Είναι γεγονός. Όποτε ερμηνεύει ένα ρόλο, η ύπαρξή της πάλλεται σαν εύθραυστο έγχορδο. Μέχρι και το τελευταίο της κύτταρο. Η Θεοδώρα Τζήμου, η -στην κυριολεξία- πιο αντι-σταρ σταρ του ελληνικού σινεμά και θεάτρου (έχει λάμψει σε φιλμ του Κωνσταντίνου Γιάνναρη και παραστάσεις του Μιχαήλ Μαρμαρινού), έχοντας διανύσει ατέλειωτα χιλιόμετρα, όχι μόνο σε άγνωστες γειτονιές της Αθήνας και της χώρας, συναρμολογώντας μυστικά το δικό της "καντινόραμα", αλλά και σε θεατρικές σκηνές, δεν είπε «όχι» στην πρόταση του Δημήτρη Καραντζά να είναι η μία (μαζί με την Αλεξία Καλτσίκη) εκ των δυο μοναδικών γυναικών στον ανδρικό Χορό των «Περσών» του Αισχύλου, που κάνουν πρεμιέρα σε σκηνοθεσία του απόψε στην Επίδαυρο, με μια dream team ηθοποιών.
Η τραγωδία όμως δεν στάθηκε παρά η συγκυριακή αφορμή για μια συζήτηση για την καντίνα που θα ήθελε να αποκτήσει μετά τα 70 της, τον φασισμό «ο Πούτιν να εκπροσωπεί το ρωσικό πολιτισμό», αλλά και τον «ντουβρουτζά» που είχε πάθει με την υπόθεση Πισπιρίγκου. Μέχρι που αποφάσισε και την έκοψε «μαχαίρι».
Είναι αλήθεια ότι περπατούσες με τα πόδια από το σπίτι σου για το ΕΠΑΛ, στο Μαρούσι, που γίνονταν οι πρόβες; Ναι. Το περπατούσα. Μ’ αρέσει να περπατάω και να ανακαλύπτω γειτονιές. Αισθάνομαι ότι ταξιδεύω σε άλλες χώρες. Ήθελα μάλιστα κάποια στιγμή να κάνω το καντινόραμα. Ανακάλυπτα καντίνες σε όλη την Ελλάδα, με τοπ την αγαπημένη μου στην Αλόννησο, σε ένα κολπάκι που μαζεύονται ψαράδες. Την είχε ένας τύπος με τη γυναίκα του, 70άρηδες. Και είχαν 7 η ώρα το πρωί στο κασετόφωνο Έλβις. Φτιάχνανε αποκλειστικά σουβλάκια και είχαν τυρί με τσίπουρο. Κόλλησα εκεί από τις 7 το πρωί μέχρι να βασιλέψει ο ήλιος. Δεν μπορούσα να φύγω.
Ακούγοντας μόνο Έλβις; Έλβις συνέχεια. Αποκλειστικά. Η ίδια κασέτα.
Θα σου άρεσε στα 70 σου να κατέληγες σε μια καντίνα στο πουθενά, που να παίζει μόνο Έλβις, σερβίροντας τσίπουρα; Α, ναι. Θα ήταν όνειρο ζωής.
Μετά τη σύνταξη; Ποια σύνταξη; (γέλια). Δεν νομίζω ότι θα πάρω σύνταξη ποτέ.
Πόσα χιλιόμετρα διένυες για την πρόβα; Γύρω στα 9.
Και το έκανες κάθε μέρα πριν την πρόβα; Καθημερινά.
Δεν έχεις δίπλωμα οδήγησης; Όχι. Θα ήμουνα ένας κίνδυνος στο δρόμο.
Τόση αυτογνωσία…; Ναι (γέλια).
Την οφείλεις στο θέατρο; Πολύ. Φανερωθήκανε πιο εύκολα κι οι δυσκολίες μου μέσα στη δουλειά και το πώς να τις διαχειριστώ. Στη ζωή, δεν τα έχω καταφέρει ακόμα το ίδιο. Διαχειρίζομαι πιο εύκολα τον εαυτό μου στη σκηνή, παρά στη ζωή μου.
Υποδυόμενη μια άλλη; Όχι. Εμάς υποδυόμαστε, σε διαφορετικές συνθήκες. Δεν νιώθω ότι υποδύομαι κάποια άλλη. Αισθάνομαι ότι υποδύομαι πολλά διαφορετικά κομμάτια μου.
Τρίτη φορά με τον Δημήτρη Καραντζά. Πώς είναι να δουλεύεις μαζί του; Συμφωνώ πάρα πολύ με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τα πράγματα, τον τρόπο που δουλεύει. Γιατί στη δουλειά μου δεν συμβαίνει συχνά να συμφωνείς. Καμιά φορά ο ηθοποιός βρίσκεται σε συνθήκη με την οποία διαφωνεί.
Λειτουργείς όταν δεν συμφωνείς ή αντιδράς; Μεγαλώνοντας έχω καταλάβει ότι έχει σημασία να εισέρχεσαι στον κόσμο του άλλου. Ή τουλάχιστον να το προσπαθείς. Φέρνοντας μαζί και τη δική σου θέση στα πράγματα. Αλλά αυτό έγκειται και στη γενναιοδωρία του άλλου. Κατά πόσο μπορεί να σου επιτρέψει να υπάρξεις στο όραμά του.
Έχουν γενναιοδωρία οι έλληνες σκηνοθέτες; Νομίζω ένας έξυπνος σκηνοθέτης οφείλει να είναι γενναιόδωρος.
Η σκηνοθεσία δεν σε ενδιέφερε ποτέ; Το να έχεις άλλη θέαση του εαυτού σου, μου φαίνεται φυσιολογικό. Αλλά τώρα, αν το έχω στο νου μου να σκηνοθετήσω ή όχι… Γενικώς, εγώ ποτέ δεν λειτουργώ έτσι. Δεν είμαι άνθρωπος σχεδίων. Κάπως αφήνομαι στα πράγματα και κάπως μου φανερώνονται μόνα τους.
Αυτό μήπως λειτουργεί σε βάρος σου τελικά; Εγώ δεν τα σκέφτομαι τα πράγματα ποτέ έτσι. Ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θέλω να κάνω τη Μπλανς ή τη Μήδεια. Όχι, θεωρώ ότι όλα τα πρόσωπα ενός έργου είναι μέρος μιας δραματουργίας και εξυπηρετούν κάτι. Καλώς ή κακώς, έτσι λειτουργώ.
Είναι ενδεικτικό και το ότι τώρα δέχτηκες και παίζεις στον Χορό. Μα είναι τιμή μου που είμαι μαζί με την Αλεξία Καλτσίκη, και τα υπόλοιπα παιδιά στον Χορό. Ο Χορός στην τραγωδία και ο Χορός στη συγκεκριμένη τραγωδία είναι πολύ σοβαρό πράγμα. Θεωρώ ότι είναι προς έρευνα ακόμα. Αν ποτέ ήμουνα απέξω, νομίζω θα έκανα μια τραγωδία για να ασχοληθώ με τον Χορό σοβαρά. Έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον ο Χορός από την Άτοσσα, που είναι και η μοναδική γυναίκα της συγκεκριμένης τραγωδίας.
Δυο γυναίκες στον Χορό των Περσών ξαφνικά. Δεν έχει ξαναγίνει. Τι ακριβώς είναι, τι αντιπροσωπεύουν, τι φέρουν; Πώς προέκυψαν; Μέσα από το κείμενο. Αναφέρεται διαρκώς στις Περσίδες που έχουν μείνει έρημες στα κρεβάτια τους χωρίς άνδρα. Ε, να μιλά ο Χορός συνέχεια για τις Περσίδες και να μην υπάρχει καμία Περσίδα, στην εποχή μας; Δεν είναι λίγο άδικο; Επομένως, δικαιώνεται ένα κομμάτι των γυναικών, με την παρουσία δύο στον Χορό. Ο καθένας με μια ελευθερία φέρει στο Χορικό κάτι διαφορετικό. Δεν αντιμετωπίζεται ο Χορός ως πέντε πρόβατα που κάνουν μαζί την ίδια κίνηση, ως διάλειμμα μεταξύ των επεισοδίων. Δεν συμβαίνει αυτό εδώ.
Ανησυχείς για τη νέα σεζόν; Αν θα ξανακλείσουν τα θέατρα; Με ανησυχεί, γιατί τώρα με τα κρούσματα γίνεται χαμός.
Φοβάσαι τον ιό; Όχι όσο φοβόμουνα. Επίσης, στην πανδημία ήμουνα τυχερή γιατί είχα γυρίσματα για τη σειρά της Μυρτώς Κοντοβά και από το προηγούμενο καλοκαίρι δούλευα και διαδικτυακά. Δεν βίωσα δηλαδή τον αποκλεισμό χωρίς να κάνω τίποτα. Ανησυχώ, ναι, αλλά δεν νομίζω ότι θα βρεθούμε πάλι στην ίδια συνθήκη. Κάπως έχει αρχίσει να γίνεται κανονικότητα το ότι υπάρχει ιός. Όπως και η πιθανότητα εμφάνισης ενός νέου. Έτσι θα πάμε. Με τους ιούς.
Περίμενες πόλεμο το 2022 επί ευρωπαϊκού εδάφους; Αυτό που συνέβαινε στην Ουκρανία ήταν ένας εμφύλιος. Και συνέβαινε χρόνια πριν. Κι ας μην μιλούσε κανένας. Άρα, τι σημαίνει τελικά πόλεμος; Κάτι που είναι επικυρωμένο ή όταν σκοτώνεται κόσμος, όπως συμβαίνει εδώ και χρόνια;
Είσαι κατά της ρωσικής εισβολής; Φυσικά είμαι πολύ κατά της ρωσικής εισβολής, δεν το συζητώ, αλλά θέλω να πω ότι δεν μου αρέσει κι ο τρόπος που τον χρησιμοποιούν τον πόλεμο τα media πια. Δεν σκοτωνόταν κόσμος πριν, στον Εμφύλιο; Το γεγονός είναι ότι γινόντουσαν θηριωδίες και κατά ρωσόφωνων πληθυσμών. Ήταν κάτι εγκληματικό, όπως εγκληματικό είναι κι αυτό που κάνει ο Πούτιν τώρα και το καταδικάζω. Απλώς, στο ερώτημα αν περίμενες ποτέ ότι θα γίνει πόλεμος, η απάντησή μου είναι «υπήρχε πόλεμος στην Ουκρανία πάντα». Από τη στιγμή που σκοτωνόταν κόσμος, υπήρχε πόλεμος και πριν την εισβολή του Πούτιν.
Η Δύση δεν φαίνεται ορεξάτη να τον τερματίσει. Φυσικά. Μα τους συμφέρει. Είναι αδιανόητα τα συμφέροντα που προσκομίζουν από αυτή την φρικτή κατάσταση.
Μια παράπλευρη απώλεια είναι η ταύτιση κάθε Ρώσου -καλλιτέχνη, επιστήμονα, ερευνητή κ.ο.κ.- με τον Πούτιν, ωσάν να είναι πρεσβευτές του, αντιπρόσωποί του, συνεργάτες του. Είναι απαράδεκτο αυτό που γίνεται. Δεν γίνεται ο Πούτιν, αυτός ο σιχαμένος, να αντιπροσωπεύει τη Ρωσία. Να αντιπροσωπεύει τον ρώσικο πολιτισμό. Πρόσωπα να εκπροσωπούν έναν ολόκληρο πολιτισμό! Αυτό είναι ρατσιστικό. Με την βαθιά έννοια της λέξης. Γιατί οδηγούνται τα πράγματα σε τόσο μονόπλευρη θέαση, που είναι Χούντα. Αυτό είναι φασισμός. Είναι δυνατόν η Ρωσία να εκπροσωπείται από τον Πούτιν; Οτιδήποτε συνδέεται με τη Ρωσία αυτή τη στιγμή να είναι ο Πούτιν; Ή στην Τουρκία, ο Ερντογάν;
Κι άλλη κατραπακιά μέσα στην πρόσφατη παράνοια: ξαφνικά απαγορεύτηκαν οι εκτρώσεις στις ΗΠΑ! Παρόλο που κυβερνάνε οι Δημοκρατικοί, κατάφερε το πιο συντηρητικό, αναχρονιστικό ακροδεξιό λόμπι των ΗΠΑ και αφαίρεσε από τη γυναίκα το αυτεξούσιο του σώματος και της ζωής της. Και θα γεννάς το παιδί του βιαστή σου! Είναι τρέλα! Δεν ξέρεις πού να σταθείς. Αλλά από την άλλη, δεν είμαι σίγουρη ότι είμαστε όλοι μαζί απέναντι σε κάτι. Υπάρχει κάτι στο οποίο είμαστε απέναντι; Είναι τόσο θολό. Βάζω κι εμένα μέσα σε αυτό. Αισθάνομαι ότι παρόλο που μπορεί να υπάρχει θέληση να αντιδράσεις απέναντι σε κάτι, τελικά στόχευση δεν υπάρχει. Γίνονται, στο μεταξύ, τόσα πράγματα που σε αποσπούν.
Όπως η Πισπιριγκειάδα; Α, καλά! Με την Πισπιρίγκου ξεχάσαμε τον ιό, ξεχάσαμε τον πόλεμο, ξεχάσαμε την κυβέρνηση, ξεχάσαμε τα πάντα. Υπήρχε μόνο η Πισπιρίγκου. Το λέω γιατί κι εγώ είχα πάθει ντουβρουτζά με αυτή την ιστορία. Την πέρασα κι εγώ αυτή τη φάση. Και μετά αποφάσισα να το κόψω. Μαχαίρι. Και θα στο γυρίσω πάλι στους «Πέρσες». Αν σε κάτι ταυτίζομαι με τον Χορό τους είναι ότι πιστεύω πως είμαστε… εν βρασμώ. Όταν βάλλεσαι πανταχόθεν από πράγματα που συμβαίνουν, δεν μπορείς να αντιδράσεις. Είσαι κάπως μετέωρος στο κενό. Δεν μπορείς να τα τοποθετήσεις. Είναι χιλιάδες αυτά από τα οποία βαλλόμαστε. Πιο μεταγενέστερα θα μπορέσουμε να καταλαβαίνουμε τι είναι η πανδημία, τι ήταν ο πόλεμος. Πρέπει να βρεθούμε σε άλλο χρόνο ωρίμανσης απέναντι στα πράγματα.
Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ενώ δεν αντιδρούμε για πράγματα που μας προσβάλλουν άμεσα ή όταν παραβιάζονται κεκτημένα μας κατάφωρα, με μεγάλη ευκολία βγαίνουμε από το σπίτι μας σαν σκυλάκι του Παβλόφ για να κλωτσήσουμε την πόρτα της Πισπιρίγκου, τραβώντας selfie. Αυτό είναι άρρωστο φαινόμενο της εποχής ίσως. Για αυτό κι εγώ είμαι ένας άνθρωπος που έκοψα τα social media. Από θέση.
Δεν έχεις social media; Έχω ένα facebook κι ένα instagram, αλλά δεν μπαίνω ποτέ. Αρνούμαι. Εκτός του ότι βαριέμαι. Κάπως έχει έρθει όλο αυτό και έχει ρουφήξει τη θέα προς τον στόχο. Γράφει καθένας το μακρύ και το κοντό του στα social media. Ακόμα και συνάδελφοί μου. Κατεβατά. Δεν υπάρχει αντικειμενικότητα στην ενημέρωση. Για τη Ρωσία. Για την πανδημία. Για οτιδήποτε. Ο καθένας γίνεται influencer! Στην καραντίνα είχα πάθει σοκ με το τι έλεγε ο καθένας. Εκεί ήταν που βγήκα εντελώς από το facebook.
Στην καραντίνα «έσκασε» όμως το «τσουνάμι» των καταγγελιών του θεατρικού MeToo. Χαίρομαι που ξεκαθαρίζουν τα πράγματα στο χώρο μου, με οποιοδήποτε τρόπο.
Ξεκαθαρίζουν ή μετά την καταδίκη Λιγνάδη και την στο επόμενο λεπτό αποφυλάκισή του θα συνεχιστεί να συμβαίνει το ίδιο ατιμώρητα; Ξεκαθαρίζουν μέχρι ένα σημείο. Πάντως, έγινε ένα ωραίο «μπαμ» με τον Λιγνάδη. Ήθελε guts για να συμβεί. Γιατί είναι και το πιο σοβαρό από όλα τα περιστατικά. Ένας άνθρωπος που βρισκόταν σε αυτή τη θέση διορισμένος από την κυβέρνηση, και να συμβαίνουν όλα αυτά που συνέβαιναν!
Ο ίδιος το παρουσίασε ως ενορχηστρωμένη πολιτική δίωξη εναντίον του. Αυτό επικυρώνει ότι κάποια κυβέρνηση τον τοποθέτησε στη θέση του διευθυντή. Ότι ήταν κυβερνητική τοποθέτηση σε κυβερνητική θέση. Έτσι δεν είναι;
Παράλληλα με τη δίκη Λιγνάδη είχαμε τις δίκες του Ζακ και τον δεύτερο βαθμό της δίκης της Χρυσής Αυγής.Τις παρακολουθείς; Προσπαθώ, αν και δεν ακούμε και τίποτα για αυτές τις δίκες. Μόνο για τον Λιγνάδη και τον Φιλιππίδη ακούγαμε. Αν δεις και τις πρωϊνές εκπομπές, μόνο με αυτούς τους δυο ασχολούνταν. Στα πρωϊνάδικα, που λένε για το Survivor, πρώτο θέμα έχουν Λιγνάδη-Φιλιππίδη. Πουλάνε. Το ίδιο έγινε με την Πισπιρίγκου. Για τον Ζακ δεν μιλάει κανείς! Για τη Χρυσή Αυγή δεν μαθαίνεις τίποτα. Ούτε μίλησε κανείς για την αποφυλάκιση Κορκονέα, που είναι αδιανόητη. Σκέφτομαι αυτή τη μάνα! Θα έπρεπε να έχει γίνει χαμός!
Ένα πρώην στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ μου μίλαγε πρόσφατα για το πολιτικό αδιέξοδο στη χώρα και την αναγκαιότητα μιας νέας υγιούς και άφθαρτης Αριστεράς. Εγώ δεν πιστεύω πια στην Αριστερά. Δεν νομίζω ότι πια τίθεται θέμα Αριστεράς-Δεξιάς. Νομίζω ότι πρέπει να μιλήσουμε με άλλους κανόνες. Τι πρεσβεύει αυτή τη στιγμή στον κόσμο που ζούμε η Αριστερά; Και τι πρεσβεύει η Δεξιά; Και τι είναι η Αριστερά και η Δεξιά; Και ποιος είναι ο Αριστερός; Είναι λίγο γραφικό πια όλο αυτό. Πρέπει να διαφύγουμε από αυτή τη γραφικότητα αν θέλουμε να συμβεί, να προκύψει κάτι άλλο που δεν ξέρω πώς θα ονομαστεί. Είναι λάθος να εγκλωβιζόμαστε ακόμα σε αυτό το ψευτοδίλημμα.
Προσδοκάς σε αλλαγή με τις εκλογές ή δεν αυταπατάσαι; Το χειρότερο είναι ότι δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει κάποια αλλαγή. Συγνώμη, αλλά δεν πιστεύω ότι πρόκειται να συμβεί κάτι. Κι αυτό είναι στενάχωρο. Να μην ελπίζεις. Δεν υπάρχει κάτι που εμένα προσωπικά με εκπροσωπεί. Παρότι θα ήθελα.
Υπάρχει κάτι στο οποίο πιστεύεις; Πιστεύω στους ανθρώπους και στη σύμπραξη. Μ’ αρέσει το «πάμε όλοι μαζί».
Αυτό το έχουν κατεξοχήν και το θέατρο και το σινεμά. Ναι. Και το λατρεύω. Δεν είμαι άνθρωπος που πιστεύει απόλυτα σε κάτι. Είμαι λίγο άπιστος Θωμάς. Αλλά θέλω να ελπίζω. Σε κάτι όμως που να μπορώ να δω. Να πιστέψω κάτι το οποίο δεν έχω δει, μια ιδεολογία που δεν την έχω καν μυριστεί; Δεν μπορώ να το κάνω.
Έχεις σκεφτεί αν θα μπορούσες να έκανες κάτι εξίσου καλά όσο κάνεις το θέατρο και το σινεμά; Δεν πιστεύω στο ταλέντο. Πιστεύω πως ό,τι δίνεις, παίρνεις. Νομίζω ότι θα μπορούσα να γίνω και μάγειρας, θα μπορούσα να γίνω και καθαρίστρια. Είναι ο τρόπος που εμπλέκεσαι με τα πράγματα. Όταν εμπλέκεται μια προσωπική θέση κι ενέργεια με τα πράγματα, καλά θα τα κάνεις. Και ναι, θα γινόμουνα ένας πολύ καλός μάγειρας.
«Πέρσες» του Αισχύλου
Μετάφραση: Παναγιώτης Μουλλάς
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Συνεργάτις στη δραματουργία: Γκέλυ Καλαμπάκα
Σκηνικό: Κλειώ Μπομπότη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Μουσική σύνθεση – Ζωντανή εκτέλεση: Γιώργος Πούλιος
Φωνητική προετοιμασία - σύνθεση: Ανρί Κεργκομάρ
Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρίσσα Φαρμάκη
Βοηθός σκηνογράφου: Φιλάνθη Μπουγάτσου
Βοηθός ενδυματολόγου: Ιφιγένεια Νταουντάκη
Παίζουν: Ρένη Πιττακή, Χρήστος Λούλης, Γιώργος Γάλλος, Μιχάλης Οικονόμου, Γιάννης Κλίνης, Αλεξία Καλτσίκη, Θεοδώρα Τζήμου, Αινείας Τσαμάτης, Ηλίας Μουλάς, Μάνος Πετράκης, Τάσος Καραχάλιος, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Γιώργος Πούλιος
