνο αυτό το παιχνίδι των προτύπων. Έχω τύχει σε ταινίες που οι σκηνοθέτες επικαλούνται συγκεκριμένες σκηνές από συγκεκριμένες ταινίες. Όμως, ρε φίλε, άλλο είναι το σενάριο π.χ. του Λιντς κι άλλο το δικό σου. Δε βγάζει την ίδια ενέργεια, ούτε έχει νόημα να μιμηθώ εγώ το παίξιμο μιας άλλης σκηνής.
ΑΣ Υπάρχουν καλλιτέχνες που μπορούν να κάνουν καλή δουλειά. Και υπάρχουν τρομερές πηγές κειμένων, βιβλίων κτλ. που μπορούν να μεταφερθούν. Άρα πάλι, αναπόφευκτα, θα μιλήσουμε για την παραγωγή.
Είχαμε βέβαια την πρόσφατη διακριση της Heretic με το βραβείο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου…
ΑΣ Είναι λίγοι οι άνθρωποι που στηρίζουν τον ελληνικό κινηματογράφο. Το Κέντρο διαλύεται κι επανασυντίθεται συνεχώς, η ΕΡΤ το ίδιο, δεν υπάρχει μια ενιαία γραμμή.
ΓΣ Και δε νομίζω ότι είναι και τόσο πολύ δύσκολο. Δες για παράδειγμα τη Δανία: μικρότερη χώρα από μας, με πολύ σημαντική και συνεπή παραγωγή ωστόσο.
Μήπως κι αυτοί λένε τα ίδια για μας, «κοίτα τους Έλληνες τι ωραίες ταινίες κάνουν»; Πώς λέγαμε πριν λίγα χρόνια (ή λέμε ακόμα) π.χ. για το ρουμάνικο κινηματογράφο…
ΓΣ Δε νομίζω. Στα φεστιβάλ του εξωτερικού, μόνο για τον Λάνθιμο μιλάνε. Με τρομέρα λόγια.
Το σκεφτήκατε ποτέ να κατευθύνετε την καριέρα σας προς το εξωτερικό;
ΑΣ Εγώ ποτέ. Δεν το έχω επιδιώξει.
ΓΣ Ούτε κι εγώ το έχω επιδιώξει. Το έχω σκεφτεί αλλά δε γίνεται να το κάνεις όταν έχεις 2-3 δουλειές τον χρόνο στο θέατρο. Πώς θα συνεργαστείς με έναν ατζέντη στο εξωτερικό για να μπορείς να πεταχτείς 2-3 μέρες στο Λονδίνο ή το Παρίσι για μια οντισιόν;
ΑΣ Σε άλλες χώρες που το θέατρο δεν είναι τόσο εδραιωμένο, οι ηθοποιοί βιοπορίζονται από τον κινηματογράφο ή τις τηλεοπτικές σειρές. Εδώ, ο Γιάννης παίζει Γιούγκερμαν 6 μήνες…
ΓΣ Τι 6; Ξεκινήσαμε Αύγουστο και θα τελειώσουμε μέσα Ιούνη. Στη Γαλλία οι παραστάσεις ανεβαίνουν για ένα μήνα και, φυσικά, τα χρήματα είναι πολύ καλύτερα
Ήταν πρόκληση στο The Waiter η παρουσία του ενός για τον άλλον;
ΑΣ Ναι, έγω ήθελα να είναι ο Γιάννης. Του ταιριάζει πολύ ο χαρακτήρας και τον έφερε πολύ καλά στα μέτρα του. Μου άρεσε πολύ η συνύπαρξη, νομίζω ότι λειτούργησε.
ΓΣ Κι εγώ ήθελα πολλά χρόνια να συνεργαστούμε με το Άρη. Είναι ένας ηθοποιός που εκτιμώ και θαυμάζω, και θα ήθελα να κάνουμε και πράγματα και στο μέλλον π.χ. στο θέατρο. Έχουμε κι αρκετά κοινά: περίπου την ίδια ηλικία, είμαστε και οι δύο με γυναίκες σκηνοθέτες που μας έχουν σκηνοθετήσει στο παρελθόν, έχουμε παίξει και οι δύο Δον Κιχώτη.
Γιάννη, υπάρχει μια φοβερή ατάκα στην ταινία που ρωτάει η Τζίνα τον Ρένο «είσαι πάντα τόσο ήρεμος;». Κι εκείνος απαντά: «Δεν ξέρω αν είμαι ή αν φαινομαι». Δεν είναι τέλεια περιγραφή του πραγματικού Άρη Σερβετάλη;
ΓΣ Φαινομενικά, ναι. Αλλά αν τον δει κανείς τον Άρη να παίζει, ειδικά πάνω στην σκηνή, θα καταλάβει ότι μέσα του φλέγεται, όσο ατάραχος κι αν φαίνεται.
Εσύ Αρη, τι λές για τον Στάνκογλου; Σχετικά με το είναι και τι φαίνεται;
ΑΣ Δυσκολεύομαι να τα διαχωρίσω αυτά. Με τον Γιάννη βλέπω έναν άνθρωπο που δε μου δημιουργεί πίσω σκέψεις κι έχει αληθινή αγάπη για τη μεταμόρφωση. Αυτό είναι πολύ ωραίο να το βλέπει κανείς.
Με πάσα ειλικρίνεια, υπάρχει στο πίσω μέρος του κεφαλιού του ηθοποιού, όταν συμπρωταγωνιστεί με μια εξίσου ισχυρή παρουσία, η ανησυχία μήπως του κλέψει την παράσταση;
ΓΣ Εμένα αυτό που με ένοιαζε είναι ο χαρακτήρας μου να έχει αρχή, μέση και τέλος και να μπορεί να σταθεί απέναντι στον Ρένο του Σερβετάλη. Θα σου μιλήσω ειλικρινά, γιατί την έχω φάει αρκετά στη μούρη αυτήν την ανασφάλεια από συναδέλφους: δε με απασχολεί. Και προσπαθώ να το δουλεύω κι εκτός σκηνής αυτό το attitude. Αν ο χαράκτηράς που μου δίνεται έχει νόημα, δε μετράω ούτε πόσα λόγια έχω, ούτε πόση ώρα εμφανίζομαι. Πριν απάντησει ο Άρης, να πω ότι η στάση σου έχει να κάνει και με το πόσο χορτασμένος είσαι.
ΑΣ Κοίτα να δεις τι γίνεται. Ως αξίωμα μπαίνει ότι το έργο είναι πάνω απ’ όλα. Αυτή είναι η μέριμνα. Μέσα σε αυτή τη διαδικασία, αποκαλύπτονται διάφορες συμπεριφορές. Πρέπει να γίνονται υποχωρήσεις, είναι σημαντικό να βλέπεις τον εαυτό σου μέσα σε ένα παιχνίδι. Όμως, ξαναλέω, δε γίνεται να μην είναι το έργο πάνω απ’ όλους.
Ξεπερνά ποτέ ο ηθοποιός την ανασφάλειά του ή παραμένει κινητήριος δύναμη που τον τροφοδοτεί;
ΓΣ Όχι, πάντα υπάρχει. Είναι τέτοια η φύση του επαγγέλματος που δε σε αφήνει να κλειδώσεις σε βεβαιότητες, ειδικά στο θέατρο. Σε βάζει και σε εγρήγορση, δεν είναι πάντα κάτι αρνητικό. Σε κάνει να αναθεωρείς πράγματα και να αλλάζεις.
ΑΣ Η ανασφάλεια είναι μέρος του παιχνιδιού. Όταν την αποδέχεσαι, παίζεις με την έκθεση και την αμηχανία. Με τον φόβο. Κάθε φορά είναι σαν ξεκινάς να παίξεις π.χ. ένα παιχνίδι κρίκετ. Φαίνομαι να ξέρω να παίζω κρίκετ; Όχι. Έχει ενδιαφέρον το σώμα που μένει στη σιωπή κοιτάζοντας με απορία.
Θέλετε να ρωτήσετε κάτι ο ένας τον άλλον;
ΓΣ Πώς ένιωσες όταν έφαγα το ξύλο στο κεφάλι;
ΑΣ Πάγωσα ρε φίλε. Την άκουσα. Λέω τι του έκανα. Τον χτύπησα με το δοκάρι…
ΓΣ …και γκολ.
