Παντελής Παντελόγλου: «Στόχος είναι να ανοίξουν τα παιδιά τις κεραίες τους στον κόσμο, όχι να βγάλουμε τον επόμενο Αλμοδόβαρ»

«Νezouh, ο ξεριζωμός» της Σύριας Soudade Kaadan, με θέμα τον πόλεμο. Βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ Βενετίας.

«Φτάσε όπου δεν μπορείς!» λέει ο Καζαντζάκης, και 90 νέοι, νέες και εκπαιδευτικοί από 12 ευρωπαϊκές χώρες ξεχύνονται αυτές τις μέρες στους δρόμους του Πύργου και των περίχωρων με κάμερες στον ώμο, έχοντας σημαία τους τα λόγια του! Το κινηματογραφικό πολυεθνικό εργαστήριο Mythos Project, το μακροβιότερο του είδους στην Ευρώπη, με 13 δημιουργικά χρόνια πίσω του, τρέχει ξανά, όπως κάθε χρόνο, στη διάρκεια του 26^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους.

Περπατώντας στα στενά και τους πεζόδρομους της πόλης, όλο και θα πέσεις πάνω στις ομάδες των έφηβων, ανάμεσά τους παιδιά του Πύργου και της γύρω περιοχής που τραβάνε ταινίες πάνω σε συγκεκριμένο θεματικό άξονα -φέτος, τα λόγια του Καζαντζάκη-, τις ολοκληρώνουν μέσα σε πέντε μέρες και στη συνέχεια ταξιδεύουν τα έργα τους σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Οχτώ με δέκα ταινίες είναι το εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Και είναι πραγματικά συγκινητικό να τους παρατηρείς όταν γυρνάνε κουρασμένοι αλλά ενθουσιασμένοι στη “βάση”, το Συνεδριακό Κέντρο του Πύργου, να κάνουν meeting για το επόμενο βήμα, να τρώνε πρόχειρα κάτι, να ξεκουράζονται στον καναπέ και να ανταλλάζουν αστεία και ιστορίες σε διάφορες γλώσσες πριν ξαναβγούν στους δρόμους.

Το Mythos Project αποτελεί μόνο μία από τις 40 δράσεις κινηματογραφικής εκπαίδευσης σε παιδιά και νέους, του τρίτου πυλώνα του φεστιβάλ -δίπλα στα διαγωνιστικά του προγράμματα- κάτω από τον γενικό τίτλο School Cinema. Ανάμεσά τους, εργαστήρια κινηματογραφικής κριτικής και ανάλυσης στο πλαίσιο των παιδικών κριτικών επιτροπών, εργαστήρια κινηματογραφικής δημιουργίας, καθημερινά ρεπορτάζ με τα γεμάτα χιούμορ νέα του φεστιβάλ από την εφηβική δημοσιογραφική ομάδα Zizanio News που τα παρουσιάζει στην κεντρική αίθουσα προβολών «Απόλλων» κ.α. Στην τελευταία μάλιστα πρόσφατα φιλοξενήθηκε η Αντζελίνα Τζολί και τα γυρίσματα της ταινίας για τη Μαρία Κάλλας. Όμως, πώς να το κάνεις. Οι καρδιές που χτυπούν κάθε βράδυ ενθουσιασμένες παλαμάκια, τα γέλια, οι φωνές που ακούγονται ως έξω στον δρόμο στα διαλείμματα, ο αυθορμητισμός, η δυνατή σπίθα στο βλέμμα αυτών των υπέροχων μικρών και μεγαλύτερων “Ζιζάνιων” που φτιάχνουν ταινίες και τις φέρνουν εδώ ή βλέπουν ταινίες κι ανοίγουν παράθυρα σε νέους κόσμους, δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα. Τα παιδιά του μέλλοντός μας, ακόμη κι εκείνα από τα μικρά χωριά της Ηλείας, χάρη στο φεστιβάλ αφήνουν την φαντασία τους να καλπάσει, ονειρεύονται ταξίδια, γεύονται την αληθινή ζωή ως τα πέρατα του κόσμου, πετάνε σε νέους ορίζοντες μέσα από το σινεμά.

«Όπως λέει κι ένας Ισπανός συνάδελφος, “δεν με νοιάζει αν θα βγάλουμε τον επόμενο Αλμοδόβαρ”», τονίζει ο Παντελής Παντελόγλου, αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Ολυμπίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA) (α.κ.α νέος καλλιτεχνικός διευθυντής μετά την αποχώρηση του Δημήτρη Σπύρου με την ολοκλήρωση του 26ου φεστιβάλ, "για να δώσει τόπο στα νιάτα"). «Η εμπειρία του φεστιβάλ είναι κοινωνική και για πολλά παιδιά αποτελεί το πρώτο τους άνοιγμα σε άλλες κουλτούρες και αντιλήψεις. Δεν μιλάμε μόνο για τον κινηματογράφο, αλλά για τη ζωή γενικότερα. Θεωρώ ότι αυτός είναι ο βασικός λόγος επιτυχίας του φεστιβάλ στους εφήβους που συγκεντρώνονται στο Συνεδριακό Κέντρο. Αν κάποια απ’ αυτά τα παιδιά βρουν την έκφρασή τους στο μέσο του κινηματογράφου, είναι βέβαια ευπρόσδεκτο, αλλά το κύριο ζητούμενο είναι ν’ ανοίξουν τις κεραίες τους. Είναι μεγάλη ικανοποίηση να το βλέπεις να συμβαίνει, και δεν έχει να κάνει με κάποια αντίληψη πρωτοπορίας που επιβεβαιώνει ότι εμείς ξέρουμε ποιο είναι το σωστό και το δείχνουμε στα άμαθα παιδιά - το αντίθετο, θα έλεγα. Πιο πολλά μαθαίνουμε εμείς…», επισημαίνει, μιλώντας για το εξαιρετικό και πολύπλοκο έργο του φεστιβάλ που απλώνεται διαρκώς, έχοντας πάντα κεντρικό του άξονα την κινηματογραφική παιδεία.

Ο Παντελής Παντελόγλου, καλλιτεχνικός διευθυντής πλέον του Φεστιβάλ Ολυμπίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA).

Ο Παντελής Παντελόγλου βρέθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ολυμπίας το 2011, μετά  από μια τυχαία συνάντηση με τον “καπετάνιο” του, Δημήτρη Σπύρου, τον άνθρωπο που έχει δώσει την ψυχή του 26 χρόνια τώρα στο τιμόνι του, καθιστώντας το ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη και τον κόσμο όλο. «Με μιαν έννοια, η σχέση μου με τον Δημήτρη και το Φεστιβάλ Ολυμπίας είναι απ’ αυτά τα πράγματα που σου έρχονται κάπως τυχαία στη ζωή, αλλά τελικά προσδιορίζουν μακροπρόθεσμα την πορεία σου. Τον γνώρισα στον κινηματογράφο «Φιλίπ» στην Αθήνα, που τον διαχειριζόταν τότε η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Νεανικό Πλάνο, διοργανώτρια του φεστιβάλ. Δούλεψα ήδη από εκείνη τη χρονιά σε περιφερειακά, πιο τεχνικά πόστα, αλλά ήταν βέβαια εντελώς γοητευτική η εικόνα ενός φεστιβάλ στην καρδιά μιας μικρής πόλης της περιφέρειας, που κατόρθωνε να είναι bigger than life, με λιτά μέσα και μπόλικη αυταπάρνηση των συντελεστών του σε όλα τα επίπεδα. Ο Δημήτρης Σπύρου με εμπιστεύθηκε για βοηθό του, πράγμα που μου έδωσε τη δυνατότητα να ταξιδέψω μαζί του επανειλημμένα και να αποκτήσω εικόνα της ευρωπαϊκής και διεθνούς κοινότητας του κινηματογράφου για παιδιά και νέους. Απ’ το 2018, που το Φεστιβάλ διοργανώνεται στη βάση προγραμματικής σύμβασης με το Υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, έγινα στέλεχος του φεστιβάλ και δουλεύω full-time γι’ αυτό», συνεχίζει. Κι αν είναι κάτι που τον ικανοποιεί πάνω από όλα, είναι «το χαμόγελο στα πρόσωπα των θεατών στο τέλος της κάθε προβολής. Είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση», υπογραμμίζει. «Τα φεστιβάλ είναι ζωντανοί οργανισμοί και η πραγματικότητά τους καθορίζεται από τη διάδραση των ανθρώπων που τα αποτελούν και τα παρακολουθούν. Δεν ξέρω τι να ξεχωρίσω απ’ τις όμορφες στιγμές, όμως σίγουρα απ’ τις χειρότερες ήταν η φάση της πανδημίας, που λίγο-πολύ μας απαγόρευε να κάνουμε αυτό που ξέρουμε κι αγαπάμε».

«Ξύπνησα μ’ ένα όνειρο» του Αργεντινού Pablo Solarz

«Παγοπώληδες», animation μικρού μήκους του Πορτογάλου João Gonzalez. H πρώτη πορτογαλική ταινία που κέρδισε υποψηφιότητα για Όσκαρ.

Στο κανονικό πρόγραμμα φέτος, πέρα από τα αφιερώματα και τις εκδηλώσεις, προβάλλονται 73 επαγγελματικές ταινίες από 40 χώρες, σε τέσσερα διαγωνιστικά τμήματα: Μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, Μυθοπλασίας μικρού μήκους, Animation μικρού μήκους και το “KIDS & DOCS” που περιλαμβάνει ντοκιμαντέρ και έχει ως βάση την εντυπωσιακή αίθουσα «Cine Cinema», στην Αμαλιάδα.

Στην 23η Ευρωπαϊκή Συνάντηση Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας Camera Ζizanio, δεύτερο πυλώνα της διοργάνωσης υπό την καθοδήγηση του καλλιτεχνικού διευθυντή Νίκου Θεοδοσίου, παρουσιάζονται φέτος 208 μικρού μήκους ταινίες παιδιών και εφήβων από 55 χώρες! Είναι το πιο αγαπημένο τμήμα των παιδιών, καθώς δημιουργίες δικές τους –ατομικές ή ομαδικές από  σχολεία- διαγωνίζονται εκεί, αποκαλύπτοντας την ματιά, τις σκέψεις, τις ιδέες των μικρών “Ζιζάνιων” που αύριο θα βγουν στον μεγάλο κόσμο.

Ενώ πέρα και από το  School Cinema, ο τέταρτος πυλώνας της διοργάνωσης, περιλαμβάνει δράσεις για επαγγελματίες του κινηματογράφου και της εκπαίδευσης, με στόχο τόσο την ανάπτυξη του σινεμά για παιδιά και νέους στη χώρα μας, όσο και την βελτίωση του περιβάλλοντος της κινηματογραφικής εκπαίδευσης.

«Αν είσαι άντρας», ντοκιμαντέρ για έναν ανήλικο εργάτη στα χρυσωρυχεία Περκόα στη Μπουρκίνα Φάσο, του Γάλλου Simon Panay.

Ο Παντελής Παντελόγλου εξηγεί τη σημαντικότητα της κινηματογραφικής παιδείας στην ελληνική κοινωνία, ανεξαρτήτως αν κάποιος ακολουθήσει επαγγελματικά τον δρόμο της έβδομης Τέχνης, ειδικά σε μια εποχή όπου όλα είναι εικόνα…

Πολύ συχνά δάσκαλοι, καθηγητές, γονείς, ρωτούν τι σημαίνει «κινηματογραφική παιδεία και κινηματογραφική εκπαίδευση για τα παιδιά και τους νέους». Πώς θα τα εξηγούσατε και οριοθετούσατε στο “πλατύ κοινό”, ώστε να κατανοήσει τη σημασία και αναγκαιότητά τους, να ασχοληθεί ουσιαστικότερα και να δώσει ώθηση και στο παιδί να ασχοληθεί;

Συνήθως ορίζουμε ως κινηματογραφική εκπαίδευση/παιδεία τη διαδικασία με την οποία ο θεατής αποκτά αντίληψη των εκφραστικών μέσων, της γλώσσας του κινηματογράφου. Στο βαθμό που (και) η γλώσσα αυτή αποτελεί μια κατασκευή, κατασκευή μάλιστα κατά πολύ πιο συνειδητή από τις τυπικές γλώσσες, η αναγνώριση του συντακτικού, του λεξιλογίου, των νοημάτων και των προθέσεών της είναι εργαλείο κατανόησης του κόσμου γύρω μας. Το καθετί που βλέπουμε είναι εικόνα. Κάθε κατασκευασμένη εικόνα, όμως, εμπεριέχει μια πρόθεση, την οποία θα πρέπει να διακρίνουμε από την επιφάνειά της. Μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία ανάλυσης, συμβαίνει σε κάποιους και ο έρωτας για το σινεμά ως τέχνη. Δεν ξέρω αν αυτή η διατύπωση είναι πράγματι για το “πλατύ κοινό”, ωστόσο αυτό είναι το βασικό ζήτημα πάνω στο οποίο εργαζόμαστε καθημερινά.

Τι “όπλα” δίνει η κινηματογραφική εκπαίδευση στα παιδιά και τους νέους, ανεξαρτήτως αν ασχοληθούν ή όχι με το σινεμά -επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά-, στη ζωή τους;

Τους επιτρέπει να κατανοούν και να αποκωδικοποιούν τις εικόνες γύρω τους, να τις ελέγχουν καλύτερα, διεξοδικότερα και πιο διεισδυτικά, να μην τις εξετάζουν μόνο αυτοτελώς δηλαδή.

«Πιτσιρίκια» του Γάλλου Hugo Thomas.

Ως νέος πατέρας σε έναν κόσμο που κυριαρχεί η εικόνα -ειδικά στους νέους που είναι εγκλωβισμένοι στα κινητά και τα λάπτοπ-, τι πιστεύετε ότι μπορεί να δώσει σε ένα μικρό παιδί ο κινηματογράφος; Στο θέατρο τα παιδιά συμμετέχουν από βρέφη ακόμη. Στο σινεμά όμως που πέρα από Τέχνη είναι κινούμενη εικόνα, από τι ηλικία ένα παιδί μπορεί να μπει και να αντιληφθεί σωστά τον κόσμο του;

Δεν ξέρω αν πρέπει να αναλογιζόμαστε από ποια ηλικία μπορεί να μπει ένα παιδί στον κόσμο της κινούμενης εικόνας, διότι μπαίνει ντεφάκτο σ’ αυτόν στο βαθμό που ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος κινούμενης εικόνας. Είτε το κρίνουμε ως εγκλωβισμό είτε όχι, είναι μια πραγματικότητα, που καθορίζεται βεβαίως από αυτούς που κατέχουν τα μέσα που παράγουν τις εικόνες ή τους μηχανισμούς διάδοσής τους - πρόκειται εν πολλοίς για κάτι διαμεσολαβημένο. Η συγκρότηση του κινηματογράφου σε γλώσσα, το γεγονός ότι συνιστά τέχνη και όχι απλό οπτικοακουστικό προϊόν, είναι ο λόγος που οφείλουμε να τον διακρίνουμε από τον συρφετό των εικόνων γενικώς. Προσωπικά, δεν θα έβαζα πολύ αυστηρά όρια στο πότε μπορεί το παιδί να αντιληφθεί τον κόσμο του κινηματογράφου. Υπάρχουν βέβαια τεχνικά και άλλα κριτήρια, π.χ. η διάρκεια των ταινιών σε σχέση με τη δυνατότητα συγκέντρωσης ή συνεχούς παρακολούθησης, το σκοτάδι κλπ. Ως εκ τούτου, αν προσαρμόσεις τις συνθήκες (το κοινωνικό σκέλος) αλλά και την επιλογή της ίδιας της ταινίας στις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες της ηλικιακής ομάδας που απευθύνεσαι, μπορείς να ξεκινήσεις από πολύ μικρές ηλικίες. Βεβαίως, από πολύ μικρές ηλικίες είναι πανεύκολο να κάνεις και λάθη σε ό,τι αφορά το τι δείχνεις και πώς. Πολλοί γονείς κάνουν τέτοια λάθη για να κερδίσουν λίγο χρόνο ηρεμίας. Κατανοητό, αλλά λανθασμένο.

Η κινηματογραφική εκπαίδευση έχει μπει στη ζωή μας - όση δουλειά κι αν χρειάζεται ακόμη για να εγκαθιδρυθεί. Πόσο έχει συμβάλει το ίδιο το φεστιβάλ σε αυτό; Ένα φεστιβάλ στο οποίο η κινηματογραφική εκπαίδευση -η οποία φυσικά περιλαμβάνει και την ψυχαγωγία, καθώς έτσι η γνώση “μεταδίδεται” ακόμη καλύτερα στα παιδιά και τους νέους-, αποτελεί κεντρικό άξονά του;

Γνώμη μου είναι ότι δεν έχει μπει επαρκώς, αν κοιτάξουμε το πλατύ κοινό για το οποίο συζητούσαμε πριν. Βήματα έχουν γίνει, ορισμένα απ’ αυτά τα έχει κάνει το Φεστιβάλ, αν αναφερόμαστε στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά βεβαίως η μεγάλη, αν όχι συντριπτική, πλειοψηφία του πληθυσμού πιο πολύ παρασύρεται παρά ερμηνεύει, αναλύει ή και συγκινείται απ’ τον ορυμαγδό των εικόνων. Θα έλεγα ότι έχουμε ακόμη εκκρεμότητες, αλλά δεν μου αρέσει να κοιτάζω τα πράγματα γραμμικά: κι αυτά που έχουν επιτευχθεί πρέπει να επιβεβαιώνονται για να μη χαθούν. Η σημαντική δουλειά των ανθρώπων του Φεστιβάλ Ολυμπίας εδώ και 25 χρόνια εκτός από επίτευγμα, είναι και παρακαταθήκη, που οφείλουμε εμείς οι νεότεροι να επιβεβαιώνουμε, να ανανεώνουμε, να διευρύνουμε.

Μέχρι πρόσφατα ο ελληνικός κινηματογράφος έπασχε από την απουσία παιδικών, νεανικών και εφηβικών ταινιών. Φέτος, για πρώτη φορά από την ίδρυση του φεστιβάλ, στα διαγωνιστικά προγράμματα συμμετέχουν οκτώ ελληνικές ταινίες, αριθμός μεγαλύτερος από ποτέ. Επιτέλους κάτι αλλάζει, γίνεται ορατή η ανάγκη για ένα εγχώριο σινεμά του είδους και αν ναι, τι συνέβαλε σε αυτό;

Υπάρχει ενδιαφέρον στους Έλληνες δημιουργούς να ασχοληθούν με νεαρούς ήρωες, αλλά είναι αρκετά διαφορετικό ζήτημα να μιλάμε για ταινίες που απευθύνονται προγραμματικά σε παιδικό ή νεανικό κοινό. Ο αριθμός ελληνικών ταινιών αυτής της χρονιάς δεν αποδεικνύει τίποτα από μόνος του. Αν την επόμενη χρονιά έχουμε τον ίδιο ή μεγαλύτερο αριθμό, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τάση, που μέχρι αυτή τη στιγμή δεν είναι επιβεβαιωμένη. Ωστόσο είναι βέβαιο ότι το ενδιαφέρον δημιουργών και παραγωγών αυξάνεται όταν υπάρχουν διάφορα κίνητρα, από την επιπλέον μοριοδότηση που προσφέρει το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) μέχρι την ύπαρξη εργαλείων για δημιουργούς και παραγωγούς, όπως το Olympia “Creative Ideas” Pitching Lab (σ.σ. δράση του φεστιβάλ όπου κινηματογραφιστές παρουσιάζουν ιδέες για τη δημιουργία ταινίας μικρού μήκους για παιδιά και νέους) και άλλων που προκύπτουν από πρωτοβουλίες διαφόρων φορέων.

«Mighty Afrin: in the time of floods», βραβευμένο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του Άγγελου Ράλλη, μία από τις οχτώ ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στα διαγωνιστικά προγράμματα του φεστιβάλ.

Στην «Διήμερη Διεθνή Συνάντηση για την Κινηματογραφική Εκπαίδευση» που διοργανώσατε, ήταν παρών και ο Σουηδός Κρίστιαν Ζέτερμπεργκ, ο σκηνοθέτης της βραβευμένης από την Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου-ECFA ως καλύτερης μικρού μήκους ταινίας, «Αγόρια στο ντους», η προβολή της οποίας σε ελληνικό Δημοτικό σχολείο προκάλεσε, εκ του μη όντος, τεράστιο θέμα «ηθικής και αξιών». Ο συντηρητισμός της ελληνικής κοινωνίας (ομοφοβία, ρατσισμός κλπ.) είναι ακόμη πανταχού παρών και περνάει από γενιά σε γενιά, άρα και στα παιδιά και στους νέους μας, ή ήταν, θεωρείτε, ένα μεμονωμένο επεισόδιο που πήρε τεράστιες διαστάσεις από τα media και τα social; Τελικά, ο κινηματογράφος μπορεί να αλλάξει απόψεις και νοοτροπίες, να μάθει τον κόσμο να κοιτάζει με πιο ανοιχτό βλέμμα γύρω του;

Ο κινηματογράφος ανοίγει συζητήσεις, δεν μπορεί να εξασφαλίσει το αποτέλεσμά τους. Ελπίζουμε να τις ανοίγει δημιουργικά, πράγμα που μπορεί βεβαίως να συμβεί όταν δεν είμαστε φοβικοί, όταν δείχνουμε ανοχή, όταν ακούμε πιο πολύ απ’ ό,τι μιλάμε. Προφανώς κάθε μας δραστηριότητα συμβαίνει μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Προσωπικά δεν μου έκανε εντύπωση αυτό που συνέβη με τα «Αγόρια στο ντους», αλλά βεβαίως δεν είμαι διατεθειμένος να εγκαταλείψω τον αγώνα για να μπορούμε να δείχνουμε τέτοιες ταινίες. Ο κινηματογράφος μπορεί να συμβάλλει στην υπέρβαση των συντηρητικών θέσεων και, για εμάς τουλάχιστον, είναι το όπλο που έχουμε επιλέξει σε αυτή τη διαρκή μάχη. Όμως η τελική έκβαση δεν εξαρτάται μόνο απ’ αυτόν.

Φέτος αναλάβατε τα καθήκοντα του πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου ECFA. Τι ακριβώς είναι η ECFA, ποιοι είναι οι στόχοι της και ποια τα προσωπικά σας οράματα στη διάρκεια της θητείας σας εκεί;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικού Κινηματογράφου ιδρύθηκε το 1988. Σήμερα έχει ως μέλη 165 περίπου οργανισμούς από 43 χώρες (φεστιβάλ, οργανισμούς κινηματογραφικής εκπαίδευσης, εθνικά κέντρα κινηματογράφου, παραγωγούς, sales agents κλπ). H ECFA βασίζεται στην άποψη ότι ο κινηματογράφος, ως μια απ’ τις επιδραστικότερες τέχνες, έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει κοινωνίες και ανθρώπους και όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σ’ αυτόν. Η ECFA με τα μέλη της βοηθά να δοθεί στα παιδιά πρόσβαση σε μια ευρύτερη γκάμα ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Σκοπός της είναι να συντηρείται μια λειτουργική δομή για ποιοτικές ταινίες για παιδιά και νέους σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ο στόχος μου δεν διαφέρει από τους στόχους της Ένωσης: η επικοινωνία των συναφών φορέων μεταξύ τους, η ενίσχυση των συνεργασιών, το lobbying… Η ισχύς εν τη ενώσει!

«Μάγμα», ταινία μικρού μήκους της Ολλανδής Luca Meisters πάνω στο θέμα της παιδικής αναπηρίας.

Το φεστιβάλ συμμετέχει στην πρωτοβουλία Keep Festive, μια νέα διεθνή οργάνωση που δημιουργήθηκε πέρσι κατά της κάθε είδους παρενόχλησης ή υποτιμητικών διακρίσεων που τυχόν μπορεί να λάβει χώρα σε φεστιβαλικό “έδαφος”. Υπήρχαν κάποια δείγματα που σας οδήγησαν σε αυτό ή γενικώς θεωρήσατε ως αναγκαιότητα των περίεργων καιρών μας να συμμετέχετε;

Θα έλεγα ότι βασικός στόχος της συμμετοχής μας στο δίκτυο Keep Festive είναι να αναδείξουμε το μέγεθος του προβλήματος ευρύτερα στην κοινωνία. Θυμίζουμε ότι υπάρχει το θέμα και ότι κανείς χώρος δεν είναι εξ ορισμού καθαρός από τέτοιες συμπεριφορές, όσο ανεκτικός κι αν μπορεί να θεωρείται. Κι εδώ, δεν υπάρχει γραμμικότητα. Χρειάζεται προσπάθεια, κι αυτό σηματοδοτεί το Keep Festive.

Οι ταινίες του φεστιβάλ είναι κατά κύριο λόγο ένα βλέμμα στην αληθινή ζωή, χαρούμενο ή στενάχωρο: φιλία, διαφορετικότητα, σχολείο, έρωτας, όνειρα, social media αλλά και πόλεμος, κακοποίηση, φτώχεια, κλιματική κρίση, τα θέματά τους. Ο πραγματικός κόσμος, μακριά από εκείνον των αμερικανικών υπερπαραγωγών που, όμως, δίνουν και αξιόλογες ταινίες. Ποιος είναι ο λόγος που δεν συμπεριλαμβάνεται ένα τέτοιο σινεμά στο πρόγραμμά σας;

Το Χόλυγουντ δεν μας έχει ανάγκη, νομίζω. Έχει μια χαρά έλεγχο της διανομής και κυριαρχεί, έτσι κι αλλιώς, τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Εμείς έχουμε επιλέξει να υπηρετούμε ένα άλλο κομμάτι του κινηματογράφου, που δύσκολα επιβιώνει έξω απ’ το φεστιβαλικό κύκλωμα. Δεν αντιλαμβάνομαι ως εχθρικές τις αμερικανικές υπερπαραγωγές, εξάλλου πολλές απ’ αυτές είναι ενδιαφέρουσες και έχουν πάντοτε υψηλό production value. Ωστόσο Pixar ή Disney μπορεί να δει κανείς έτσι κι αλλιώς στο εμπορικό κύκλωμα της διανομής. Γιατί να περιορίσουμε τη δική μας γκάμα σε αυτό;

Είστε ένα από τα ελάχιστα φεστιβάλ τόσο για παιδιά και νέους, όσο και γενικώς, με ελεύθερη είσοδο. Και επιμένετε σε αυτό, παρόλο που οικονομικά “στοιχίζει” πολύ, καθώς ένα μέρος των εξόδων της διοργάνωσης θα μπορούσε να βγει από τα εισιτήρια. Ποιος είναι ο λόγος που επιμένετε και πόσο δύσκολο είναι να το πετύχετε;

Οπωσδήποτε τα εισιτήρια είναι άμεσο έσοδο. Ωστόσο, αυτό που κάνουμε είναι να αξιοποιούμε δημόσιες χρηματοδοτήσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να επιστρέφουμε με οργανωμένο τρόπο στην κοινωνία τα χρήματα που μας διέθεσε. Υπάρχουν πάρα πολλές απ’ τις δραστηριότητές μας που δεν θα μπορούσαν καν να συμβούν χωρίς αυτό το χρηματοδοτικό μοντέλο, ανεξαρτήτως της πιθανής συνεισφοράς του κοινού. Για παράδειγμα οι περιφερειακές μας προβολές, οι μικρότερες δράσεις κοντά στην κοινωνία, οι δράσεις κινηματογραφικής εκπαίδευσης δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με στενά χρηματοοικονομικά κριτήρια cost-benefit ή ROI. Ούτε οι συμμετέχοντες θα μπορούσαν ποτέ να καλύψουν τα πραγματικά κόστη αν τα αναλογίζαμε σ’ αυτούς, ούτε είναι συγκρίσιμες ως είδος και ως κόστος οι δράσεις εκτός αστικών κέντρων ή σε τόπους που δεν υπάρχει mainstream πολιτιστική δραστηριότητα, με τις δραστηριότητες της Αθήνας ή άλλων μεγάλων πόλεων. Εξάλλου, η ίδια η επίδραση των περισσότερων δραστηριοτήτων μας δεν είναι τελικά βραχυπρόθεσμη, αλλά μεσομακροπρόθεσμη κι εκεί θα έπρεπε να μετριέται και η αποδοτικότητά τους.

«Το τραγούδι των φύλλων που πετούν», animation μικρού μήκους της Αρμένισσας Armine Anda.

Το φεστιβάλ εδώ και μερικά χρόνια, απλώνεται σε πολλές πόλεις, με διοργανώσεις τόσο κατά τη διάρκειά του όσο και κατά τη διάρκεια της  χρονιάς. Είναι πλέον ένας μεγάλος οργανισμός που διαρκώς αναπτύσσεται. Τι σχέδια υπάρχουν για το μέλλον;

Σε ό,τι αφορά την Ηλεία, αλλά όχι μόνον την Ηλεία, το βασικότερο στρατηγικό σχέδιο για το μέλλον σχετίζεται με την επανάχρηση του παλαιού εργοστασίου του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού στον Πύργο. Εκεί σχεδιάζουμε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας. Το “σκληρό” σκέλος του έργου αναμένεται να δημοπρατηθεί από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας στις αρχές του 2024. Σε ό,τι αφορά στο περιεχόμενο, ωστόσο, αν και προετοιμαζόμαστε εδώ και καιρό, το επόμενο διάστημα θα έχει για εμάς περισσότερη δουλειά. Κατά τα άλλα, προσπαθούμε να πηγαίνουμε όπου μας επιτρέπουν οι πόροι και οι συνεργασίες μας. Η αλήθεια είναι πως ο χάρτης των δραστηριοτήτων μας διευρύνεται διαρκώς.

Στο φεστιβάλ απονέμουν βραβεία τα ίδια τα παιδιά και οι νέοι μέσα από κριτικές επιτροπές που σχηματίζονται πριν την έναρξη και λειτουργούν παράλληλα ως εργαστήρια κινηματογραφικής ανάλυσης. Πόσο σημαντικό είναι αυτό, πέρα από τα παιδιά, για το ίδιο το φεστιβάλ;

Κάθε φεστιβάλ (οφείλει να) θέλει να συζητιούνται οι ταινίες που προβάλλει. Για εμάς, που δουλεύουμε για το παιδικό και νεανικό κοινό, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργούμε το πλαίσιο του διαλόγου. Σε αυτό συμβάλλουν οι παιδικές επιτροπές. Αυτός ο διάλογος ανήκει στα παιδιά. Μας δίνουν επίσης άλλη μια δυνατότητα: να μαθαίνουμε πρώτο χέρι πώς αξιολογούν τις ταινίες και άρα να κρατάμε επίκαιρες τις απόψεις μας για τις αντιλήψεις των παιδιών και των νέων.

«Μακάρι να ‘πεφτα σε χειμερία νάρκη» της Μογγολέζας Zoljargal Purevdash. Πρώτη συμμετοχή της Μογγολίας στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ των Καννών.

Η Camera Ζizanio αποτελεί ίσως το πιο ζωντανό κομμάτι του φεστιβάλ. Κάτω από την ομπρέλα της λειτουργεί και το εργαστήριο “Mythos Project”, όπου παιδιά από το εξωτερικό συγκροτούν ομάδες με παιδιά στην Ελλάδα και δημιουργούν ταινίες μικρού μήκους. Κάτι εντυπωσιακό και συγχρόνως ιδιαίτερα δύσκολο να πετύχει από άποψη χρόνου και σχέσεων. Αυτές οι συνεργασίες έχουν δώσει, θεωρείτε, πραγματικές εκπλήξεις; Έχουν οδηγήσει τα παιδιά που συμμετέχουν σε καινούργιους δρόμους και δραστηριότητες;

Τα παιδιά που συμμετέχουν στο Mythos Project κάνουν ταινίες, αλλά πρωτίστως μαθαίνουν να συνεργάζονται, να ακούν ανθρώπους από άλλες κουλτούρες, να εκφράζουν τις απόψεις τους, να συμφωνούν και να διαφωνούν. Εννοείται πως έχουν υπάρξει συνεργασίες, όπως εννοείται ότι έχουν υπάρξει και φιλίες, παιδιά που ξανασμίγουν, διατήρηση επικοινωνίας κλπ. Δεν είναι δουλειά μας, φυσικά, να παρακολουθούμε όλη τη συνέχεια, μια που αποτελεί πια μέρος των προσωπικών ιστοριών των παιδιών που πέρασαν απ’ το φεστιβάλ μας. Κι η ιστορία του Φεστιβάλ, της Camera Zizanio και του Mythos Project είναι ακριβώς το σύνολο αυτών των ιστοριών, αυτών των βιωμάτων…

26^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους
2-9/12 | στον Πύργο (προβολές των Διαγωνιστικών Προγραμμάτων Ταινιών Μυθοπλασίας Μεγάλου Μήκους, Μυθοπλασίας Μικρού Μήκους, Animation Μικρού Μήκους, αφιερώματα κ.α.) και την Αμαλιάδα (πρόγραμμα KIDS & DOCS, αφιερώματα κ.α.). Παράλληλες προβολές στην περιφερειακή ενότητα Ηλείας - Λεχαινά, Γαστούνη, Ζαχάρω, Βαρθολομιό-, καθώς και Πάτρα, Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Αίγιο, Ζάκυνθο κ.α.).