Η συνειδητοποίηση ενός κόσμου εντελώς αφιλόξενου και εφιαλτικού, ο οποίος συχνά ξεπερνάει τις δυνατότητες του κοινού ανθρώπου που -ήδη από τα προϊστορικά χρόνια- αισθανόταν αδύναμος και ελάχιστος μπροστά στο ασύλληπτο της εχθρικής φύσης και του χάους που τον περιβάλλει, δεν άργησε να δημιουργήσει την ιδέα του Μεσσία.
Ενός όντος, δηλαδή, με υπερφυσικές δυνάμεις, ικανού να τον λυτρώσει και να τον απαλλάξει από τις κάθε λογής δυσκολίες, τα βάσανα και τα δεινά μιας καθημερινότητας ενίοτε αδυσώπητης, δυσβάστακτης -στις φυσικές συνθήκες- επιθετικής και καταστροφικής. Σε περιόδους ειδικά που ο άνθρωπος διαπιστώνει ότι δοκιμάζεται φριχτά, ότι υποβιβάζεται και εξευτελίζεται, ότι χάνει την υπόστασή του και περιέρχεται σε αδιέξοδο, αυτή η ανάγκη για μία άνωθεν βοήθεια που θα τον ανασύρει από την αθλιότητα, γίνεται σπαρακτικά επιτακτική.
Και είναι τότε, μπροστά στο αδύνατο, στο αξεπέραστο, που γεννιέται η παράλογη ύπαρξη ενός μεσσία που θα πολεμήσει και θα νικήσει το επίσης παράλογο της ζωής. Αυτός, πάντως, ο Μεσσίας έχει πάντα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Διαθέτει μία έμφυτη αγγελικότητα, κατανόηση, καλοσύνη, ευγένεια, καθώς και μια οικουμενική αγάπη για όλα τα πλάσματα.
Άλλωστε, είναι τίμιος, μεγαλόψυχος, ανιδιοτελής, προστάτης των αδικημένων και τιμωρός των κακών, της βαναυσότητας, της βίας και τους εγκλήματος, ο οποίος καταπολεμά την αρνητική πλευρά της ζωής και -πάνω απ’ όλα- μάχεται για έναν καλύτερο κόσμο. Απ’ την άλλη, βέβαια, παρόλο που εξωτερικά διαθέτει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, διαφέρει εντελώς από τον άνθρωπο.
Μπορεί μεν να έχει αισθήματα και ανάγκες, αλλά οι κρυφές του δυνάμεις είναι υπερκόσμιες, έρχονται -θα έλεγε κανείς- από το επέκεινα της πραγματικότητας, για να καταστήσουν λογικοφανή την προσμονή μιας καλύτερης ζωής. Μιας ζωής που θα βελτιωθεί σημαντικά με τη συνδρομή αυτού του θεϊκού πλάσματος που ήρθε σε μια ιδανική Γη Επαγγελίας. Σε κάθε περίπτωση, αυτός ο Μεσσίας- Υπέρπλασμα δεν είναι παρά η μυθολογική προβολή εκείνου που θα θέλαμε να υπάρχει, ενδεχομένως ο ίδιος ο εαυτός μας όπως θα επιθυμούσαμε να ήταν.
Batman Dark Victory: Πύρρειος Νίκη
Εκδόσεις: Anubis
Σελίδες: 218
Κάθε άλλο, λοιπόν, παρά είναι τυχαίο που όλες οι μυθολογίες του κόσμου είναι γεμάτες από τέτοια πλάσματα-σωτήρες, γεννημένα στην ανθρώπινη φαντασία – ιδιαίτερα σε σκοτεινές περιόδους. Σωτήρες που κατέβηκαν στη Γη από κάποιο μακρινό, αινιγματικό και μυστηριώδες σύμπαν - είτε με τη μορφή θεών που εξανθρωπίστηκαν, είτε σαν γιοι των ανθρώπων που οι θεοί τους προίκισαν με ορισμένες εξαιρετικές ικανότητες για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, είτε ως ημίθεοι ή υπερήρωες, μεταξύ άλλων ο Προμηθέας, ο Ηρακλής, ο Μωυσής - η λίστα είναι μακρά.
Η μοντέρνα μυθολογία, πάλι, θέλοντας να απομακρυνθεί από τη μεταφυσική ιδέα της καταγωγής του υπερανθρώπου, τον θέλησε -τις περισσότερες φορές- να προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο: ο 18ος και ο 19ος αιώνας δημιούργησαν έναν νέο υπεράνθρωπο, σκοτώνοντας την ιδέα του θεού και στήνοντας πάνω στο πτώμα του έναν νέο γήινο θεό: την επιστήμη και την τεχνολογία. Ο «Φρανκενστάιν» (1818) της Μαίρης Σέλεϋ -για παράδειγμα- είναι ο καινούργιο Μεσσίας. Ο άνθρωπος, πλέον, κατασκευάζει μόνος του, με τα χέρια του και τη διάνοιά του, τον υπεράνθρωπο-υπηρέτη του, που θα τον βοηθήσει να εξυψώσει την ζωή του σε ένα ανώτερο επίπεδο.
Όσο για τους υπερανθρώπους του εικοστού αιώνα, ο Σούπερμαν είναι ο πρώτος που έγινε διάσημος, ένας χαρακτήρας των κόμικς που εμφανίστηκε το 1938, ο οποίος διατηρεί ουκ ολίγα στοιχεία από την αρχέγονη μυθολογική εποχή. Έρχεται, όπως οι αρχαίοι πρόγονοί του θεοί, από το μακρινό διάστημα και διαθέτει, ασφαλώς, θαυμαστά χαρίσματα: Πετάει, βλέπει με ακτίνες Χ, έχει υπερακοή, αλλά και μία τρομακτική δύναμη. Και όπως οι μυθικοί προγονοί του, οι άγγελοι, έτσι και αυτός μπορεί να βρίσκεται κάθε στιγμή όπου υπάρχει ανάγκη, μια και η ασύλληπτη ταχύτητά του εκμηδενίζει την απόσταση.
Την ίδια χρονική περίοδο που δημιουργήθηκε ο Σούπερμαν, μία σειρά από παραπλήσιους, αν και εξίσου εντυπωσιακούς τέτοιους «χάρτινους» χαρακτήρες, έκανε την εμφάνισή της –από έναν νέο εκδοτικό οίκο κόμικς με το όνομα Μάρβελ- με κυριότερους από αυτούς τον Σπάιντερμαν, τους X-Men, τους 4 Φανταστικούς, τον Χαλκ, τον Iron Man, τον Κάπταιν Αμέρικα και πολλούς άλλους. Είναι η εποχή που τα κόμικς μεσουρανούν, σε μια συγκυρία όλο αβεβαιότητα και ανασφάλεια, όπως ήταν τα χρόνια λίγο πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις αρχές του 1939, η επιτυχία του Σούπερμαν ώθησε τους υπεύθυνους της εταιρείας National Comics Publications (μετέπειτα DC Comics) να αναζητήσουν περισσότερους υπερήρωες για το αναγνωστικό κοινό τους. Ως απάντηση, ο Μπομπ Κέιν δημιούργησε τον χαρακτήρα με όνομα "The Bat-Man” (Ο Άνθρωπος - Νυχτερίδα). Η πρώτη εμφάνιση του Μπάτμαν έγινε τον Μάιο του 1939 στο τεύχος 27 του περιοδικού Detective Comics. Και το χαρακτηριστικό που τον έκανε τόσο δημοφιλή, από την πρώτη στιγμή, ήταν ότι παρουσιάστηκε στο κοινό ένας ρεαλιστικός υπερήρωας με εντελώς ανθρώπινα χαρακτηριστικά και προβλήματα με τα οποία μπορούσε να ταυτιστεί ο αναγνώστης και να τα κατανοήσει.
Όσο για την κυκλοφορία του εξαιρετικού graphic novel «Batman Dark Victory: Πύρρειος Νίκη» από το βραβευμένο με Eisner δίδυμο των Jeph Loeb και Tim Sale, ολοκληρώνει ιδανικά μια ατμοσφαιρική ιστορία μυστηρίου, η οποία σηματοδοτεί και τη γέννηση του υπερηρωικού δίδυμου, Μπάτμαν και Ρόμπιν – μια έκδοση απαραίτητη για τους λάτρεις του Σκοτεινού Ιππότη.
Σε αυτήν την ιστορία, τo κυνήγι για το δολοφόνο συνεχίζεται αμείωτο. Ο Μπάτμαν με τον Τζέιμς Γκόρντον ακολουθούν κάθε στοιχείο για να ανακαλύψουν ποιος κρύβεται πίσω από τους απαγχονισμούς, ενώ ο Χάρβεϊ Ντεντ βάζει σε εφαρμογή το δικό του σχέδιο: να εξοντώσει τις εγκληματικές οργανώσεις του Γκόθαμ. Και ενώ οι επιθέσεις των υπερεγκληματιών αυξάνονται, ο Μπάτμαν θα αναλάβει τη φροντίδα του Ντικ Γκρέισον, που, όπως και ο Μπρους Γουέιν, έμεινε ορφανός μετά τη δολοφονία των γονιών του.
Η παρούσα χορταστική έκδοση -με τα θαυμάσια σχέδια και την πυρετώδη αφήγηση- είναι μία συναρπαστική περιδιάβαση στον κόσμο του υπερήρωα, όπου τίποτα δεν είναι αυτονόητο και τα πάντα μπορούν να συμβούν. Αλλά αποτελεί και έναν φόρο τιμής σε μια ολόκληρη εποχή, η οποία παραμένει δραματικά επίκαιρη. Ίσως γιατί η ανάγκη για ήρωες, που θα υπερασπίζονται διαχρονικές αξίες, μοιάζει περισσότερο επιτακτική από ποτέ…
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝA
Μητέρες και γιοι
Εκδόσεις: Πατάκη
Σελίδες: 208
Η επιστροφή ενός γιου για λίγες μέρες στην πατρική εστία, στην Αθήνα. Η σχέση με την ενενήντα δύο ετών μητέρα του, που περιμένει πάντα τον ξενιτεμένο της στη Σουηδία. Η επικοινωνία με τον νεκρό πατέρα μέσω ενός ημερολογίου που μιλά για τις οικογενειακές ρίζες σε μια χαμένη πατρίδα, τον Πόντο, αποκαλύπτοντας την πορεία μιας οικογένειας στον 20ό αιώνα. Η αναζήτηση ταυτότητας ενός ανθρώπου που είναι παντού ξένος, ζώντας ανάμεσα σε δύο πατρίδες -εκείνη όπου γεννήθηκε και εκείνη όπου απέκτησε τη δική του οικογένεια-, σε δύο πολιτισμούς, δύο γλώσσες και δύο κουλτούρες. Μια αυτομυθοπλασία για το πόσο δύσκολο είναι να μεταναστεύεις, αποχαιρετώντας τους αγαπημένους σου, αλλά και πόσο δύσκολο είναι να μένεις σε έναν τόπο που νιώθεις ότι δε σε θέλει. Και, κυρίως, ένας φόρος τιμής στη μητέρα, της οποίας η αγάπη αποτυπώνεται στις σελίδες αυτού του βιβλίου με αξέχαστο τρόπο.
Τέλος του κόσμου, αγάπη μου
Μετάφραση: Ξένια Καλαϊτζίδου
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 334
Ποτέ άλλοτε οι δεκαετίες του 1990 και του 2000 δεν αποδόθηκαν με τέτοια ακρίβεια, σκληρότητα και τρυφερότητα. Οι ηρωίδες και οι ήρωες του βιβλίου ισορροπούν μεταξύ θλίψης και ευφορίας, αγιοσύνης και κατάπτωσης, κινούνται ανάμεσα στη Σκύλλα της οικογενειακής τρέλας και στη Χάρυβδη της επικίνδυνης ζωής στους εναλλακτικούς κύκλους της Αγίας Πετρούπολης. Η Άλα Γκορμπουνόβα, το νέο αστέρι της ρωσικής λογοτεχνίας, απελευθερώνει θαυμάσια κομμάτια που παρελαύνουν μπροστά μας, σε διαφορετικές εκδοχές, με συνδυασμούς και επαναλήψεις, κλιμακώσεις και ανατροπές. Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια στον μετασοβιετικό χωροχρόνο, οι εσχατολογικοί μύθοι, οι εφιάλτες μιας κατακερματισμένης κοινωνίας συγχωνεύονται σε ένα χαοτικό σύμπαν που εκτείνεται μέχρι τα δάση και τους βάλτους στα σύνορα Ρωσίας και Φινλανδίας, στους ενδιάμεσους σταθμούς του Υπερσιβηρικού, στις σκηνές των αυτοχθόνων του Βορρά αλλά και σε νοερά, φαντασιακά, ονειρικά τοπία. Με μια αφήγηση υβριδική και πολύπλευρη, αναζητώντας την αλήθεια μες στις αντιφάσεις του ανθρώπου και του κόσμου, η ξεχωριστή αυτή συγγραφέας συνθέτει το ψηφιδωτό μιας καταστροφής, γεμάτο βία και ομορφιά. Ένα έργο που αιφνιδιάζει με τη δομή του και σαγηνεύει με τη γλώσσα του.
Τα κιάλια του Βασίλι Τσουικόφ
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 250
Ο ήρωας του μυθιστορήματος είναι φτιαγμένος από υλικά υπαρξιακής αγωνίας, ιστορίας, ιδεολογίας, ιδεοληψίας, τέχνης, έρωτα. Τυπικό δείγμα του μετακατοχικού Έλληνα που προσπαθεί με οποιοδήποτε υλικό να καλύψει το προσωπικό και κυρίως το συλλογικό τραύμα. Η πορεία του μυθιστορήματος αρχίζει από τα χρόνια της Κατοχής, φτάνει σχεδόν στο σήμερα και αντιμετωπίζει τον Εμφύλιο σαν έναν τοκογλύφο που δεν μπορεί κανένας να τον ξεχρεώσει όσο αίμα και μελάνι κι αν τον αφήσει να ρουφήξει από τις αρτηρίες του. Όλα κινούνται με παραισθήσεις και ιδεοληψίες, δεν υπάρχει βεβαιότητα για τίποτε. Ματαιωμένες ζωές, ιδεολογικές ανατροπές, κωμικές και τραγικές καταστάσεις που εναλλάσσονται απροσδόκητα. Το μυθιστόρημα υποστηρίζεται από αλλήθωρη γλώσσα, αλλού κοιτάζει αλλού δαγκώνει και τρέφεται από τις δικές της σάρκες - εντέλει, περιέχει ευαισθησία και προκλητικότητα, ειρωνεία και ποιητικότητα, σεβασμό και βεβήλωση ιερών και οσίων, φιλοσοφικό στοχασμό. Όλα αυτά κρύβουν στο βάθος έναν ανεκδήλωτο σπαραγμό για την ατομική και συλλογική μοίρα του ανθρώπου.
Bororo
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 306
Bororό είναι μια πρωτόγονη φυλή της Βραζιλίας που ζει στον Αμαζόνιο, σε συνθήκες λίθινης εποχής. Οι επιστήμονες συχνά αναφέρονται σ’ αυτήν έκπληκτοι από την πολύπλοκη απλότητα ενός τρόπου ζωής βγαλμένου από τα έγκατα του χρόνου και της ζούγκλας. Bororό είναι δύο ταξίδια με τρένο, ένα με βαπόρι στις Κυκλάδες, ένας χωρισμός, ένα πανηγύρι, ένα πάρτι σε κήπο, δύο μεθύσια, ένα όνειρο, πολλά τηλέφωνα, ένα αποκλειστικό ρεπορτάζ, τα επίσημα εγκαίνια ενός κυβερνητικού έργου, μια συλλογή αναπτήρων, ένα Νόμπελ Οικονομίας, μια εκλεκτή λαική ορχήστρα. Bororό είναι, επίσης, μια βδομάδα από τη ζωή του Λάμπρου, του Διονύση, του Σταύρου και του Άγγελου. Είναι η ιστορία τεσσάρων τύπων που δεν προσπαθούν να ξεχωρίσουν, να συμμορφωθούν, να γίνουν αρεστοί. Απλώς επιβιώνουν, ο ένας για τον άλλο και για όσους είναι σαν κι αυτούς. Αλλά Bororό μπορεί να είναι κι αυτό που δε φαίνεται κι αυτό που δε λέγεται. Μόνο ακούγεται, σαν μια ασταμάτητη «πλάκα», έξω από όρια και κανόνες.
