Όταν γνωρίζεις τον Αντωνάκη Χριστοδούλου, αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι απέναντί σου έχεις έναν γλυκό, πράο άνθρωπο, γεμάτο θετική ενέργεια που σου τη μεταδίδει με τις πρώτες του λέξεις.
Οι τέχνες, που τόσο αγαπάει, τον κάνουν να χαμογελάει και να φωτίζεται. Και αυτός από την πλευρά του, επιστρέφει στην τέχνη όλη τη δική του φωτεινότητα και ζωηράδα.
Εικαστικός, λάτρης του κινηματογράφου, των τηλεοπτικών σειρών και της μουσικής -από την οποία μάλιστα εμπνεύστηκε για την παλαιότερη έκθεσή του “Seven Songs” και τη θεωρεί την πιο σημαντική τέχνη-, νοσταλγός άλλων εποχών, αιώνιος εραστής της Φωκίωνος Νέγρη (όπου και ζει), προσεγγίζει τα έργα του με διάφορα μέσα (σχέδιο, φωτογραφία, κολάζ και βίντεο), έντονα χρώματα, γεωμετρικά σχήματα και φαντασία. Και καταφέρνει να δημιουργεί διαλόγους ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, το κλασικό και το μοντέρνο, με τον δικό του, πρωτότυπο τρόπο.
Ο Αντωνάκης Χριστοδούλου στο λουσμένο στο φως ατελιέ του στην Κυψέλη.
Γεννημένος στην Αθήνα και μεγαλωμένος στο Ρέθυμνο, έφυγε από την πόλη της Κρήτης σε νεαρή ηλικία για να κυνηγήσει το όνειρό του. Σπούδασε ζωγραφική και φωτογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας και fine art media στο πρόγραμμα MFA του Slade School of Fine Art του UCL στο Λονδίνο, και από τότε μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Κορέα και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το στούντιό του (το οποίο θέλει να πιστεύει ότι έχει έναν ακόμα κάτοικο, το φάντασμα κάποιου που πέθανε εκεί) βρίσκεται λίγο πιο πάνω από την Πλατεία Κανάρη - την Πλατεία Κυψέλης όπως έχει καθιερωθεί στο μυαλό όλων. Η Κυψέλη είναι το αγαπημένο του μέρος στον κόσμο όλο και κάθε γωνιά της είναι γι' αυτόν γεμάτη αναμνήσεις. Στην Κυψέλη φυσικά, που είναι και δική μου γειτονιά, έγινε αυτή η συνάντηση.
Αντωνάκη, οι τέχνες γενικά σε έχουν στιγματίσει από μικρό. Υπήρχε μια μουσική παράδοση στην οικογένεια. H γιαγιά μου ήταν η Λαυρεντία Μπερνιδάκη, η πρώτη τραγουδίστρια που ανέβηκε σε κρητικό πάλκο και έπαιξε λύρα και η πρώτη γυναίκα που ηχογραφήθηκε σε δίσκο κρητικής παραδοσιακής μουσικής. Με ανάθρεψε και ό,τι έχω γίνει, όλο το πακέτο, οφείλεται σε εκείνη κυρίως. Από πολύ μικρή ηλικία δήλωνα πως όταν μεγαλώσω θα γίνω ζωγράφος και δεν μετακινήθηκα ποτέ. Έκανα κοπάνα από το νηπιαγωγείο για να ζωγραφίσω στο σπίτι ό,τι ήθελα και για όσο ήθελα. Ήμουν τυχερός γιατί από την αρχή η οικογένεια μου και με στήριξε και με βοήθησε στο να κάνω μόνο ό,τι ήθελα. Ίσως γιατί έβλεπαν κιόλας πως μπορεί να αποτύχαινα σε οτιδήποτε άλλο.
Πώς από μια τόσο μουσική επήρεια, εσύ επέλεξες τις εικαστικές τέχνες; Μουσική μπορώ να ακούσω μόνο. Ζηλεύω ακραία τους ανθρώπους με υπέροχες φωνές ή την ικανότητα να συνθέτουν ήχους. Μου φαίνεται βουνό, και μαγικό την ίδια στιγμή. Εγώ προσπαθώ να συνθέτω με άλλο τρόπο, μήπως και το πλησιάσω λίγο. Για εμένα η μουσική είναι η πιο σημαντική τέχνη, μπορώ να επιβιώσω χωρίς τις υπόλοιπες.
Τα τραύματα μας μπορούν να γίνουν τέχνη; Και αν αυτό συμβαίνει, η τέχνη μάς βοηθά να τα επουλώσουμε; Νιώθεις έτσι; Η όποια μορφή τέχνης αφορά τη ζωή. Η ζωή εμπεριέχει το τραύμα και έτσι δεν μπορεί να αποφευχθεί, συνειδητά ή ασυνείδητα. Δεν ξέρω αν βοηθάει στην επούλωση των πληγών, αλλά σίγουρα αν μπορεί κανείς να μιλήσει για αυτές, με όποιο μέσο έχει στη διάθεση του για να εκφράζεται, είναι σημαντική βοήθεια. Όπως και στην ψυχοθεραπεία. Δεν μπορείς να τα λύσεις όλα, μπορείς να τα δεις, να τα ονομάσεις, να τα αρχειοθετήσεις ώστε να μικρύνουν και να μαλακώσουν, μέχρι εκεί. Σε εμένα έχει αρχίσει να προκύπτει ως ανάγκη τα τελευταία χρόνια, δουλεύω περισσότερο εστιασμένος πάνω στα τραύματά μου. Ενδεχομένως να το έκανα από την αρχή, χωρίς όμως να το αντιλαμβάνομαι.
Είναι η τέχνη μια μορφή αντίστασης; Είναι και θα έπρεπε να είναι. Δεν ξέρω κατα πόσο βέβαια μπορεί να τα βάλει με το σκοτάδι και να νικήσει, είμαι λίγο απαισιόδοξος πάνω σε αυτό το θέμα.
King of the Narrow Sea (2024), oil on linen, 100 x 150 cm
Νιώθεις ότι αυτή την περίοδο επιβάλλεται μέσα από την τέχνη να περνάμε περισσότερα μηνύματα; Να έχει ακόμη περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα; Δεν νομίζω πως συμβαίνει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, απλώς επικοινωνείται ευκολότερα. Με προβληματίζει, γιατί συχνά αισθάνομαι πως προκύπτει ως trend και σπανιότερα ως ειλικρινής ανάγκη. Είναι στενάχωρο να βλέπεις να παπαγαλίζονται τέτοιες τάσεις και ακόμη πιο λυπηρό να μην το καταλαβαίνει κάποιος πως το κάνει.
Ποια είναι τα πράγματα σήμερα που σε κάνουν να θέλεις να περάσεις τα δικά σου μηνύματα; Η εξωφρενική ομοφοβία που βιώνω καθημερινά. Ο φόβος και ο θυμός που νιώθω.
Αναφέρεσαι σε λεκτική βία ή και σωματική; Σε λεκτική. Μου συμβαίνει διαρκώς να με ξεφωνίζουν στον δρόμο. Και πιο νέοι, αλλά και ηλικιωμένοι. Μάλιστα, από τότε που ψηφίστηκε ο νόμος για τον γάμο ομοφύλων, αυτό είναι ακόμα πιο συχνό. Επίσης, τον τελευταίο καιρό ανάμεσα στα διάφορα που ακούω, έχει γίνει μόδα να αναφέρεται το όνομα του Κασσελάκη. Πριν λίγες μέρες κάποιος φώναξε από ένα καφέ όταν πέρασα: “Βγήκε βόλτα ο Κασσελάκης”! Γενικά προσέχω πότε και σε ποιους απαντάω, ίσως αυτό με έχει βοηθήσει στο ότι δεν έχω δεχτεί σωματική βία.
Έχεις περάσει από αρκετά μέρη στον κόσμο, τι είναι αυτό που σε έφερε πίσω στην Αθήνα; Η πρώτη πρώτη μνήμη που έχω από οποιοδήποτε μέρος είναι τα πανέμορφα τεράστια κτίρια της πλατείας Αιγύπτου. Προσπαθώ πάντα να θυμηθώ επίσης να παίζω μπάλα με τη μητέρα μου στο Πεδίο του Άρεως, ζήσαμε εκεί για ένα διάστημα. Μεγάλωσα στο Ρέθυμνο και ολόκληρη η περίοδος που πήγαινα σχολείο ήταν φρικτή, επιβίωσα λόγω της οικογένειάς μου και κάποιων ελάχιστων φίλων που απέκτησα τότε εκεί, ακόμη με δυσκολεύει πολύ αυτό. Μετακόμισα στην Αθήνα έφηβος και την αγάπησα πολύ. Αισθανόμουν τυχερός που περπατούσα κάθε μέρα στην Κοδριγκτώνος και την Πατησίων, τώρα βέβαια ζω κυρίως με όλα αυτά τα πανέμορφα φαντάσματα και τη νοσταλγία μου. Θα μετακόμιζα αύριο οπουδήποτε αν ερωτευόμουν, για παράδειγμα. Στο Λονδίνο, που έζησα για λίγα χρόνια, δεν θα το άντεχε το πορτοφόλι μου και από τις Ηνωμένες Πολιτείες με έχουν απελάσει για μια ιστορία με τη βίζα που είχα όταν προσγειώθηκα στη Φιλαδέλφεια για μια έκθεση. Η αγαπημένη μου πόλη στο κόσμο μέχρι τώρα είναι η Ρώμη, αισθάνομαι πως έχει διατηρήσει έναν ρυθμό που η Αθήνα είχε στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και έπειτα τον έχασε.
Ζεις στη Φωκίωνος και το στούντιό σου είναι λίγο πιο πάνω στην Κυψέλη. Μίλα μου για το δέσιμό σου με την περιοχή. Η Φωκίωνος Νέγρη είναι αντικειμενικά ένας πολύ ξεχωριστός δρόμος της Αθήνας. Ανήκει στα φαντάσματα που αναφέρω παραπάνω. Η Κυψέλη είναι ένας μικρόκοσμος που δεν θέλω να χάσω, ακόμη και τώρα που ασχημαίνει. Θα ήθελα να βρεθώ για ένα εικοσιτετράωρο τη δεκαετία του ‘60 εκεί, να πάω στην Κουίντα και να γνωρίσω τον Μουτσάτσο, να συναναστραφώ τεντιμπόηδες, να πάω στο Au Revoir και να τους δω όλους αυτούς για τους οποίους ακούω ιστορίες, να κάθονται εκεί, Να βρεθώ στην Problem (ή μετέπειτα Rebound) και να συναντήσω τον Ηλία νεαρό, να μου συστήσει τον Άλκη Γιαννακά.
Θα μπορούσες να μείνεις κάπου αλλού; Πώς νιώθεις που τα τελευταία χρόνια έχει γεμίσει μαγαζιά, airbnb, ξενοδοχεία και κόσμο; Για παράδειγμα, το φημισμένο 24ωρο εστιατόριο ‘Το αυγό του κόκκορα” έκλεισε, το κτίριο γκρεμίστηκε και στη θέση του φτιάχτηκε ένα ξενοδοχείο. Θα ήθελα να ζήσω στο Καβούρι σε μια τεράστια έπαυλη με πολλά δωμάτια και πτέρυγες, ώστε όλοι μου οι φίλοι που ζορίζονται οικονομικά να έρθουν να μείνουν εκεί! Βρίσκομαι κάπου στη μέση, όσον αφορά την εξέλιξη της περιοχής. Για να είμαι ειλικρινής, ορισμένα καινούρια μαγαζιά μου αρέσουν αλλά έχει πολλή φασαρία και πολλή φούσκα. Οι φούσκες ξεφουσκώνουν κάποια στιγμή. Έχω την περιέργεια να δω πότε θα συμβεί αυτό εδώ. Αισθάνομαι συνυπεύθυνος για αυτή την εξέλιξη - λόγω της αγάπης μου και του υπερβολικού μου ενθουσιασμού για την περιοχή, την παραδιαφήμισα την εποχή που δεν ήταν καθόλου δημοφιλής. Υπάρχουν φορές που τη μετανιώνω αυτή τη μανία. Το ξενοδοχείο στη θέση του Αυγού του Κόκκορα είναι πολύ άσχημο αισθητικά και λυπάμαι πολύ.
Μίλα μου για το στούντιο που έχεις στήσει στην Κυψέλη. Το αγόρασα μετά από πολλές περιπέτειες πέρυσι! Προσπάθησα να μην επέμβω πολύ. Προτιμώ τη συντήρηση από το ξήλωμα και το γκρέμισμα. Όσο αυτό είναι δυνατό και βιώσιμο. Κάποιος σκοτώθηκε εκεί μέσα πριν πολλά χρόνια, θα ήθελα να κυκλοφορεί το φάντασμα του ακόμη εκεί.
Αν μπορούσες να επιλέξεις μια άλλη περίοδο στην ιστορία που θα μπορούσες να ζήσεις, να δημιουργήσεις, να ανακαλύψεις, ποια θα ήταν αυτή; Στην αρχαία Ελλάδα, ως ερωμένος.
Έχεις έναν τρόπο να συνδυάζεις το κλασικό, το αρχαίο, με την ποπ κουλτούρα. Εκεί που άλλοι σνομπάρουν, εσύ είσαι απενοχοποιημένος. Υπήρξε περίοδος που ήσουν πιο επιλεκτικός; Πώς έφτασες να ρουφάς τα πάντα και να τα αγκαλιάζεις; Επιλεκτικός είμαι πάντα, είναι πολύ συγκεκριμένα τα θέματα που με ενδιαφέρουν και σίγουρα δεν ρουφάω και δεν αγκαλιάζω τα πάντα. Δεν μου επιτρέπω να νιώσω ένοχος για τις επιλογές μου, ούτε έχει νόημα να πω ψέματα για το τι με ενδιαφέρει, ας κάτσω σπίτι μου να βλέπω τηλεόραση όλη μέρα σε αυτή τη περίπτωση. Ανέκαθεν εντόπιζα κλασικά στοιχεία στην ποπ κουλτούρα και αυτό είναι και από τα βασικά θέματα της έρευνας μου. Με γοητεύει ότι κάτι που συμβαίνει τώρα, κάτι σύγχρονο, θα χαρακτηριστεί κλασικό αργότερα. Θα κατακτήσει μια θέση στην ιστορία.
Η τέχνη τελικά είναι ανάγκη; Ευχαρίστηση; Εργαλείο; Κάτι άλλο; Για εμένα είναι η δουλειά μου, είμαι πολύ ικανοποιημένος γιατί μπορώ να εργάζομαι και να μου αρέσει. Ξεχνάω να φύγω από το ατελιέ μου, ξεχνάω να φάω, και το ευχαριστιέμαι ακόμη και όταν απλώς τακτοποιώ τα πινέλα μου. Ως εργασία είναι ανάγκη γιατί χρειάζομαι χρήματα. Πολλές φορές είναι σκέτη απόλαυση, άλλες μια κάποια λύση σε προβλήματα.
Σε φοβίζει η τεχνολογία ΑΙ; Μόνο η σκέψη πως υπάρχει η AI μου δημιουργεί πανικό. Την αντιμετωπίζω σαν το Τέλος του Κόσμου κυριολεκτικά.
Με τι δουλεύεις αυτόν τον καιρό και ποια τα επόμενα σχέδια; Το καλοκαίρι θα παρουσιάσω στη Σύρο μια σειρά από νέα έργα σε μια έκθεση που επιμελείται ο Γιώργος Αλτουβάς στα πλαίσια του Σύρος Πολιτισμός 2024.
