Vivienne Westwood: Ένα αντίο στη νονά του punk που έφερε την πολιτική στη μόδα

“Αγοράστε λιγότερα. Διαλέξτε καλά. Κάντε τα να κρατήσουν. Ποιότητα, όχι ποσότητα. Όλοι αγοράζουν πάρα πολλά ρούχα” είναι ένα από τα πολλά τσιτάτα που αποδίδονται στην Dame Vivienne Isabel Westwood, τη γυναίκα που έκανε pop το στιλ της υποκουλτούρας των punks, τη σχεδιάστρια που ως ηρωίδα της εργατικής τάξης όρισε τη βρετανική μόδα για δεκαετίες. Φαντάζει παράξενο για μία σχεδιάστρια να μιλάει εναντίον της άκρατης και άκριτης κατανάλωσης, αλλά η Vivienne έζησε μια αντισυμβατική ζωή χωρίς να λογοκρίνει τα όσα είχε να πει λόγω του επαγγέλματος της, όσες αντιδράσεις και αν προκαλούσαν. “Απλώς χρησιμοποιώ τη μόδα ως δικαιολογία για να μιλήσω για πολιτική. Επειδή είμαι σχεδιάστρια μόδας, έχω φωνή που ακούγεται, το οποίο είναι πολύ καλό”, θα πει κάποτε δείχνοντας την πρόθεσή της να γίνουν τα ρούχα της κάτι παραπάνω από designer δημιουργίες που κάνουν όσους τα φορούν όμορφους. 

Η ομορφιά δεν ήταν ποτέ το ζητούμενο της, αν και κατάφερε να τη δημιουργήσει, να την ορίσει, να την επαναπροσδιορίσει, να την κάνει πιο συμπεριληπτική, να σπάσει τις νόρμες που συνόδευαν την έννοια. Έντυσε τους punks, έντυσε τους νεορομαντικούς, προσδιόρισε τη βρετανική μόδα και της έδωσε την αίγλη που είχαν για δεκαετίες μόνο οι παριζιάνικοι οίκοι. Και όλα αυτά κάνοντας κάτι εκ διαμέτρου αντίθετο από τους μέχρι τότε κλειδοκράτορες της μόδας. Πήρε ιστορικά σύμβολα της αριστοκρατίας και της αστικής τάξης και τα μαγάρισε δημιουργώντας κάτι φρέσκο που μίλησε σε μία ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων που έψαχναν μια στολή για την κοινωνική αλλαγή που συντελούνταν. Μίνι κρινολίνα, κορσέδες, παραμάνες (παντού), tweed, ταρτάν, bondage straps, σκισίματα, t-shirts είναι όλα ανάμεσα σε αυτά που κατάφερε να κάνει μαζικά και να αναδείξει σε σύμβολα της βρετανικής μόδας και μέχρι σήμερα χαρακτηρίζουν τη νεανική επαναστατικότητα και τον αντικομφορμισμό.

Η διασύνδεση της με το punk ήταν πάντα η παρακαταθήκη της, αλλά δεν έγινε ποτέ καρικατούρα της επιτυχίας της κάνοντας αέναες επαναλήψεις των δημιουργιών που την έκαναν γνωστή. Έντυσε τους Sex Pistols και μαζί όλο το punk subculture που άλλαξε για πάντα την κοινωνία στο τέλος των 70s και στα 80s. Με τον τότε σύντροφό της, Malcom McLaren, δημιούργησαν μια μπουτίκ που άλλαξε πολλά ονόματα, αλλά η ιστορία θυμάται περισσότερο το SEX, γιατί ήταν ένα λονδρέζικο σύμβολο, ένα σύμπαν διαφορετικότητας και αυτοέκφρασης σε μία εποχή που τίποτα από τα δύο δεν θεωρούνταν δεδομένα. O McLaren δε ήταν η κινητήριος δύναμη της και η έμπνευσή της για πολλά από τα project που έκανε στην αρχή της καριέρα της όπως έχει πει και η ίδια.  “Ένα νέο κορίτσι με μία vinyl φούστα στο γραφείο θα προκαλέσει αντίδραση. Για αυτό είναι τα ρούχα και για αυτό τα φοράει”, θα πει για να αποδείξει ότι χρησιμοποίησε τις δημιουργίες της για να σοκάρει, να ενοχλήσει το κατεστημένο και να εμπνεύσει αλλαγή. Και το κατάφερε. Ο αέρας ανανέωσης που έφερε το 1981 με την πρώτη της συλλογή ήταν ένας απροσδόκητος Μεσσίας για την ίδια τη μόδα και ένα ορόσημο στην ιστορία.

Αλλά δεν ήταν μόνο τα ρούχα της που προσέφερε στον κόσμο η Westwood. Το ίδρυμά της πάλευε πάντα ενάντια στην κλιματική κρίση, στον πόλεμο, στις ανισότητες του καπιταλισμού και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα 90s πολέμησε του Tories για τον πόλεμο στο Ιράκ και τη συμμετοχή τους σε αυτόν, συντάχθηκε με την PETA και έκανε τους σκοπούς της γνωστούς σε όλο τον κόσμο στηρίζοντας τα δικαιώματα των ζώων, ενώ πρόσφατα οργάνωσε μέχρι διαδήλωση υπέρ του Julian Assange έξω από το δικαστήριο, τάχθηκε εναντίον της λιτότητας στην Ευρώπη και πολέμησε το fracking, δείχνοντας ότι η ηλικία δεν μπορούσε να κάμψει την αγωνιστικότητά της. Τα τελευταία χρόνια έκανε το project Made in Kenya για να στηρίξει τις γυναίκες και τους τεχνίτες στην τοπική οικονομία του αφρικανικού κράτους που δοκιμάζεται, ενώ στήριξε δράσεις για τη διάσωση των παγόβουνων στους πόλους και του Αμαζονίου, δύο σημαντικές μάχες που σχετίζονται με την κλιματική κρίση. Πάνω από όλα πίστευε στην δύναμη της έκφρασης και της σκέψης, για αυτό έχει πει "Πρέπει να επενδύσεις στον κόσμο, πρέπει να διαβάσεις, πρέπει να πας σε γκαλερί τέχνης, πρέπει να μάθεις τα ονόματα των φυτών. Πρέπει να αρχίσεις να αγαπάς τον κόσμο και να γνωρίζεις για όλη την ιδιοφυΐα της ανθρώπινης φυλής. Είμαστε καταπληκτικοί άνθρωποι”.

H Vivienne Westwood ήταν αυθεντικά παράξενη και πρωτοπόρος. Έκανε queer και gender bending μόδα πριν καν υπάρξουν οι έννοιες αυτές. Κατάργησε την έννοια του γένους και της τοξικής αρρενωπότητας λέγοντας κάποτε ότι “δεν γίνεται ένας άντρας να είναι κομψός χωρίς μια νότα θηλυκότητας.”, ενώ αντιτάχθηκε στην πατριαρχία λέγοντας ότι οι “οι γυναίκες αγωνίζονται για τη δημοκρατία και συμμετέχουν στον κόσμο, αλλά δεν πρέπει να προσπαθούν να αντιγράφουν άνδρες και να συμπεριφέρονται σαν και αυτούς” ή ότι “δεν μου αρέσουν πραγματικά οι γυναίκες που προσπαθούν να είναι άντρες. Όλοι αυτοί οι πολιτικοί, νομίζω ότι είναι τρομακτικοί. Θα μπορούσαμε να έχουμε ένα λαμπρό μέλλον, αλλά έχουμε αυτό το απαίσιο ανδρικό όραμα να καταστρέφουμε τα πάντα”, δίνοντας ένα εναλλακτικό όραμα για το τι είναι δύναμη, γυναικεία χειραφέτηση και πώς μπορεί αυτή να εκφραστεί και να αλλάξει τον κόσμο.

Η Vivienne Westwood ήταν η βρετανική μόδα. Χωρίς αυτή δεν θα υπήρχε χώρος για τον Alexander McQueen και όλους τους νέους σχεδιαστές της Γηραιάς Αλβιώνας που συνέχισαν να καινοτομούν χάρη στη δική της τόλμη και τη δική της επιθυμία για αλλαγή. Και για όλα αυτά, θα μείνει αθάνατη. Μια γυναίκα σύμβολο της κοινωνικής αλλαγής και του αντικομφορμισμού.