Το παράξενο και περίτεχνο ιαπωνικό μυθιστόρημα -το οποίο γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές στον δυτικό κόσμο- έχει πολυδιάσπαρτες και εν μέρει ακαθόριστες καταβολές που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Η αρχική του διαμόρφωση, πάντως, βασίζεται σε ιστορίες και θρύλους που εντοπίζονται σε παλαιότατα κείμενα, ενώ ένα μέρος αυτού του υλικού κληροδοτήθηκε από γενιά σε γενιά, με ένα περιεχόμενο ποικίλο, προερχόμενο συχνά από θρησκευτικά θέματα.
Η άλλη σημαντική πηγή που συνέβαλε στη μετεξέλιξη του μυθιστορήματος στη «Xώρα του Aνατέλλοντος Hλίου» είναι η ποίηση και τα σκοτεινά νοήματα των παραδοσιακών στίχων με την αλλόκοτα σαγηνευτική τους δύναμη. Ένα πρώιμο έργο που αναδεικνύει ευκρινώς την πολυδαίδαλη καταγωγή του ιαπωνικού μυθιστορήματος είναι το «Kοίλο Δέντρο», μία σύνθεση του δεκάτου αιώνα που βασίζεται τόσο στις παράξενες αφηγήσεις όσο και στις ποιητικές ιστορίες.
Το πρώτο μέρος αφηγείται τις περιπέτειες ενός μουσικού που ταξιδεύει σε μακρινές χώρες αναζητώντας κάποιο μαγικό ξύλο για να κατασκευάζει αυλούς. Έπειτα από πολλά παράξενα περιστατικά, βρίσκει το ξύλο, αλλά το φρουρούν τέρατα. Μόνο με τη βοήθεια υπερφυσικών παρεμβάσεων καταφέρνει τελικά να το μεταφέρει στην Ιαπωνία και να κατασκευάσει τα αξιοθαύμαστα μουσικά όργανα.
Το δεύτερο, όμως, μέρος του αναφέρεται σε μια πριγκίπισσα και τους μνηστήρες της με έναν τρόπο αρκετά πιο ρεαλιστικό. Το έργο αυτό αποτελεί το σύμμεικτο είδος που έπρεπε να προϋπάρξει του σπουδαιότερου –για πολλούς- μυθιστορήματος της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου.
Γκέντζι
Μετάφραση: Νίκος Πιτσίνος
Εκδόσεις: Νύμφη
Σελίδες: 332
Και αυτό δεν είναι άλλο από το θεωρούμενο ως το πρώτο μυθιστόρημα όλων των εποχών, την «Ιστορία του Γκέντζι» που γράφτηκε γύρω στο 1000 μ.Χ.. Πρόκειται αναμφίβολα για ένα μείζον εκδοτικό γεγονός, αφού το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Όσο για τη δομή του μυθιστορήματος, δεν εναρμονίζεται καθόλου με τις αντιλήψεις -ας πούμε- του Δυτικού Κανόνα, αλλά θυμίζει περισσότερο τους περίφημους οριζόντιους κυλίνδρους της ιαπωνικής ζωγραφικής: Οι συνθέσεις των κυλίνδρων αυτών αρχίζουν συχνά με λίγα μόνο πρόσωπα, αναπτύσσονται βαθμιαία σε σκηνές περίπλοκες και συναρπαστικές για να επιστρέψουν πάλι σε ένα μικρό αριθμό ατόμων, σε ένα άλογο και τέλος, κάπου μέσα στην ομίχλη, στη μοναχική μορφή ενός στρατιώτη.
Ο Γκέντζι, ο «λαμπρός πρίγκιπας», είναι ο γιος του αυτοκράτορα με μια παλλακίδα χαμηλής καταγωγής. Παρότι στερείται δικαιώματος διαδοχής, διαπρέπει στην αυλή χάρη στην ομορφιά, το ήθος και τις καλλιτεχνικές του ικανότητες. Η ιστορία ακολουθεί τη ζωή του, τις ερωτικές του σχέσεις και τις πολιτικές ίντριγκες της αυλής. Πράγματι, ο Γκέντζι, περνώντας τα χρόνια γίνεται ένας απλός Λοχαγός, και ζώντας μακριά από τους φραγμούς του πριγκιπικού θεσμού, επιδίδεται σε μια σειρά θυελλωδών και ρομαντικών περιπτύξεων που επιβεβαιώνουν τον παθιασμένο χαρακτήρα του και καθορίζουν τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν, ενώ –ταυτόχρονα- οι οικογενειακές συνθήκες και τα μυστικά συμπλέκονται και συνενώνονται, με καταστροφικές συνέπειες.
Το μυθιστόρημα της Μουρασάκι Σικίμπου, εκτός από το αριστούργημα της ανατολικής λογοτεχνίας, αποτελεί μια υπερπολύτιμη πηγή πληροφοριών για την Αυλική ζωή της περιόδου Χεϊάν. Παράλληλα, προβάλλει εκ των έσω μία σειρά από ψυχογραφήματα της Ιαπωνικής αριστοκρατίας - μιας μοναδικής κοινωνίας, εξαιρετικά εκλεπτυσμένων και κομψών χαρακτήρων, με κύριο γνώρισμα, την δεινότητα στην καλλιγραφία, την ποίηση και τη μουσική.
Παρόλο, όμως, που η Γιαπωνέζα συγγραφέας θεωρείται ότι συνέθεσε το πρώτο μυθιστόρημα του κόσμου, όπως συμβαίνει συνήθως με τις γυναίκες δημιουργούς του παρελθόντος, γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτήν. Ακόμα και το όνομά της παραμένει άγνωστο γιατί το Μουρασάκι, που σημαίνει βιολέτα, είναι απλώς το όνομα μιας ηρωίδας της, ενώ το Σικίμπου δεν είναι παρά το αξίωμα που είχε ο πατέρα της στο παλάτι.
Όπως και να ’χει, η εντύπωση που προκαλεί αυτό το έργο είναι μία γενικευμένη αίσθηση μελαγχολίας που προέρχεται -ως επί το πλείστον- από την εμμονή του στην αδυσώπητη ροή του χρόνου. Το μόνο δυτικό έργο που μοιάζει με αυτό το αρχετυπικό ιαπωνικό επίτευγμα είναι η «Αναζήτηση του χαμένου χρόνου» του μεγαλοφυούς Γάλλου συγγραφέα Μαρσέλ Προυστ (1871-1922): Υπάρχουν εκπληκτικές αναλογίες τεχνικής ανάμεσα στα δύο έργα, όπως η συμπτωματική αναφορά σε πρόσωπα και γεγονότα των οποίων η σημασία ολοκληρώνεται αργότερα, σαν μια μουσική συμφωνία. Η Σικίμπου εισχωρεί στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων με τρόπο που προαναγγέλλει τον Μαρσέλ Προυστ και τον Χένρι Τζέιμς. Η ιστορία δεν έχει σταθερή πλοκή με αρχή-μέση-τέλος, αλλά ρέει, όπως ακριβώς η ίδια η ζωή, μέσα από συναισθήματα, εποχές και μεταπτώσεις.
Στην ουσία, η Σικίμπου, όπως θα έκανε πολύ αργότερα ο Προυστ, δεν ενδιαφέρεται για το αίτιο και το αποτέλεσμα, για τη χρονική αλληλουχία. Δεν νοιάζεται καθόλου για την πρακτική εκδοχή του χρόνου της νόησης, αλλά για τον υποκειμενικό χρόνο της ενόρασης. Οι κεντρικοί χαρακτήρες της φανερώνονται στον αναγνώστη μόνο μέσα από καθαρά υποκειμενικές προσλήψεις του χρόνου, από την αντιπαράθεση εντυπώσεων και εικόνων που σχηματίζονται από διαφορετικές προσωπικότητες.
Το αποτέλεσμα της τέχνης των αλυσιδωτών συνειρμών της Σικίμπου, είναι μία εντυπωσιακή συσσώρευση ποικίλων απόψεων, διαμορφωμένων υπό το πρίσμα διαφορετικών οπτικών γωνιών. Έτσι, δεν υπάρχουν παρά μόνο πιθανές εξηγήσεις για τη συμπεριφορά κάποιου προσώπου. Επιπλέον, η ψυχολογική εμβάθυνση, η λυρικότητα της αφήγησης και ο λεπτός τρόπος παρατήρησης της ζωής, καθιστούν το έργο αυτό όχι μόνο πρωτοπόρο, αλλά και παγκόσμιο.
Δεν είναι μια ρομαντική ιστορία, από τη μακρινή Ιαπωνία. Είναι ένα παράφορο έργο τέχνης που προσεγγίζει τη φύση του ανθρώπου, την αγάπη, τη φθορά, μαζί με την μόνιμη και απεγνωσμένη επιθυμία για αναζήτηση κάποιου νοήματος. Και, την ίδια στιγμή, η αφήγηση εμποτίζεται από μία λεπτή, διαπεραστική θλίψη που σου ματώνει την ψυχή, για όλα εκείνα τα εφήμερα (και μάταια) πράγματα του κόσμου…
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
Ατμόσφαιρα
Μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 416
Η Τζόαν Γκούντγουιν είναι παθιασμένη με τα αστέρια απ’ όταν ήταν παιδί. Άνθρωπος καλοσυνάτος και χαμηλών τόνων, είναι ικανοποιημένη από τη ζωή της ως καθηγήτριας φυσικής και αστρονομίας στο πανεπιστήμιο και ως θείας της Φράνσις. Ώσπου πέφτει πάνω σε μια διαφήμιση της NASA, που αναζητά γυναίκες επιστήμονες για να συμμετάσχουν σ’ ένα διαστημικό πρόγραμμα. Η Τζόαν, που λαχταρά όσο τίποτε άλλο να πάει στο διάστημα, επιλέγεται μεταξύ χιλιάδων υποψηφίων το καλοκαίρι του 1980 και ξεκινά την εκπαίδευσή της στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον του Χιούστον, μαζί με ένα εξαιρετικό επιτελείο: τον πιλότο του Top Gun, Χανκ Ρέντμοντ, και τον επιστήμονα Τζον Γκρίφιν, που είναι πάντα ευγενικοί και καλόβολοι - την ειδικό επί της αποστολής Λίντια Ντέινς, που έχει δουλέψει πολύ σκληρά για να το παίζει τώρα καλή - τη συμπονετική Ντόνα Φιτζέραλντ που κρύβει τα δικά της μυστικά - και τη Βανέσα Φορντ, τη γοητευτική και μυστηριώδη μηχανικό που μπορεί να επιδιορθώσει οποιαδήποτε μηχανή και να πετάξει οποιοδήποτε αεροπλάνο. Καθώς οι νέοι αστροναύτες γίνονται φίλοι και ετοιμάζονται για τις πρώτες πτήσεις τους, η Τζόαν ανακαλύπτει ένα πάθος και μια αγάπη που δεν έχει φανταστεί ποτέ, και αρχίζει να αμφιβάλλει για όλα όσα νομίζει πως ξέρει για τη θέση της στο αισθητό σύμπαν. Και τότε, τον Δεκέμβριο του 1984, στην αποστολή STS-LR9, τα πάντα αλλάζουν σε μια στιγμή. Μια παθιασμένη ιστορία για τη μεταμορφωτική δύναμη της αγάπης – αυτή τη φορά ανάμεσα στα αστέρια. Η Taylor Jenkins Reid στα καλύτερά της.
Έκρηξη
Μετάφραση: Μαρία Σπαθή
Εκδόσεις: Κέδρος
Σελίδες: 464
Το μεγαλύτερο ενεργό ηφαίστειο στον κόσμο απειλεί να καταστρέψει το Μεγάλο Νησί της Χαβάης. Την ίδια στιγμή ένα παλιό μυστικό του αμερικανικού στρατού είναι τρομακτικότερο από οποιοδήποτε ηφαίστειο. Μια χούφτα άνθρωποι καλούνται να σώσουν το νησί, αλλά και ολόκληρο τον κόσμο από τον όλεθρο. Ο κορυφαίος συγγραφέας τεχνολογικών θρίλερ Μάικλ Κράιτον, δημιουργός των Jurassic Park, ER, Twister και Westworld, επεξεργαζόταν με πάθος αυτή την ιστορία για πολλά χρόνια πριν από τον πρόωρο θάνατό του το 2008. Η σύζυγός του φύλαξε τις σημειώσεις και το ημιτελές χειρόγραφό του μέχρι να βρει τον κατάλληλο συγγραφέα για να το ολοκληρώσει, που δεν είναι άλλος από τον Τζέιμς Πάτερσον, τον πιο δημοφιλή Αμερικανό συγγραφέα μυστηρίου. Το 1976, σε ηλικία 27 ετών, τιμήθηκε με το βραβείο Έντγκαρ Άλαν Πόε για το καλύτερο μυθιστόρημα πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, με το βιβλίο του «The Thomas Berryman Number». Μαζί με τον Πίτερ Κιμ είναι ο συγγραφέας του «The Day America Told the Truth», μιας πολύκροτης έρευνας για τις απόψεις των Αμερικανών σχετικά με τη θρησκεία, το σεξ και το χρήμα. Όσο για το περίφημο «Στη φωλιά του λύκου», είναι το ένατο μυθιστόρημά του με ήρωα το μαύρο ντετέκτιβ-ψυχολόγο Άλεξ Κρος. Και, ακόμη, δύο από τα προηγούμενα, το «Η μέθοδος της αράχνης» και «Φίλα τα κορίτσια» έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο με τον Μόργκαν Φρίμαν στον ομώνυμο ρόλο. Και, τώρα, έρχεται η «Έκρηξη» - ένα μυθιστόρημα πολλών αναγνώσεων, που θα συζητηθεί…
Υπέροχος πόλεμος
Εκδόσεις: Ίκαρος
Σελίδες: 344
Μια αινιγματική δημοσιογράφος αναλαμβάνει να γράψει τη βιογραφία μιας διάσημης στιχουργού που έχει αποσυρθεί στο εξοχικό της στην Κινέτα, μαζί με τον άνδρα της και τη μητέρα της. Μερικές ώρες μετά από μια συνάντησή τους ο άνδρας της στιχουργού βρίσκεται νεκρός. Ατύχημα; Αυτοκτονία; Ένοχο οικογενειακό μυστικό; Ο Χάρης Κόκκινος αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ένα μυστήριο που αποδεικνύεται πιο περίπλοκο απ’ όσο αρχικά υποθέτει. Για να τα καταφέρει, θα πρέπει να βουτήξει στο σκοτάδι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, σε αποσιωπήσεις ετών, σε ατομικά και συλλογικά τραύματα που κανείς δεν αντέχει να κοιτάξει κατάματα, αλλά και να γεφυρώσει το επικίνδυνο χάσμα μεταξύ καθήκοντος και επιθυμίας. Οι ανακρίσεις που ακολουθούν εξελίσσονται σε ένα αδυσώπητο κυνήγι φαντασμάτων. Όσα αποκαλύπτουν, ανατρέπουν δραματικά το παρελθόν, τη δυναμική μεταξύ των ηρώων του και, παράλληλα, όλα όσα νόμιζε πως ήξερε ο αναγνώστης. Ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα που εξελίσσεται σε μια αγωνιώδη κατάδυση στον ανθρώπινο ψυχισμό, τα οικογενειακά μυστικά και τα αθέατα εγκλήματα της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Η Ευτυχία Γιαννάκη είναι γνωστή από τη σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων «Η Τριλογία της Αθήνας»: Στο πίσω κάθισμα (2016), Αλκυονίδες μέρες (2017), Πόλη στο φως (2018) και η «Τριλογία του βυθού»: Η νόσος του μικρού θεού (2020), Στη φωλιά του ιππόκαμπου (2021), Οι ναυαγοί του Αυγούστου (2022) που έχουν γνωρίσει την αγάπη των αναγνωστών.
Μποκανέρα
Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς
Εκδόσεις: Πόλις
Σελίδες: 232
Αν πιστέψουμε τους κατοίκους της υπόλοιπης Γαλλίας, στη Νίκαια βρίσκουμε ήλιο, θάλασσα, τουρίστες, συνταξιούχους και φασίστες. Συναντάμε όμως και την Ντιου Μποκανέρα. Πενηντάρα, χωρίς παιδιά, αγαπά τον καφέ και πάσχει από αϋπνίες. Είναι ιδιωτική ντετέκτιβ και φορά αρβύλες, είναι αστεία και θαρραλέα, με μια δόση μελαγχολίας. Μια μέρα, ένας άντρας με αγγελική μορφή, της ζητά να ερευνήσει τον θάνατο του συντρόφου του. Λίγες μέρες μετά, δολοφονείται και ο ίδιος. Η Ντιου Μποκανέρα θα κάνει άνω-κάτω την πόλη για να ανακαλύψει τον ένοχο. Μια πόλη πλουσίων σε πλήρη ανοικοδόμηση, με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και βαθιές κοινωνικές αντιθέσεις, όπου οι γκέι, οι φτωχοί και οι μετανάστες, παρά τις μορφές αλληλεγγύης που αναπτύσσονται, έρχονται αντιμέτωποι με την καχυποψία και την εχθρότητα. Ένα εξαιρετικό νουάρ μυθιστόρημα που συνδυάζει την κοινωνική κριτική με την αστυνομική πλοκή που κόβει την ανάσα, μέσα από τις πλέον απρόβλεπτες εξελίξεις.
