Η περίπτωσή του αποδεικνύει περίτρανα ότι η λογοτεχνία είναι ο καθρέπτης της εποχής της - την αποτυπώνει, την απηχεί, την αντανακλά, μέσα από τις λεπτομέρειες και τις ελλείψεις της, το κλίμα και τις ιδιαιτερότητές της. Οι εποχές παρέρχονται. Αλλά τα (καλά) μυθιστορήματα μένουν για να συντηρούν ίχνη και πεπραγμένα αλλοτινών καταστάσεων, οι οποίες ενδέχεται κάτι να έχουν να πουν στους επόμενους ή στους μεθεπόμενους – η ζωή, ούτως ή άλλως, συνεχίζεται.
Σε όλα σχεδόν τα μυθιστορήματά του, ο Τζόναθαν Κόου ανιχνεύει τον τρόπο με τον οποία τα ευρύτερα πολιτικά γεγονότα επηρεάζουν τις ζωές των πρωταγωνιστών του. Και, έτσι, καταλήγει να παρουσιάζει το πολιτικό δια μέσου του προσωπικού. Στην πραγματικότητα, όμως, η πολιτική διάσταση του χαρισματικού συγγραφέα έχει βαθύτερα αίτια: Το ενδιαφέρον του στρέφεται σταθερά γύρω από ανθρώπους που μπλέκονται σε καταστάσεις τις οποίες αδυνατούν να ελέγξουν.
Με άλλα λόγια, οι ήρωές του είναι αδύναμοι και ανεπαρκείς, συχνά κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά και γεμάτοι πάθη, έρωτες, εμμονές, προσδοκίες και απογοητεύσεις, οι οποίοι ωστόσο προσπαθούν να κατανοήσουν τα προβλήματά τους, να συμφιλιωθούν με τις αδυναμίες τους και να προχωρήσουν. Δεν είναι τυχαίο ότι στο κλασικό, πια, μυθιστόρημά του «Τι ωραίο πλιάτσικο!» έκανε αυτό ακριβώς, φιλοτεχνώντας ένα ολοζώντανο πορτρέτο της δεκαετίας του 1980.
Πρόκειται για μια αλληλουχία από βρετανικές εικόνες και στερεότυπα –που τα παρουσιάζει παραμορφώνοντάς τα και εξωθώντας τα στο γελοίο: από τις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες που σπαράσσονται αναίμακτα (ή αιματηρά), τις εκκεντρικές γριές, τα στοιχειωμένα αρχοντικά, ολόκληρο το φρικιαστικό και αγωνιώδες έργο της αστικής τάξης εκτυλίσσεται σε ένα βασίλειο που –από τότε- είναι κάθε άλλο παρά ενωμένο, όπου επικρατεί απολύτως η αδυσώπητη οικονομική εξουσία.
Η απόδειξη της αθωότητάς μου
Μετάφραση: Άλκηστις Τριμπέρη
Εκδόσεις: Πόλις
Σελίδες: 480
Αυτός ο διχασμός της βρετανικής κοινωνίας, θα αποτελούσε -συχνά- σημείο αναφοράς των έργων του. Αλλά εάν η ιλαροτραγωδία είναι, ενδεχομένως, η μοναδική μορφή που μπορεί να πάρει ένα μυθιστόρημα για το Brexit, ο Τζόναθαν Κόου υπήρξε ο ιδανικός Βρετανός συγγραφέας για να θίξει -μέσα από την γεμάτη συμπόνοια και σαρκασμό- στάση του, το εύφλεκτο ζήτημα του ακραίου πολιτικού διχασμού που δεν έπαψε να αποπνέει μία νοσηρή θλίψη. Στη «Μέση Αγγλία» βρίσκουμε ξανά τους ήρωες δύο εξαιρετικών μυθιστορημάτων του, της «Λέσχης των τιποτένιων» και του «Κλειστού κύκλου», αρκετά χρόνια μετά, παρακολουθώντας την εξέλιξή τους και την αλληλεπίδρασή τους με καινούργια πρόσωπα.
Η υπόθεση ξεκινάει το 2010 στο Μπέρμιγχαμ –όπου το οικονομικό και κοινωνικό τοπίο αλλάζει ραγδαία, καθώς τα άλλοτε ακμάζοντα εργοστάσια αυτοκινήτων έχουν παραχωρήσει τη θέση τους σε μαζικά εμπορικά κέντρα– περνάει από το Λονδίνο, όπου οι πολιτικές ταραχές παραδίδουν τη σκυτάλη στον πυρετό των Ολυμπιακών Αγώνων, και φτάνει στο σήμερα. Οι ήρωες βρίσκονται αντιμέτωποι με όνειρα που διαψεύστηκαν και ρομαντικές εμμονές που ξεθώριασαν, συμβιβασμένοι πλέον με πιο κοινότοπες επιλογές.
Κατά τα άλλα, οι Βρετανοί μυθιστοριογράφοι δεν έπαψαν ποτέ να λατρεύουν να αναλύουν την κατάσταση της χώρας – συνήθως, με ένα ιδιαίτερα σαρκαστικό και αυτοσαρκαστικό ύφος. Λίγοι, όμως, το κάνουν καλύτερα από τον Τζόναθαν Κόου. Το «Η απόδειξη της αθωότητάς μου», το 15ο μυθιστόρημά του, δεν έχει την καυστική ειρωνεία και τη ζωντάνια του «Τι ωραίο πλιάτσικο!» (1994) ή τη γοητεία της παρακμής της «Λέσχης των τιποτένιων» (2001). Αλλά είναι ένα υψηλών προδιαγραφών πολιτικό μυθιστόρημα ιδεών, σατιρικό και αιχμηρό, που δείχνει πώς το κλειδί για την κατανόηση του παρόντος, μπορεί συχνά να βρεθεί στις πιο σκοτεινές γωνιές του παρελθόντος.
Η ζωή μετά το πανεπιστήμιο δεν ταιριάζει καθόλου στη Φιλ. Ο χρόνος περνά βασανιστικά αργά. Έχει επιστρέψει στο πατρικό της σπίτι και ζει ξανά με τους γονείς της, δουλεύει ατελείωτες ώρες σε ένα ιαπωνικό εστιατόριο στο αεροδρόμιο του Χίθροου και τα σχέδιά της να γίνει συγγραφέας δεν καταλήγουν πουθενά. Όμως η τυχαία ανακάλυψη ενός ξεχασμένου συγγραφέα από τη δεκαετία του 1980 τη βγάζει από τον λήθαργο, όπως και η επίσκεψη ενός οικογενειακού φίλου, του Κρις - ιδίως όταν της λέει ότι ερευνά μια υπόθεση που θα μπορούσε να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο.
Ο Κρις παρακολουθεί την πορεία ενός σκοτεινού think-tank, που ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ τη δεκαετία του 1980 και ωθεί σταθερά την κυβέρνηση της Βρετανίας προς την Άκρα Δεξιά. Έπειτα από χρόνια πολιτικής απομόνωσης, τα μέλη του είναι πια έτοιμα να εφαρμόσουν τις ιδέες τους. Καθώς την πρωθυπουργία της Βρετανίας αναλαμβάνει η Λιζ Τρας, η θητεία της οποίας θα διαρκέσει μόλις επτά εβδομάδες, ο Κρις συνεχίζει την έρευνά του σε ένα συνέδριο που διεξάγεται στα βάθη της επαρχίας Κότσγουολντς.
Ξαφνικά, όμως, τα πράγματα παίρνουν σκοτεινή τροπή και μια αστυνομική έρευνα για φόνο ξεκινά. Η λύση του μυστηρίου θα βρεθεί άραγε στη σύγχρονη πολιτική σκηνή ή σε ένα λογοτεχνικό αίνιγμα που παραμένει εκκρεμές εδώ και σαράντα σχεδόν χρόνια;
Το βιβλίο πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε διαφορετικές δεκαετίες και διαφορετικά αφηγηματικά είδη, κινείται ευφάνταστα μεταξύ αστυνομικού μυθιστορήματος, campus novel και αυτομυθοπλασίας, με το χαρακτηριστικό χιούμορ και την τρυφερότητα του Κόου. Ένα πολιτικό μυθιστόρημα ιδεών, σατιρικό και αιχμηρό, που δείχνει πώς το κλειδί για την κατανόηση του παρόντος μπορεί συχνά να βρεθεί στις πιο σκοτεινές γωνιές του παρελθόντος.
Σε κάθε περίπτωση, όλο το μυθιστόρημα (από άκρη σε άκρη) διαπνέει η αγωνία για την αποκάλυψη της αλήθειας. Συνομωσιολογικά σενάρια, δολοφονίες, πολιτικές ίντριγκες εμπλέκονται σε μία σειρά ανατροπών και συγκερασμών μύθου και πραγματικότητας με τη φαντασία να εισχωρεί στη ζωή και τις εικασίες άλλοτε να διαψεύδονται και άλλοτε πάλι να επαληθεύονται.
Και όλα αυτά, με τον Τζόναθαν Κόου να σκιαγραφεί απαράμιλλά την σημερινή σύγχυση αξιών και προτύπων καθώς και το διάχυτο ιδεολογικό κενό, παραδίδοντάς μας μία ρεαλιστική απεικόνιση της βρετανικής κοινωνίας στη σύγχρονη εκδοχή της - όπως το είχε κάνει σε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματά του, στον «Κλειστό κύκλο». Μόνο που η αυτή η φαινομενικά ειδική περίπτωση, αυτός ο αρχικά κλειστός κύκλος με τα προβλήματά του και τις ιδιαιτερότητές του, δεν είναι και τόσο κλειστός: έχει ανοίξει -μάλλον επικίνδυνα- και τείνει να μας περιλάβει όλους…
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
Η παραβολή του σπορέα
Μετάφραση: Βαγγέλης Πουλιός
Εκδόσεις: Αίολος
Σελίδες: 444
Καλιφόρνια 2024 - Ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών προκαλεί μια πρωτοφανή κρίση, επιδιώκοντας «να κάνει ξανά μεγάλη την Αμερική». Κοινωνικοί αποκλεισμοί και κλιματικό χάος, επιδημίες, φτώχεια, βία... Η βαρβαρότητα κυριαρχεί και όλοι αναζητούν απεγνωσμένα μια στοιχειώδη ασφάλεια. Η δεκαοχτάχρονη Λόρεν, κόρη ενός μαύρου πάστορα, γεννημένη μ' ένα σύνδρομο υπερευαισθησίας στα συναισθήματα των άλλων, νιώθοντάς τα σαν δικά της, καταγράφει στο ημερολόγιό της όλα όσα βιώνει σ' αυτήν τη σκοτεινή δυστοπία του υπερκαπιταλισμού και της κλιματικής αλλαγής. Και αίφνης, μέσα σε μια νύχτα επέρχεται η απόλυτη καταστροφή: χάνει ολόκληρη την οικογένειά της από κάποιους πυρομανείς, προϊόντα -ή θύματα κι αυτοί;- της ίδιας νοσηρής κοινωνίας. Έτσι αναγκάζεται να καταφύγει στον Βορρά, κάνοντας με τα πόδια μια επικίνδυνη διαδρομή, στην επιθυμία της για έναν ασφαλέστερο τόπο και ένα νέο ξεκίνημα. Η δυστοπία την οποία περιέγραφε 35 χρόνια πριν η Οκτάβια Μπάτλερ, συγγραφέας του Εξ Αίματος, δεν απέχει πολύ από ορισμένες καταστάσεις του σήμερα. Η Παραβολή του Σπορέα, το πρώτο βιβλίο της δυστοπικής σειράς Γαιόσποροι, διαδραματίζεται τη δεκαετία του 2020, τη δεκαετία που η σπίθα του παλιού κόσμου ή θα σβήσει αφήνοντας στο απόλυτο σκοτάδι την ανθρωπότητα, ή θα παραμείνει ζωντανή πυροδοτώντας κάτι νέο.
Εξιχνιάζοντας φόνους
Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 480
Ο Στιβ Γουίλερ απολαμβάνει τη ζωή του ως συνταξιούχου αστυνομικού. Κάνει μία στο τόσο και καμιά έρευνα, αλλά προτιμά τις γνώριμες συνήθειες και το πρόγραμμά του: το κουίζ στην παμπ τις Τετάρτες, το αγαπημένο του παγκάκι, τον γάτο του που τον περιμένει όταν γυρίζει σπίτι. Οι περιπετειώδεις μέρες έχουν περάσει ανεπιστρεπτί γι’ αυτόν. Η αδρεναλίνη είναι πλέον υπόθεση της νύφης του, της Έιμι.
Η Έιμι Γουίλερ πιστεύει ότι η αδρεναλίνη κάνει καλό στην ψυχή. Ως προσωπική φρουρός ασφάλειας, δε μένει ποτέ αρκετά σε ένα μέρος ώστε να αποκτήσει συνήθειες ή πρόγραμμα. Προς το παρόν βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο νησί, προστατεύοντας τη ζωή της παγκοσμίου φήμης συγγραφέως Ρόζι Ντ’Αντόνιο. Προβλέπεται να είναι μια εύκολη δουλειά... Όμως, ένα πτώμα, μια τσάντα με χρήματα και ένας δολοφόνος στοχοποιούν την Έιμι και την αναγκάζουν να στείλει SOS στο μοναδικό άτομο που εμπιστεύεται - τον πεθερό της. Και έτσι ξεκινά ένας ιλιγγιώδης αγώνας δρόμου ανά τον κόσμο. Θα μπορέσουν η Έιμι και ο Στιβ να μείνουν ένα βήμα μπροστά από τον θανάσιμο εχθρό;
Η φόνισσα των μυρμηγκιών
Εκδόσεις: Διόπτρα
Σελίδες: 488
Η Διώνη, μια γυναίκα που συνδυάζει μια υψηλή θέση σε έναν Δημόσιο Οργανισμό και μια επιτυχημένη συγγραφική καριέρα, αποπειράται να αυτοκτονήσει. Σώζεται την τελευταία στιγμή χάρη στον σκύλο της και στην έγνοια της συναδέλφου και σπιτονοικοκυράς της, Γλυκερίας. Όταν η αστυνομία ανακοινώνει πως η παρολίγον αυτόχειρας είναι ύποπτη για φόνο, η Γλυκερία αποφασίζει να εισχωρήσει στα άδυτα του υπολογιστή της συγγραφέως για να αποδείξει πως η Διώνη δεν ήταν ικανή να βλάψει ούτε μυρμήγκι. Η επαφή της με τον άγνωστο κόσμο της φίλης της μοιάζει με κυνήγι θησαυρού. Μέσα απ’ τα αδημοσίευτα κείμενά της και τα μυστικά που χρόνια ολόκληρα της έκρυβε η Διώνη, θα γνωρίσει τελικά τα τραύματα και τις άγνωστες πτυχές του χαρακτήρα της. Οι αποκαλύψεις και οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη, καθώς σχηματίζεται το πορτρέτο ενός ανθρώπου που προσπαθεί να ισορροπήσει σε δυο αντιθετικούς κόσμους και στους πολλαπλούς ρόλους που υπηρετεί. Πώς κράτησε φαινομενικά αναλλοίωτο τον χαρακτήρα της αυτή η ιδιαίτερη, ασυμβίβαστη ύπαρξη στον γεμάτο ίντριγκες χώρο του Οργανισμού στον οποίο εργαζόταν; Πώς κράτησε την προσωπικότητά της αλώβητη σε ένα περιβάλλον που ισοπεδώνει τους αλλιώτικους; Και εντέλει, τι αναγκάστηκε να κάνει όταν βεβήλωσαν τα ιερά και όσιά της; Ένα βιβλίο που αποκαλύπτει ότι η ζωή είναι η τέχνη του να προσπαθούμε να αγαπάμε και να εκφραζόμαστε.
Μικροί κόσμοι
Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 456
Το μόνο πράγμα που δείχνει ικανό να απαλύνει τα προβλήματα του Στίβεν, είναι ο χορός. Χορεύει με την καλύτερή του φίλη Ντελ στο σαλόνι, σιγοτραγουδάνε χαρούμενα, τόσο κοντά που τα κεφάλια τους σχεδόν ακουμπάνε. Χορεύει μόνος του στο σπίτι, με τους δίσκους του πατέρα του, ανακαλύπτοντας τα θραύσματα ενός ανθρώπου που δεν γνώρισε ποτέ πραγματικά. Ο Στίβεν ξέρει ποιος είναι πραγματικά μόνο μέσα από τη μουσική. Τι γίνεται όμως όταν ο ήχος της αρχίζει να χαμηλώνει και να χάνεται; Όταν ο πατέρας του μιλάει για ντροπή και θυσίες, όταν το σπίτι του δεν είναι πια δικό του; Πώς θα βρει χώρο για τον εαυτό του, ένα μέρος όπου θα νιώσει όμορφος, ένα μέρος όπου ίσως καταφέρει να νιώσει ελεύθερος; Τρία καλοκαίρια στη ζωή του Στίβεν: Από το Λονδίνο στην Γκάνα, και πάλι πίσω. Το τραύμα από την αποξένωση πατέρα και γιού, πηγάζει από την πατρική απογοήτευση και απόρριψη, έπειτα από τις θυσίες που προηγήθηκαν για την ανατροφή του Στίβεν – κλασική περίπτωση χάσματος γενεών. Σε μεγάλο μέρος της γραφής υπάρχει ένα βουητό ποιητικής πρόζας, ιδίως στην απεικόνιση της συμφιλιωτικής τρυφερότητας μεταξύ του Στίβεν και του πατέρα του που δείχνει έναν χαρισματικό συγγραφέα πίσω απ’ όλα αυτά. Αναμφίβολα, πρόκειται συνολικά για ένα συναρπαστικό και συγκινητικό μυθιστόρημα για τους κόσμους που χτίζουμε για τον εαυτό μας, τους μικρούς κόσμους μέσα στους οποίους ζούμε, χορεύουμε και ερωτευόμαστε.
