Ο Τσε Γκεβάρα και ο Φιντέλ Κάστρο, πουλάνε, λοιπόν, ακόμα;, ρωτώ στο τέλος της συζήτησής μας την 36χρονη κουβανή διευθύντρια του αυστραλιανού εκδοτικού οίκου, με έδρα την Κούβα, Ocean Sur, Ana María Cabrera Marsden, στο Studio Newstar Art Cinema, όπου τη βρίσκω περιστοιχισμένη από τις επτά ισπανόφωνες εκδόσεις για τον Τσε - λίγο προτού μου δώσει και τα φυλλάδια των εκδόσεων, που πέρα από το σύνολο των ανθολογιών για τον Τσε και τον Φιντέλ, περιλαμβάνoυν μεγάλη συλλογή βιβλίων για τον Μαρξισμό και την Κουβανική Επανάσταση. Ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν σοβαρή, γελάει με την ψυχή της. «Πουλάνε», απαντάει η ενθουσιώδης νέα γυναίκα και ακαδημαϊκός, που υπερασπιζόμενη με πάθος την αναγκαιότητα των επαναστατικών ιδεωδών στο σημερινό πολύ-πολικό, γεμάτο εύθραυστες ισορροπίες και ανισότητες κόσμο, διευθύνει έναν εκδοτικό οίκο, που κατά δήλωσή του στην επίσημη ιστοσελίδα του, «εμπνευσμένος από την εθνική, πολιτιστική και φυλετική ποικιλομορφία και το αντιιμπεριαλιστικό πνεύμα, προσφέρει στους αναγνώστες του τις φωνές της επαναστατικής σκέψης από τη Λατινική Αμερική, αναπτύσσοντας πολλαπλές εκδοτικές γραμμές που διαδίδουν τα αιτήματα και τα σχέδια για τον κοινωνικό μετασχηματισμό».
«Το έργο και η σκέψη του Τσε πρέπει να είναι πυξίδα για τις νέες γενιές. Και το έργο της κουβανικής επανάστασης πρέπει να καταστεί κοινό κτήμα, κι εκτός κουβανέζικων συνόρων», θα επαναλάβει κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας η Ana María Cabrera Marsden, η οποία βρέθηκε στη χώρα μας προκειμένου να μετάσχει σε σειρά εκδηλώσεων προς τιμή του Κομαντάντε, με αφορμή τα 58 χρόνια από την δολοφονία του, και την ταυτόχρονη έκδοση-σταθμό στα ελληνικά από τη NEW STAR (σε συνεργασία με το Che Guevara Studies Center of Havana Cuba και τον Εκδοτικό Οίκο OCEAN PRESS-OCEAN SUR) των επτά τόμων του Ocean Sur για τον Γκεβάρα. Ενώ «παραμένει σταθερά ίσως το πιο γνωστό διεθνές σύμβολο αντίστασης κι επανάστασης, η μορφή του είναι αναγνωρίσιμη και πουλάει πολύ διεθνώς, χρειάζεται δουλειά ώστε το παγκόσμιο κοινό να γνωρίσει και την ιδεολογία του και να μην τον αντιμετωπίζουν απλώς ως μια εικόνα, τον όμορφο νεαρό αντάρτη, την ελκυστική φιγούρα των t-shirt και των αφισών, χωρίς περιεχόμενο, αλλά ως τον συγκροτημένο επαναστάτη που πολέμησε, αγωνίστηκε, θυσιάστηκε, όντας φορέας μεγάλων επαναστατικών ιδεών», παραδέχεται η λαλίστατη συνομιλήτριά μας.
«Ο Γκεβάρα είναι ένα σύμβολο πάλης. Πρέπει να διαβαστεί περισσότερο και να γίνει ο κόσμος κοινωνός των ιδεών του για τη μετάβαση προς τον Σοσιαλισμό και την οικοδόμηση του νέου ανθρώπου. Ειδικότερα, έργα του όπως το “Σοσιαλισμός και ο άνθρωπος στην Κούβα” είναι που θέλουμε στον εκδοτικό μας οίκο να προωθήσουμε σε διαφορετικές ηπείρους».
Ο Τσε «τρεις βασικές αξίες» μας κληρονόμησε, συνεχίζει η κουβανή ειδικός επί το έργο του. «Τον ουμανισμό, τον αντιιμπεριαλισμό και τον αντικαπιταλισμό. Έλεγε “ούτε τόσο”, κάνοντας έτσι τα δάχτυλα του χεριού του, δεν εκχωρούμε, δηλαδή, τίποτα, ούτε το ελάχιστο, στον καπιταλισμό και στον ιμπεριαλισμό. Είναι σημαντικό να δούμε, όπως πρέσβευε, πώς οι τοπικοί αγώνες πρέπει να ενωθούν για να καταπολεμήσουμε τον ιμπεριαλισμό. Μόνο μέσω της αγάπης και της κοινωνικής δικαιοσύνης μπορούμε να χτίσουμε καλύτερες κοινωνίες».
Η πληροφορία που προκαλεί έκπληξη είναι ότι ο εκδοτικός οίκος Ocean Sur είναι αυστραλιανός -το απολύτως ανεξάρτητος, το υπέθετα από την λίστα των εκδιδόμενων βιβλίων-, παρότι η έδρα του είναι στην Αβάνα. «Δεν υπόκειται ούτε σε κόμμα, ούτε σε εθνικό κίνημα. Δεν χρηματοδοτείται από κανέναν. Είναι κυριολεκτικά απολύτως ανεξάρτητος», μας τον συστήνει και στην Αθήνα και η Ana María Cabrera Marsden.
Η ιστορία του ξεκινά το 1989. Όταν ο διεθνώς αναγνωρισμένος μελετητής για την Κούβα - έχει εργαστεί και κάνει έρευνα σ’ αυτή για περισσότερα από 40 χρόνια-, αυστραλός Ντέιβιντ Ντόιτμαν, ίδρυσε καταρχάς, μαζί με την επίσης αυστραλιανή ακαδημαϊκό Ντέμπορα Σνούκαλ, τον Ocean Press. Ακολούθησε μεταγενέστερα η δημιουργία του «αδελφού» ισπανόφωνου εκδοτικού οίκου Ocean Sur, για ένα διεθνές ανεξάρτητο πάντα εκδοτικό έργο με επίκεντρο τα βιβλία για τη Λατινική Αμερική. Ο Ντόιτμαν έχει επιμεληθεί, μεταξύ άλλων, τα βιβλία «Fidel Castro Reader» και «Che Guevara Reader και Che: A Memoir by Fidel Castro», και ήταν ο βασικός σύμβουλος στο βιογραφικό κινηματογραφικό δίπτυχο του βραβευμένου με Όσκαρ και Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Κανών Στίβεν Σόντερμπεργκ για τον Τσε Γκεβάρα («Τσε ο Αργεντίνος» και «Τσε ο Επαναστάτης», 2008).
Δώδεκα είναι οι θεματικοί τομείς του Ocean Sur, κι έναν εξ αυτών αποτελεί η ανθολογία για τον Τσε, που αναπτύσσεται χρονολογικά σε επτά τόμους. Αυτούς που περιστοιχίζουν την Ana María Cabrera Marsden την ώρα της συνομιλίας μας: Τόμος 1: Εφηβικά και νεανικά χρόνια (1947-1956), Τόμος 2: O Ανταρτοπόλεμος στην Κούβα (1956-1959), Τόμος 3: Από την επαναστατική εξουσία (1959-1961), Τόμος 4: Σοσιαλιστική μετάβαση στην Κούβα (1961-1962), Τόμος 5: Σοσιαλιστική μετάβαση στην Κούβα (1963-1964), Τόμος 6: Αλληλεγγύη και Διεθνισμός (1965-1966), Τόμος 7: Αλληλεγγύη και Διεθνισμός (1966-1967). Η συλλογή των επτά τόμων συντάχθηκε από τους ερευνητές María del Carmen Ariet και Disamis Arcia, ειδικά για το Che Guevara Studies Center Havana Cuba (Κέντρο Μελετών Τσε Γκεβάρα), δημόσιο οργανισμό που ιδρύθηκε και διευθύνεται από την οικογένεια Γκεβάρα, και συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του έργου που έγραψε ο Ερνέστο Γκεβάρα.
Η ανθολογία επτά (7) τόμων για τον Τσε Γκεβάρα, που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα (εκδόσεις ΝΕW STAR).
Έτερος θεματικός πόλος και πυλώνας του εκδοτικού οίκου είναι τα άπαντα του Φιντέλ Κάστρο. Είναι εντυπωσιακός ο όγκος και το εύρος των βιβλίων που συνέγραψε ο κουβανός επαναστάτης και πολιτικός, από τους τελευταίους μεγάλους σταρ της διεθνούς πολιτικής, για πάνω από μισό αιώνα. Ενδεικτικά, μια ελαχιστότατη «γεύση» από μερικούς τίτλους: «Λατινοαμερικανισμός εναντίον Ιμπεριαλισμού», «Ο Διάλογος των Πολιτισμών», «Η Στρατηγική Αντεπίθεση: Από τη Σιέρα Μαέστρα μέχρι το Σαντιάγο ντε Κούβα», «Αλληλεγγύη Χωρίς Σύνορα», «Λόγια προς τους Διανοούμενους», «Ο θάνατος του Τσε», «Χιλή και Αλιέντε: Μια Ματιά στη Χιλιανή Επαναστατική Διαδικασία», «Επανάσταση και Αντεπανάσταση στη Χιλή του Αλιέντε», «Ιησούς Χριστός, ο Επαναστάτης», «Φιντέλ και Θρησκεία: Συζητήσεις με τον Φρέι Μπέτο για τον Μαρξισμό και τη Θεολογία της Απελευθέρωσης», «Βενεζουέλα και Τσάβες», «Ψυχρός Πόλεμος- Συναγερμός για έναν Μονοπολικό Κόσμο», «Ομπάμα και η Αυτοκρατορία» κ.ά.
Ο Ομπάμα και η Αυτοκρατορία: ένα από τα βιβλία του Κάστρο, που θα εκδοθεί στην Ελλάδα από τη NEW STAR.
Το πρώτο βιβλίο του αυστραλιανού εκδοτικού, αφορούσε τον Φιντέλ - εξάλλου, «οι δύο ιδρυτές του κινήθηκαν από τον έρωτά τους για την κουβανική επανάσταση, όντας και μέλη της Διεθνούς Μπριγάδας Αλληλεγγύης για την Κούβα», με πληροφορεί η Ana María Cabrera Marsden. Οι σκέψεις του Κάστρο, του οποίου η διεθνής απήχηση φάνηκε από το ότι βρισκόταν στα πρωτοσέλιδα των κορυφαίων ειδησεογραφικών μέσων παγκοσμίως από το 2007, διακρίνονται, συνεχίζει, για «την κριτική προσέγγιση φλέγοντων ζητημάτων, όπως η ενεργειακή και περιβαλλοντική κρίση, η τρέχουσα παρακμή του καπιταλιστικού συστήματος, οι τρομοκρατικές πολιτικές των διαδοχικών κυβερνήσεων των ΗΠΑ, οι επαναστατικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τις λατινοαμερικανικές εναλλακτικές λύσεις στον νεοφιλελευθερισμό και η δίκαιη πορεία που έχει ακολουθήσει η Κουβανική Επανάσταση εδώ και μισό αιώνα, επιβεβαιώνοντας έτσι με την πνευματική κληρονομιά του ότι είναι ένα από τους μεγαλύτερους ιδεολόγους της Επανάστασης όλων των εποχών. Παρά την φυσική του απουσία, η σκέψη του κουβανού ηγέτη έχει επιβεβαιώσει την παγκόσμια σημασία της τα τελευταία χρόνια».
Όταν πληροφορήθηκαν πάντως οι δύο εκδότες την ύπαρξη ενός προσωποπαγούς ιδρύματος για τον Τσε και ήρθαν σε επαφή με την σύζυγό του, Αλέιδα Μαρτς Γκεβάρα, η οποία είχε οργανώσει μεθοδικά το αρχείο του, «πραγματοποίησαν, μετά τις εκδόσεις τους για τον Φιντέλ, ένα όνειρο 20 ετών: το εκδοτικό project της έκδοσης των απάντων του Ερνέστο Γκεβάρα», προσθέτει η κουβανή ακαδημαϊκός.
«Στην έρευνά μας πριν την έκδοση της γενικής ανθολογίας του, δεν βρήκαμε μόνο έργα του Τσε, αλλά και άλλων συγγραφέων πάνω στο έργο του, ατόμων που ήταν δίπλα του και τον γνώριζαν καλά. Ένα πολύ σημαντικό βιβλίο προκειμένου να ολοκληρώσουμε την εικόνα του είναι οι “Αναμνήσεις μου δίπλα στον Τσε”. Αλλά μολονότι έχουμε εκδώσει και λεύκωμα για τον Γκεβάρα (σ.σ.: το οποίο έχει εκδοθεί και στα καθ’ ημάς από τη NEW STAR), δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουμε εκδώσει το σύνολο του έργου του Τσε», μας προκαταλαμβάνει η συνομιλήτριά μας. «Μπορεί να βρεθεί κάποια στιγμή κάτι δικό του λ.χ. στη γενέτειρά του, την Αργεντινή. Για αυτό ονομάζουμε το εκδοτικό μας έργο γενική ανθολογία και πληρέστερη από τις ήδη υπάρχουσες, και όχι πλήρη».
Έχει απήχηση ο Τσε στη σημερινή Κούβα; Υπάρχει το αποτύπωμά του; «Ο Τσε αρχικά μας μίλησε για ένα οικονομικό μοντέλο που ήταν ο σοσιαλιστικός οικονομικός προγραμματισμός, που συνεχίζει να εφαρμόζεται και σήμερα. Επίσης, μας δίδαξε να πολεμάμε για το δίκαιο. Για τους Κουβανούς και για όλους τους “στρατευμένους” αποτελεί ένα μεγάλο παράδειγμα και σήμερα». Για τις νεότερες γενιές Κουβανών; «Γνωρίζουν ότι από πολύ νωρίς πολέμησε την αδικία και όταν νεαρός ακόμα έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα σε ένα κιβώτιο με σφαίρες κι ένα κιβώτιο με φάρμακα, καθότι ήταν γιατρός, προτίμησε τις σφαίρες, γιατί πίστευε ότι η πάλη είναι ο μοναδικός τρόπος για να απελευθερωθεί η Κούβα κι από τον Καπιταλισμό. Μας έδειξε επίσης πώς ένας νεαρός Αργεντινός αποφασίζει να πάει να πολεμήσει για μια άλλη χώρα σε μια χειρονομία διεθνιστική, υπερασπιζόμενος το δίκαιο. Αυτά τα μηνύματα έχουν απήχηση στους νέους Κουβανούς».
Ο Τσε και η σκέψη του παραμένουν ενταγμένοι ακόμη και στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κούβας. «Υπάρχουν αυτούσια κείμενά του, ιδίως στο Λύκειο. Όταν αποφοιτούν οι μαθητές από το Γυμνάσιο, τους δίνονται αποσπάσματα από τον επαναστατικό λόγο του. Ειδικά για τους φοιτητές των Πολιτικών Επιστημών στην Κούβα, είναι πολύ σημαντικές οι ομιλίες του από το ‘61 και το ’64, ως μέρος της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Μας βοηθάνε εξάλλου να αντιληφθούμε τη σκέψη του αναφορικά με την ένωση της Λ. Αμερικής». Αντέχουν οι ιδέες του στο νέο πλαίσιο του 2025 και τις πρωτοφανείς προκλήσεις που εγείρονται; «Τα υποκείμενα δεν μπορούμε να τα απομονώσουμε από το περιβάλλον που έζησαν. Το context του Τσε ήταν πολύ διαφορετικό από το σημερινό, αλλά οι τρεις αξίες που πρέσβευε παραμένουν επίκαιρες, επείγουσες και για το παρόν. Πρέπει να πολεμάμε σθεναρά κατά της καπιταλιστικής οικονομίας που υποβαθμίζει τον άνθρωπο και εμβαθύνει τις ανισότητες. Πρέπει να έχουμε οδηγούς τον διεθνισμό και την αλληλεγγύη».
Πόση απήχηση έχει η επτάτομη ανθολογία; Κάνει πωλήσεις; Υπάρχει ζήτηση από άλλες χώρες να μεταφραστεί; «Την ολοκληρώσαμε το 2023. Υπάρχει καταρχάς στα ισπανικά, για το ισπανόφωνο κοινό, που είναι και το κοινό του εκδοτικού οίκου. Έχει κυκλοφορήσει στην Κούβα και στην Κολομβία, για την ώρα. Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να εκτυπώσουμε περισσότερα αντίτυπα. Η τρίτη και τελευταία χώρα που έχει εκδοθεί είναι η Ελλάδα, αλλά έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον κι από τις ΗΠΑ. Είμαστε σε συζητήσεις με τον Seven Stories Press, γνωστό ανεξάρτητο αμερικανικό εκδοτικό οίκο».
Δεν κρύβει πόσο την εξέπληξε το γεγονός ότι μια μικρή χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης εκδήλωσε ενδιαφέρον για την ανθολογία και μάλιστα τη μετέφρασε και την εξέδωσε τόσο σύντομα, και ότι, στην πραγματικότητα, η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη μη ισπανόφωνη χώρα που εκδόθηκε. «Εξεπλάγην. Καταρχάς, δεν φανταζόμουν ότι υπάρχει στην Ελλάδα τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο του Τσε. Το να διαπιστώνουμε ότι ο Αργεντινός που έγινε Κουβανός είναι τόσο γνωστός και μελετημένος στην άλλη άκρη του ατλαντικού δεν μπορεί παρά να μας προκαλεί ενθουσιασμό», σχολιάζει χαμογελώντας.
Η συνεργασία του Ocean Sur με την ελληνική NEW STAR έχει προοπτικές, πάντως. «Θα συνεχίσουμε στην Ελλάδα με την έκδοση της ανθολογίας μας για τον Φιντέλ. Μην ξεχνάμε ότι το 2026 γιορτάζουμε 100 χρόνια από τη γέννησή του. Και μπορεί να μην είναι γνωστό το έργο του, όπως του Τσε, αλλά είναι πολύ σημαντικό για ζητήματα διεθνούς πολιτικής, επαναστατικής αλληλεγγύης και ενότητας», υπογραμμίζει η Ana María Cabrera Marsden. Ο ιθύνων νους της NEW STAR, Βελισσάριος Κοσσυβάκης, σε σχετικό ερώτημα της Popaganda, μας διαβεβαίωσε ότι θα εκδώσει στην κυριολεξία τα άπαντα για τον Κάστρο. Περισσότερες από 20 εκδόσεις!
