Sebastian Fitzek: Θρίλερ για να μην κλείνετε μάτι

Πουλά τον τρόμο με το κιλό. Πιο σωστά με το εκατομμύριο. Ξεπερνώντας μέχρι σήμερα τα 12 εκατομμύρια «πακέτα» αυθεντικού φόβου, όσα αντίτυπα δηλαδή έχουν πουλήσει τα 18 βιβλία του, κυρίως ψυχολογικά θρίλερ, σε 29 χώρες. Βερολινέζος, μόλις στα 48 του, έχει 3 παιδιά, ένα διδακτορικό Νομικής, προϋπηρεσία ως δημοσιογράφος σε ραδιόφωνο, από τους πιο επιτυχημένους συγγραφείς στη Γερμανία και όπως διαπίστωσα συναντώντας τον, είναι και ωραίος τύπος που δεν σε φοβίζει. Έτσι η κουβέντα με τον Sebastian Fitzek που ήρθε στην Ελλάδα για την παρουσίαση του βιβλίου του «Η θέση 7Α», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις «Διόπτρα», ξεκίνησε μεν από τον τρόμο, αλλά έφθασε στην πολιτική, στα παιδιά του και τελικά στον δικό του μεγάλο φόβο. 

Τα είπαμε όλα (ή σχεδόν), ενώ μου ζήτησε να του συστήσω και έναν σύγχρονο Έλληνα συγγραφέα. Πρότεινα τον Πέτρο Μάρκαρη που γράφει ωραία αστυνομικά, τα οποία κυκλοφορούν και στα γερμανικά. Αν πιάσει η σύσταση ίσως δούμε και κάποιο νέο θρίλερ με φόντο στενοσόκακα γύρω από την Ακρόπολη!  

Sebastian γιατί μας αρέσουν τόσο τα θρίλερ; Μας γοητεύει ο τρόμος;  Δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος. Ένας βασικός όμως είναι ο κοινός τρόμος του θανάτου, που όλοι τον γνωρίζουμε και προσπαθούμε να τον αποφύγουμε. Δυστυχώς όμως είμαστε εκτεθειμένοι στην συνεχή πίεση των ΜΜΕ που προβάλλουν πολλές δραματικές ειδήσεις. Έτσι χρειαζόμαστε να βρούμε ένα τρόπο να τον διαχειριστούμε. Οπότε ένα βιβλίο θρίλερ είναι μια τέτοια εμπειρία ελεγχόμενου τρόμου, μια διαδικασία κάθαρσης, σε ασφαλές περιβάλλον, π.χ. στο σπίτι μας, γνωρίζοντας ότι στο τέλος θα υπάρχει μια επίλυση. 

Άρα ζούμε σε μια εποχή όπου ο τρόμος έχει γίνει προϊόν; Όπου όλοι το πουλάνε;  Ναι, αλλά η βασική διαφορά είναι ότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης «πουλάνε» αληθινές ιστορίες, ενώ ο συγγραφέας αφηγείται ένα μύθο. Το κοινό μπορεί να διακρίνει ανάμεσα από τα δύο. Και για αυτό αντιμετωπίζουν το μυθιστόρημα με μεγαλύτερη αμφισβήτηση, καθώς αναρωτιόνται αν αυτό που γράφεις μπορεί να συμβεί. Ένα ακόμη ζήτημα είναι πως τα Μέσα εστιάζουν στο ιδιαίτερο συμβάν, στο σπάνιο, αλλά το αναφέρουν με τόση συχνότητα και ένταση που τείνεις να πιστέψεις ότι αυτό το δραματικό είναι και η κανονικότητα, κάτι που δεν ισχύει. Κανένα Μέσο π.χ. δεν θα γράψει ότι σήμερα 2 εκατομμύρια Αθηναίοι πήγαν κανονικά στη δουλειά τους και πέρασε η μέρα τους ήρεμα. Ίσως αυτός ο «ανταγωνισμός» με τα ΜΜΕ στην ιδιαιτερότητα των όσων αναφέρουν να μας ωθεί να γράψουμε και εξίσου έντονες και ξεχωριστές ιστορίες. Πάντως οι αναγνώστες μου δεν αναζητούν το αποτρόπαιο τέλος στις ιστορίες μου, αλλά την κάθαρση του δράματος. 

Όπως λες στα βιβλία σου υπάρχει κατάληξη που αφήνει τον αναγνώστη σχετικά ήρεμο, ότι υπάρχει μια δικαίωση. Θα γράψεις κάποτε κάτι πιο σκοτεινό; Δεν το νομίζω, και όχι γιατί δεν θα αρέσει στους αναγνώστες μου. Απλά γράφω ό,τι μου αρέσει να διαβάζω, αλλά και για να αντιμετωπίσω και τους δικούς μου φόβους. Είμαι πατέρας τριών μικρών παιδιών, οπότε όπως καταλαβαίνεις έχω πολλούς. Να σου δώσω ένα παράδειγμα, αυτή την περίοδο στο Βερολίνο αναζητείται ένα κορίτσι 15 ετών που έχει χαθεί εδώ και εβδομάδες και είναι μια πολύ δραματική ιστορία. Προσωπικά λοιπόν διαλέγω να δίνω απαντήσεις στα μυθιστορήματα μου, ακόμη και αν αυτό δεν αρέσει σε κάποιο κοινό. 

Σε ένα ψυχολογικό θρίλερ αν το διαβάσεις μια φορά, είναι δύσκολο να ξαναγυρίσεις. Έχει χαθεί το στοιχείο της έκπληξης.  Δεν με πειράζει αυτό. Προτιμώ να εστιάζω στην ανάπτυξη ενός χαρακτήρα καθώς αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο κακό. Έτσι μου είναι και δύσκολο να γράψω π.χ. μια τριλογία ή γενικότερα μια σειρά βιβλίων, όπου ο ίδιος χαρακτήρας θα επανέρχεται ή θα συνεχίζεται η αφήγηση. Παρόλα αυτά έχω κάποιους χαρακτήρες που εμφανίζονται σε πάνω από ένα βιβλία μου σε δεύτερους ρόλους και ίσως να τους ξαναχρησιμοποιήσω. 

Παίρνεις παράξενα fan mail; Από ανθρώπους που προτείνουν ανατριχιαστικές ιστορίες, ή προσωπικές φαντασιώσεις;  Όχι πολλά. Παίρνω όμως πολλά αστεία email, π.χ. πως γνωρίστηκε ένα ζευγάρι έχοντας ως κοινό ενδιαφέρον τα βιβλία μου. Αλλά έχω πάρει και μερικά παράξενα, π.χ. ένας βοηθός αναισθησιολόγου μου έστειλε μερικές ιδέες για το πώς μπορείς να σκοτώσεις κάποιον! Μάλιστα τον συνάντησα σε μια ανάγνωση βιβλίων μου και ήταν πολύ ευχάριστος άνθρωπος. 

Στο «Η θέση 7A» ο κεντρικός ήρωας λέει σε κάποιο σημείο πως είναι ελάχιστη η πιθανότητα να μην υπάρχει Θεός. Είσαι θρήσκος; Είμαι με την έννοια ότι πιστεύω πως υπάρχει κάτι ανώτερο, αν και δεν ταυτίζομαι με συγκεκριμένη θρησκεία. Δεν πιστεύω ότι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να ζήσουμε «σε κενό», νιώθοντας ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός από εμάς. 

Ανήκεις σε ένα νέο κύμα ευρωπαίων συγγραφέων θρίλερ; Όπως τον Jo Nesbo, την Anne Holt, τον Thomas Enger; Πράγματι υπάρχει ένα νέο κύμα. Στην Γερμανία όπου ζω υπάρχουν πολλοί νέοι συγγραφείς που θέλουν να γράψουν πρωτότυπες ιστορίες και μύθους. Στη χώρα μας υπήρχε μεταπολεμικά ένας δισταγμός για να γραφτούν βιβλία με ψυχαγωγικό περιεχόμενο, όπως κάνουν π.χ. οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί. Αντίθετα υπήρχε μια τάση να γράφονται βιβλία με κοινωνικά αναλυτικό περιεχόμενο. Τώρα όμως αυτό έχει υποχωρήσει γι’ αυτό έχουμε και τόσους νέους συγγραφείς. Αλλά ταυτόχρονα και μια μεγάλη ποικιλία από στυλ γραφής, ενώ δεν είναι δεδομένο πως όσα βιβλία χαρακτηρίζονται ως θρίλερ -μια ταμπέλα που πλέον μπαίνει παντού- είναι και πραγματικά θρίλερ. 

Θα έγραφες ένα θρίλερ στο χώρο του Φανταστικού, όπως π.χ. αυτά του Joe Abercrobie; Έχω διαπιστώσει ότι δεν μπορώ να γράψω προγραμματισμένα. Πάντα γράφω μετά από μια έμπνευση που παίρνω από την καθημερινότητα, η οποία συνήθως με ωθεί σε ένα ψυχολογικό θρίλερ. Δεν ξέρω το γιατί, ίσως πρέπει να ρωτήσω τον ψυχίατρο μου! Πάντως έχω γράψει και μεγαλύτερη ποικιλία από ψυχολογικά, π.χ. έχω κάνει και ένα οικολογικό θρίλερ, το «Noah». Ενώ ήδη έχω γράψει ένα βιβλίο με ιστορίες για παιδιά, με τίτλο «Ψάρια που σκαρφαλώνουν εκτός από δέντρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει του χρόνου και δεν έχει ούτε αίμα ούτε δράμα!

Ποια η ευθύνη σου ως συγγραφέας, πέρα από το να προσφέρεις ευχαρίστηση στο κοινό; Κατάλαβα ότι έχω πολλές ευθύνες από τα email που παίρνω. Π.χ. υπάρχουν άνθρωποι που διαβάζουν τα βιβλία μου αντιμετωπίζοντας κάποιο πρόβλημα υγείας. Έτσι πρέπει να διαχειριστώ τις ιστορίες μου, ώστε να μην είναι τόσο αληθοφανείς, να μην έχουν ως έναυσμα ένα πραγματικό γεγονός, ώστε να μην πυροδοτήσω περισσότερο πόνο. Π.χ. στο «Η θέση 7Α» που τώρα κυκλοφορεί στην Ελλάδα, περιγράφω την απειλή του να πέσει ένα επιβατηγό αεροπλάνο, αλλά δεν δίνω λεπτομέρειες πώς μπορεί να γίνει αυτό. Το ίδιο και όταν περιγράφω μια μέθοδο αυτοκτονίας, πάλι το αφήνω ασαφές ή τα στοιχεία που παραθέτω δεν είναι ορθά. Δεν θέλω κάποιος να «εμπνευστεί» από εμένα, αν και δεν πιστεύω πως ένας ασταθής άνθρωπος περιμένει ένα βιβλίο μου για να κάνει κάτι.

Αν σου πω πως στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα πολλοί βλέπουμε την Γερμανία σαν τον «ψυχοπαθή» της γειτονιάς; Μπορώ να το καταλάβω πολύ καλά. Μάλιστα είμαι πολύ ενθουσιασμένος που στην Ελλάδα διαβάζετε Γερμανούς, πιστεύω ότι αν πετύχει ένας Γερμανός συγγραφέας εδώ μπορεί να πετύχει παντού. Σίγουρα πάντως ως Γερμανία συμπεριφερθήκαμε πολύ αλαζονικά. Και δεν νομίζω ότι είμαστε σε θέση να λέμε σε άλλους λαούς πώς να λύσουν τα προβλήματα τους. Για παράδειγμα, στο Βερολίνο δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε το νέο αεροδρόμιο που έχουμε φτιάξει εδώ και χρόνια, κάτι που είναι τραγικό. Και είναι γελοίο το πώς προβλήθηκε η Ελλάδα στη Γερμανία στις αρχές της κρίσης, ως το «μεγάλο πρόβλημα» και τώρα δεν αναφέρεται πουθενά. 

Είσαι πολιτικοποιημένος;  Η άποψη μου για την πολιτική είναι ότι είναι αναγκαίος ο ουσιαστικός διάλογος για την επίλυση των ζητημάτων. Στην Γερμανία τα τελευταία χρόνια βιώνουμε έντονη πόλωση που απαγορεύει τον διάλογο, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει μια τάση δραματοποίησης με απαξίωση των πολιτικών κομμάτων και αναζήτηση των «εύκολων λύσεων». Ειδικά στην άνοδο της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» (σ.σ. το ακροδεξιό κόμμα AfD) έχουμε ένα φαινόμενο συσπείρωσης ανθρώπων λόγω θυματοποίησης τους από τους υπολοίπους. Το σημαντικό όμως είναι να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που θίγει το AfD. Αν το κάνουμε θα αποσυσπειρωθούν. Πρέπει λοιπόν να αντιπαλέψουμε το πρόβλημα και όχι τους ψηφοφόρους και τα αφελή και λανθασμένα επιχειρήματα τους. Δεν έχει νόημα λοιπόν να κάνουμε πλάκα με τα ορθογραφικά τους λάθη στα social media ή κάτι ανάλογο, αλλά να επικεντρωθούμε στην λύση κρίσιμων ζητημάτων.

Γνωρίζεις τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία;  Δυστυχώς όχι, αλλά έχω εικόνα από τους κλασικούς. Επίσης, πρόσφατα αγόρασα ένα βιβλίο για την ελληνική μυθολογία. Και το έκανα καθώς λέω στα παιδιά μου ιστορίες κάθε βράδυ και ειλικρινά αυτές που μπορούσα να σκαρώσω είχαν αρχίσει να τελειώνουν. Οπότε τώρα θα τους λέω από την ελληνική μυθολογία και θα με νομίζουν ιδιοφυία! 

Ο Steven King έχει πει πως όταν πήρε τα πρώτα χρήματα από τη συγγραφή βιβλίων αγόρασε ένα αυτοκίνητο. Εσύ τι έκανες με τα πρώτα σου χρήματα; Δεν ήταν πολλά, ήταν μια προκαταβολή 2.600 ευρώ καθώς ο εκδότης δεν πίστευε ότι θα γίνει και μεγάλη επιτυχία. Οπότε τα ξόδεψα για να κάνω ένα πάρτι προώθησης του βιβλίου. Ευτυχώς το βιβλίο έγινε τεράστια επιτυχία και ο εκδότης μου ακόμη ψάχνει το πώς, μήπως και το επαναλάβει και αλλού!

Τελικά ποιος είναι ο μεγαλύτερος δικός σου φόβος; Νομίζω φαίνεται σε κάθε έργο μου. Να κάνεις κάτι κακό σε έναν άνθρωπο και να μην μπορείς να αναστρέψεις αυτό το λάθος. Να έχεις δηλαδή αλλάξει ριζικά την ζωή του και να ζεις με αυτή την ενοχή. Αυτό με φοβίζει συνεχώς.