Κωστής Γαρδίκης: Όλα τα άξια λόγου συμβάντα στη ζωή μου ήταν απρόβλεπτα

Ο Κωστής Γαρδίκης είναι ένας άνθρωπος με πολλά πτυχία (φαρμακευτική, μουσικές σπουδές, νανοτεχνολογία) και εργάζεται ως μουσικός και ερευνητής στον τομέα της καινοτομίας των φυσικών προϊόντων. Όλα αυτά εκ πρώτης ακούγονται άσχετα μεταξύ τους αλλά κάπως μαγικά τελικώς συνδέονται όταν φτάνουμε στο τελευταίο του δημιούργημα. 

Είναι πνεύμα ανήσυχο και άκρως δημιουργικό και με το πρότζεκτ του Dance with Invisible Partners συνθέτει μουσική και κάνει σχεδιασμό ήχου και παραγωγή για θέατρο, κινηματογράφο και visual poetry, ενώ πραγματοποιεί ζωντανές εμφανίσεις σκοτεινής ηλεκτρονικής ποπ είτε solo, είτε ως κουαρτέτο. Μάλιστα έργα του έχουν παρουσιαστεί ζωντανά σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Οι επιρροές του ξεκινούν από την μπαρόκ, την αβάν γκαρντ και την ηλεκτρονική μουσική και φτάνουν μέχρι τον μινιμαλισμό, το πανκ και το ρεμπέτικο. Ανάμεσα στις θεατρικές παραστάσεις όπου έχει συμμετάσχει ως συνθέτης ή/και ως σχεδιαστής ήχου είναι οι: Μαύρο Φως (2013), Βuy me (2016), η Σέξτον και τα Κογιότ (2018), Τρία χαλασμένα έργα (2019) και Κορδέλια κόρης πήδημα (2020). Έχει συνθέσει επίσης το soundtrack του ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους Laboratorio Grecia (2019) ενώ ως ιδρυτικό μέλος, συνθέτης, sound designer και παραγωγός της πειραματικής κολεκτίβας «λοκατόλα», κυκλοφόρησε τον δίσκο «μονοτονία ρῷθ». 

Οι αλγόριθμοι αυτοί έχουν «διαβάσει» άπειρη ποίηση, έχουν «ακούσει» άπειρη μουσική και με βάση την «εμπειρία» τους αυτή αυτοσχεδιάζουν με διευθυντή ορχήστρας και curator τον άνθρωπο

Το Honey είναι το πρώτο άλμπουμ του πρότζεκτ Dance with Invisible Partners, το οποίο κυκλοφόρησε το 2018. Μεσολάβησε η πανδημία, οι καραντίνες, η ενδοσκόπηση και ο άπλετος χρόνος για πειραματισμους, για να φτάσουμε στον Σεπτέμβρη του 2021 και το δεύτερο άλμπουμ το οποίο προκαλεί τις αισθήσεις μας με έναν διαφορετικό τρόπο. Το #artificial κυκλοφόρησε σε (χρυσό και ασημί) μεταλλικό USB robot 50 αριθμημένων αντιτύπων, ψηφιακά αλλά και ως NFT (Νon-Fungible Tokens). Αυτό που το κάνει ακόμα πιο ιδιαίτερο όμως, είναι πως για πρώτη φορά, στα ελληνικά δεδομένα, γίνεται ευρεία χρήση τεχνητής νοημοσύνης στη συν-δημιουργία. Μεγάλο μέρος των στίχων και της μουσικής γράφτηκε με τη χρήση προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης, σε έναν διάλογο μεταξύ του ήχου του παρελθόντος, και του (μετά-ανθρώπινου) μέλλοντος και το αποτέλεσμα είναι μία pop σύμπραξη ανθρώπου/μηχανής. Πρώτο single είναι το υπνωτιστικό “Love is a virus” ενώ η ερμηνευτική συμμετοχή του Σταμάτη Κραουνάκη στο τραγούδι Poulia αποτελεί μία ακόμα έκπληξη σε αυτό το τόσο ιδιαίτερο και διαφορετικό εγχείρημα. Είχα πολλές απορίες για τη δημιουργία του #artificial, για την πραγματική αξία των NFT, για τη σύμπραξη μηχανών και ανθρώπων και ο Κωστής μού τις έλυσε όλες ή έστω με πήγε σε άλλους δρόμους σκέψης.

​

Πώς προέκυψε η σκέψη του #artificial άλμπουμ;  Κλεισμένος σε ένα δωμάτιο στο δεύτερο lockdown έπαιζα πιάνο πολλές ώρες τη μέρα. Με μόνο μέσο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο την οθόνη του κινητού και του λάπτοπ και έχοντας βαρεθεί τα σόσιαλ, άρχισα παράλληλα να παίζω, τυχαία, με online προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης που παράγουν ποίηση. Αυτή η αλληλεπίδραση που ξεκίνησα για πλάκα και χωρίς να έχω ιδέα περί τίνος πρόκειται εξελίχθηκε χωρίς να το καταλάβω σε μία meta-μπάντα δωματίου. Τα μόνα πραγματικά άτομα που μπορούσαν να με επισκεφτούν στην ερημιά που μένω τελευταία ήταν οι γειτόνισσες/μουσικοί Μελίνα Νικόλ Χάρρις και Χριστίνα Σαββίδη, οι οποίες παράλληλα με μακαρονάδες και κρασιά τζάμαραν πάνω στο υλικό. Και κάπως έτσι χωρίς να το καταλάβω προέκυψε το #artificial – ολοκληρωμένο προτού συλληφθεί ως σκέψη.

Για κάποιον που δεν γνωρίζει και διαβάζει για πρώτη φορά ότι κυκλοφορεί μουσική της οποίας ένα μέρος γράφτηκε με τη χρήση προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης, πώς θα του το εξηγούσες;  Το σημαντικό εδώ είναι πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι άλλο ένα τεχνολογικό όργανο, όπως ένα συνθεσάιζερ αλλά ένας συν-δημιουργός που, με ένα τρόπο διαφορετικό από τον ανθρώπινο, παίρνει αποφάσεις. Ουσιαστικά οι αλγόριθμοι αυτοί έχουν «διαβάσει» άπειρη ποίηση, έχουν «ακούσει» άπειρη μουσική και με βάση την «εμπειρία» τους αυτή αυτοσχεδιάζουν με διευθυντή ορχήστρας και curator τον άνθρωπο. Δεν έχει μεγάλη διαφορά από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση στη δημιουργία σε μία εποχή που μεγάλο ποσοστό της ανθρώπινης επικοινωνίας γίνεται σε μία οθόνη.

Το αποτέλεσμα είναι τυχαίο; Σε ένα επόμενο λεπτό μπορεί να ήταν διαφορετικό; Είχες πολλά αποτελέσματα και εν τέλει κράτησες αυτό που εσένα σου άρεσε περισσότερο;  Η αλήθεια είναι πως έβαλα τα μηχανάκια σε καταναγκαστικό διάλογο πλήρους ωραρίου μέχρι να πάρω κάτι που θα μου κέντριζε το ενδιαφέρον. Και το οποίο προέκυψε με ανταλλαγή αρκετής πληροφορίας μεταξύ των προγραμμάτων με φίλτρο εμένα. Από αυτή την έννοια οι αλγόριθμοι μπορούν να ικανοποιήσουν όλα τα σαδιστικά/επιθετικά ένστικτά μας, αφού δεν εκφέρουν γνώμη άρα και δυσφορία και δεν κουράζονται. Στο πείραμά μου η αλληλεπίδραση λάμβανε τέλος με το πρώτο αποτέλεσμα που μου άρεσε, συνήθως μετά από μακρύ «διάλογο». Δεν ξέρω όμως ποιο θα ήταν το επόμενο αποτέλεσμα – και δε με απασχολεί να πω την αλήθεια. Γιατί από εκεί και μετά φεύγεις από την τέχνη και πας στο data science.

Αγαπάς το τυχαίο γενικά στη ζωή σου; Το απρόβλεπτο;  Το τυχαίο και απρόβλεπτο με φοβίζει πολύ και ταυτόχρονα με διεγείρει απόλυτα. Όλα τα άξια λόγου συμβάντα στη ζωή μου ήταν απρόβλεπτα. Και όλες οι καταστροφές επίσης.

Ούτε οι αύλακες ενός βινυλίου ούτε η πληροφορία ενός mp3 είναι σκοπός. Είναι μέσα. Για τη δόνηση. Για τη συγκίνηση. Για τον έρωτα. Για να βουλιάξουμε στο χάος απαλά, χωρίς να μας καταπιεί

Human VS Machines είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει γενικά τον κόσμο. Πιστεύεις ότι πάντα θα μας απασχολεί και θα ψάχνουμε τρόπους σύνδεσης;  Είμαστε νομίζω στη φάση της ενσωμάτωσης. Η έννοια του cyborg από sci-fi είναι ήδη πραγματικότητα – ας σκεφτούμε πόσο ασχολούμαστε με το κινητό μας, το οποίο σύντομα θα είναι ένα εμφύτευμα. Το οποίο θα ασκεί και ιατρική ακριβείας στο σώμα μας με βάση προεπιλεγμένους αλγορίθμους. Man Machine, pseudo human being – που λένε οι Kraftwek ήδη από το 1978.

Σε μία εποχή που όλα βασίζονται σε δεδομένα, η νοσταλγία για το αναλογικό έχει γίνει έντονη τα τελευταία χρόνια. Εσύ βρίσκεις τον εαυτό σου και στις δύο πλευρές;  Νομίζω ότι σε αυτές τις συζητήσεις εστιάζουμε στο φετίχ και χάνουμε την ουσία. Ούτε οι αύλακες ενός βινυλίου ούτε η πληροφορία ενός mp3 είναι σκοπός. Είναι μέσα. Για τη δόνηση. Για τη συγκίνηση. Για τον έρωτα. Για να βουλιάξουμε στο χάος απαλά, χωρίς να μας καταπιεί. Εγώ βρίσκω τον εαυτό μου κοιτώντας τα κατσίκια στις πλαγιές της Αμοργού. Και μπορεί και να ακούω παράλληλα και Billie Eilish στο iPhone. Το σίγουρο είναι πως δεν βρίσκω τον εαυτό μου εκεί που τα δεδομένα καταλαμβάνουν χωροχρόνο έξω από μία κατ’ ελάχιστο ποιητική διαλεκτική.

Ονομάζεις τη μουσική σου μεταφυσική ποπ. Τι προσδιορίζει τη μεταφυσική ποπ;  Θα έλεγα πως είναι η ραδιοφωνική έκδοση της αβύσσου.

Το NFT είναι μια πρόσφατη μορφή διάδοσης αντικειμένων Τέχνης και είναι κάτι που τα χαρακτηρίζει συλλεκτικά. Υπάρχει περίπτωση αυτή η νέα τάση να δίνει μεγαλύτερα αξία σε πράγματα που διαφορετικά δεν θα την κέρδιζαν ή είναι ο τρόπος να αναδειχθούν όσα ίσως σε άλλη περίπτωση περνούσαν απαρατήρητα γιατί δεν είχαν τη σωστή προώθηση και υποστήριξη;  Όλο αυτό είναι πραγματικά άγνωστο. Είναι οπωσδήποτε ένας συνδυασμός hype, προσθήκης αξίας σε πνευματική ιδιοκτησία που με την μέχρι τώρα ψηφιοποίηση ευτελίζεται και είναι και ο mainstream τρόπος μοναδικής «κοπής» «αντικειμένων» στο metaverse. Προσωπικά με κάνει να θέλω να ζήσω το υπόλοιπο της ζωής μου σε πιθάρι. Αλλά δεν μπόρεσα να αντισταθώ στο να βγάλω τον δίσκο σε αυτή τη μορφή. Ο αλγόριθμος θέλησε να εκτεθεί/εκδοθεί σε μορφή κρυπτογραφημένου blockchain συμβολαίου μοναδικότητας.  

Μίλησέ μου για τη συνεργασία σου με τον Σταμάτη Κραουνάκη στο κομμάτι “Poulia”. Αλήθεια γιατί γράφεται σε greeklish;  Κάπως τον είχα στο μυαλό μου τον Σταμάτη Κραουνάκη κατά τη διάρκεια δημιουργίας του δίσκου, ειδικά από τη στιγμή που άρχισε να αχνοφαίνεται δίσκος και όχι παιχνίδι και από τη στιγμή που πήρε σοβαρή διάσταση η τεχνητή νοημοσύνη στη δημιουργία του. Προέκυψε το τραγούδι στα ελληνικά – στο οποίο δεν παρενέβη το ΑΙ παρά μόνο στις ρομποτικές φωνές της εισαγωγής και στο θορυβώδες υπόβαθρο που αποδομεί ουσιαστικά το πιάνο. Το τραγούδι αυτό κάπως θέλησα να το πει ο Σταμάτης, που είναι τόσο ανθρώπινος, όσο ψηφιακό είναι το Amazon Polly. Του άρεσε το κομμάτι και το είπε σε ένα take, με ένα τρόπο που δεν είχα φανταστεί. Σε greeklish γράφεται το Poulia γιατι με διασκεδάζει αυτή η decadent τάση – επίσης δε χρειάζεται να βάλεις τόνο με τον τρόπο αυτό άρα γιατί να μην είναι και “Πούλια”;

Το USB είναι ένα επανεγγράψιμο μέσο. Αυτό καθιστά το περιεχόμενό του εφήμερο. Όπως περίπου συνέβαινε κάποτε με τις κασέτες στις οποίες μπορούσε κάποιος να γράψει από πάνω. Είναι ένας δικός σου τρόπος να κρατήσεις κάτι από το παρελθόν αυτός;  Η αλήθεια είναι πως μου αρέσει ότι κάποιος μπορεί να το σβήσει, αλλά και μπορεί να του βγάλει και τα χέρια ή το κεφάλι στο ρομπότ USB που περιλαμβάνει τον δίσκο. Επίσης είναι και η μόνη σχετικώς «υλική» μορφή που μπορεί να δεχτεί αρχεία ήχου πολύ υψηλής πιστότητας – θέλω να αποτυπώνεται καλά η εξαιρετική δουλειά του ΑΙ και του callmelazy στην παραγωγή ψηφιακού θορύβου ως καταστροφή των μελωδικών γραμμών του πιάνου.

Το όνομα του πρότζεκτ προέκυψε από τον Αμοργιανό ουρανό. Μίλησέ μου γι’ αυτό.  Τα αστέρια που βλέπουμε μονήρη και στατικά είναι σε πολλές περιπτώσεις ζεύγη αστεριών – αστέρια που χορεύουν με τρελό ρυθμό το ένα γύρω από το άλλο. Αυτό είναι αόρατο στα μάτια μας αλλά στον κατάμαυρο ουρανό της Αμοργού – σε ένα ουρανό όπου δεν υπάρχει περιττή πληροφορία και κανένα δεδομένο – είναι αισθητό πεντακάθαρα. Τα αστέρια “dance with invisible partners”. 2+2 = 5 που λέει ένα φιλικό συγκρότημα που άκουγα πριν λίγο.

Έχεις σκεφτεί πώς θα παρουσιάσεις live αυτό το άλμπουμ; Ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες;  Η τελευταία ατασθαλία του περσινού λοκντάουν ήταν η ζωντανή κινηματογράφηση του δίσκου -στο δωμάτιο που γράφτηκε- υπό τη σκηνοθεσία του Γιώργου Ευθυμίου του οποίου η οπτική με ενθουσιάζει. Και με συμμετοχή όλων των συντελεστών – και βέβαια του ΑΙ που live έδωσε υλικό για τα ραπαρίσματα (για να προλάβω και την επόμενη ερώτηση). Το βίντεο θα το βγάλουμε πολύ σύντομα online ενώ με την τετραμελή (και φουλ «αναλογική») μπάντα Dance with Invisible Partners θα παρουσιάσουμε αρκετά κομμάτια του δίσκου σε ένα – επιτέλους – λάιβ στο SixDogs στις 10/3.

Θα μπορούσε αυτό το πείραμα να γίνεται ζωντανά σε μία σκηνή και το αποτέλεσμα να βγαίνει τυχαία εκείνη την ώρα με το κοινό από κάτω; Είναι κάτι εφικτό που θα σε ενδιέφερε;  Έχουμε κάνει συζητήσεις με μέρη που μπορούν τεχνικά να το υποστηρίξουν, να έρχεται από παιχνίδι του κοινού με το ΑΙ όλο αυτό, ώστε να υπάρχει μία πιο ουσιαστική αλληλεπίδραση. Το αποτέλεσμα να βγαίνει τυχαία εκείνη την ώρα από το κοινό από κάτω. Το ΑΙ μας ενώνει (;) 

Υπάρχει κάτι στο μυαλό σου για το επόμενό σου πρότζεκτ;  Το επόμενο πρότζεκτ είναι ήδη σχετικώς έτοιμο καθώς το #artificial ήρθε ως σφήνα λόγω lockdown στις ηχογραφήσεις που κάναμε με τη μπάντα για τον επόμενο δίσκο. Ο οποίος είναι με φυσικά όργανα, χωρίς AI και πιθανότατα λίγο (λίγο όμως) λιγότερο σκοτεινός.