Η εμφάνιση του ιδιωτικού ντετέκτιβ ως ιχνηλάτη του εγκλήματος στην ιστορία της λογοτεχνίας, έγινε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα: ουσιαστικά, ήταν μια αντανάκλαση της αυξανόμενης πίστης -εκείνη τη νέα εποχή- στην επιστήμη, τη λογική και τη δύναμη της παρατήρησης. Αν και υπήρχαν πρώιμες μορφές διερεύνησης εγκλημάτων σε παραδοσιακές ιστορίες, η γέννηση του μοντέρνου λογοτεχνικού ντετέκτιβ συνδέεται άμεσα με τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε.
Ο ιδιοφυής Αμερικανός συγγραφέας δημοσίευσε -το 1841- το διήγημα «Οι φόνοι της οδού Μοργκ», παρουσιάζοντας τον Ογκίστ Ντιπέν, τον πρώτο ιδιωτικό ντετέκτιβ της λογοτεχνίας, ο οποίος λύνει το έγκλημα μέσω παρατήρησης και λογικής ανάλυσης. Και, βέβαια, ο Ντιπέν θα επηρέαζε βαθύτατα μεταγενέστερους ήρωες, κυρίως τον Σέρλοκ Χολμς του σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, που εμφανίστηκε το 1887 στο μυθιστόρημα «Σπουδή στο κόκκινο».
Ο Σέρλοκ Χολμς, με τη σειρά του, θα εδραίωνε το πρότυπο του ψύχραιμου, εξαιρετικά ευφυούς ντετέκτιβ που βασίζεται στη λογική, την επιστήμη της χημείας και την παρατήρηση. Δίπλα του είχε, επίσης, ένα σταθερό «συνοδοιπόρο», τον δόκτορα Γουάτσον, θεσπίζοντας ένα ακόμα ενδιαφέρον λογοτεχνικό στερεότυπο.
Στις αρχές του εικοστού αιώνα, εμφανίστηκαν ντετέκτιβ διαφορετικής προσέγγισης: στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, δημιουργήθηκαν μυθοπλαστικά πιο σκληροί και ρεαλιστικοί ντετέκτιβ, όπως ο Σαμ Σπέιντ (του Ντάσιελ Χάμετ) και ο Φίλιπ Μάρλοου (του Ρέιμοντ Τσάντλερ), ως εκπρόσωποι του «hard-boiled» είδους.
Ωστόσο, λίγο νωρίτερα από αυτούς τους σκληροτράχηλους τύπους, ο περίφημος Ηρακλής Πουαρό κάνει την εμφάνισή του στο πρώτο μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι, «Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς» (1920), και γρήγορα έγινε ένας από τους πιο εμβληματικούς ντετέκτιβ στη λογοτεχνία. Όπως και οι προκάτοχοί του, του 19ου αιώνα, έτσι και ο Πουαρό βασιζόταν στην ψυχολογία, στη διερεύνηση χαρακτήρων και στη λογική.
Ηρακλής Πουαρό - Η πλήρης συλλογή διηγημάτων
Μετάφραση: συλλογικό
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 992
Η Άγκαθα Κρίστι εμπνεύστηκε αυτόν τον ιδιαίτερο ντετέκτιβ κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ εργαζόταν ως νοσοκόμα και λίγο αργότερα ως υπάλληλος σε κάποιο φαρμακείο. Εκεί ήρθε σε επαφή με πολλές εθνικότητες και κουλτούρες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών Βέλγων προσφύγων που είχαν εγκατασταθεί στην Αγγλία. Κάποιος από αυτούς, ένας ευγενικός και τακτικός (σε όλα του) Βέλγος, φέρεται να αποτέλεσε πρότυπο για τον Πουαρό.
Κάποτε ειπώθηκε -ίσως με μία δόση υπερβολής- ότι η Κρίστι, η αποκαλούμενη και «βασίλισσα του εγκλήματος», έγραφε τις ιστορίες της μέχρι το τελευταίο κεφάλαιο και μετά αποφάσιζε ποιος χαρακτήρας ήταν λιγότερο πιθανόν να εκληφθεί ως ύποπτος. Έπειτα, έκανε τις απαραίτητες αλλαγές στο κείμενο για να «ενοχοποιήσει» τελικά αυτόν τον χαρακτήρα.
Και έτσι όμως να μην είναι, η λογική μέσα στην οποία κατάφερνε με άνεση να αιχμαλωτίζει, να υποτάσσει -θα έλεγε κανείς- τον αναγνώστη, καθιστά τον παραπάνω συλλογισμό ιδιαίτερα αληθοφανή. Άλλωστε, η εξαιρετική οικονομία της πλοκής, η σφιχτή δράση και η παράταση της αγωνίας μέχρι το τέλος είναι εκείνα τα στοιχεία που ανέδειξαν τη μυθοπλαστική τέχνη της Αγγλίδας συγγραφέως σε μία διαχρονική πραγματεία πάνω στην μονίμως αινιγματική φύση της λογικής και των ορίων της.
Οι ιστορίες της ξεκινούν -κατά κανόνα- με τη διάπραξη ενός εγκλήματος και τη συνακόλουθη αναζήτηση των υπόπτων. Στη συνέχεια, ο ντετέκτιβ έρχεται να εξετάσει όλες τις μαρτυρίες και τους ισχυρισμούς των μαρτύρων μέσα από -συνήθως- απρόσμενους λογικούς συλλογισμούς. Με αυτόν τον τρόπο ο εκάστοτε αναγνώστης αποπροσανατολίζεται -τις περισσότερες φορές- μπροστά στο εντυπωσιακό εύρος των ενδεχομένων και αυτό βέβαια είναι το σημαντικότερο και οξυδερκέστερο επίτευγμα της πλοκής.
Πάντως, η υπόθεση των περισσοτέρων ιστοριών της βασίζεται κυρίως σε δύο τεχνάσματα: τη σταδιακή μείωση του αριθμού των υπόπτων και τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις πιθανών θεωριών για το ποιος ήταν εκείνος που διέπραξε το έγκλημα. Εξάλλου, κάθε άλλο παρά είναι τυχαίο ότι η πρώτη μεγάλη επιτυχία της ήρθε από το κλασικό, πια, μυθιστόρημα «Η δολοφονία του Ρότζερ Ακρόυντ», το 1926.
Εδώ ο διάσημος Βέλγος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό -με την ιριδίζουσα σκέψη και το αστείο μουστάκι- καλείται να βρει τον δολοφόνο για να ανακαλύψει, προς κατάπληξη όλων, ότι αυτός είναι ο ίδιος ο αφηγητής της ιστορίας και συνάμα βοηθός του στην πολυκύμαντη προσπάθεια εξιχνίασης της υπόθεσης. Η βιρτουόζικη δεξιοτεχνία της ιδιοφυούς μυθιστοριογράφου να συνθέτει ιστορίες που προσιδιάζουν σε περίτεχνα ταχυδακτυλουργικά τεχνάσματα θα συνεχιστεί με ασυνήθιστη επινοητικότητα.
Το 1934 εκδίδει το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές»: Πέντε χρόνια μετά την απαγωγή και το θάνατο ενός βρέφους στην Αμερική, ένας επιβάτης του Οριάν Εξπρές βρίσκεται νεκρός με δώδεκα μαχαιριές στο στήθος. Ο Ηρακλής Πουαρό, που τυχαία ταξιδεύει με το ίδιο τρένο, καλείται να ξεδιαλύνει το έγκλημα και να αποκαλύψει το δολοφόνο. Μόνο που δεν είναι ένας, αλλά δώδεκα, όσες και οι μαχαιριές!
Μικρόσωμος, με τέλεια συμμετρικά χαρακτηριστικά, εξαιρετικά περιποιημένος, ιδιαίτερα όσον αφορά το χαρακτηριστικό του μουστάκι, που το θεωρεί σχεδόν ιερό ο Πουαρό αν και δεν περνάει απαρατήρητος, καταφέρνει με τους λογικούς του ακροβατισμούς να αιφνιδιάζει τους πάντες: τους υπόπτους, τον ένοχο και, φυσικά, τον αναγνώστη.
Ο Πουαρό επιλύει τα εγκλήματα όχι με φυσική παρουσία ή δράση, αλλά χρησιμοποιώντας τη λογική, την παρατήρηση και την ψυχολογική διερεύνηση. Αναφέρεται δε συχνά (και μάλλον αυτάρεσκα) στα «μικρά γκρίζα κύτταρα» του εγκεφάλου του, δηλώνοντας ότι με αυτά λύνει τα μυστήρια.
Στην ουσία, η Άγκαθα Κρίστι με τον Πουαρό θα δημιουργούσε έναν αρχετυπικό ντετέκτιβ εφάμιλλο του θρυλικού Σέρλοκ Χολμς, για τον οποίο η τάξη και η συμμετρία θα αποτελούσαν την προϋπόθεση για να κτίσει την περιβόητη μεθοδικότητά του. Αλλά και για να προχωρήσει, μέσα από έναν πάντα εντυπωσιακό διαλογικό συλλογισμό, στην διαλεύκανση των υποθέσεων που αναλαμβάνει.
Δηλητηριάσεις, βίαιοι φόνοι, απαγωγές, εκβιασμοί και ληστείες συμπεριλαμβάνονται και στην παρούσα «χορταστική» έκδοση με περισσότερα από 50 διηγήματα με τις υποθέσεις του ντετέκτιβ υπό τον εύγλωττο τίτλο «Ηρακλής Πουαρό - Η πλήρης συλλογή διηγημάτων» - ένα απαραίτητο απόκτημα-διαμάντι, για όσους αγαπούν την αστυνομική λογοτεχνία.
Πρόκειται για μία σειρά από πολυποίκιλες ατμοσφαιρικές και περίτεχνες υποθέσεις μυστηρίου όπου το αινιγματικό παζλ θα συμπληρωθεί αφότου καταρριφθούν όλες σχεδόν οι πιθανές λύσεις - εκτός, βέβαια, από μία! Ο Ηρακλής Πουαρό πίστευε ότι πρέπει να υποπτευόμαστε τους πάντες, γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι κρύβει μέσα του ο άλλος: Σίγουρα, στις ανά χείρας ιστορίες, έχει -πέρα για πέρα- δίκιο...
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
mockups-design.com
Al Pacino
Sonny boy
Μετάφραση: Κατερίνα Μποσινάκη
Εκδόσεις: Key Books
Σελίδες: 336
Για τον κόσμο, ο Al Pacino εμφανίστηκε στη μεγάλη οθόνη σαν φλόγα που άναψε ξαφνικά και δεν έσβησε ποτέ. Από την πρώτη του πρωταγωνιστική εμφάνιση στο «Πανικός στο Νιντλ Παρκ» το 1971, μέχρι τις εμβληματικές ερμηνείες του στον «Νονό», το «Σέρπικο» και τη «Σκυλίσια Μέρα», το όνομά του έγινε συνώνυμο με την ένταση, το βάθος και την αλήθεια της υποκριτικής. Μεγάλωσε στο Νότιο Μπρονξ από μια στοργική αλλά ψυχικά ευάλωτη μητέρα και τους παππούδες του, καθώς ο πατέρας του τον εγκατέλειψε σε μικρή ηλικία. Η ζωή στους δρόμους και η ατίθαση παρέα των παιδικών του χρόνων σμίλεψαν τον χαρακτήρα του. Μια καθηγήτρια διέκρινε το ταλέντο του και τον ενθάρρυνε να φοιτήσει στο περίφημο Λύκειο Παραστατικών Τεχνών της Νέας Υόρκης. Από εκεί, δεν υπήρχε επιστροφή. Το Sonny Boy είναι τα απομνημονεύματα ενός άντρα που δεν έχει τίποτα να φοβηθεί και τίποτα να κρύψει. Όλοι οι σπουδαίοι ρόλοι, οι βαθιές σχέσεις, οι δημιουργικές συνεργασίες και η εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην τέχνη και στην αγορά ζωντανεύουν ξανά - μέσα από τον ίδιο. Η ιστορία του χαρισματιού ηθοποιού είναι μια ιστορία για την αγάπη και την αποφασιστικότητα. Ο Al Pacino είχε την τύχη να ερωτευθεί σε βάθος την τέχνη του πριν καν αντιληφθεί τις υλικές ανταμοιβές της - και αυτή του η αγάπη, δεν στέρεψε ποτέ. Αυτό έκανε όλη τη διαφορά – μεταξύ πολλών άλλων…
Ocean Vuong
Ο αυτοκράτορας της χαράς
Μετάφραση: Δημήτρης Μαύρος
Εκδόσεις: Gutenberg
Σελίδες: 592
Ο Χάι, δεκαεννιάχρονος Αμερικανο-βιετναμέζος, κάτοικος της Ανατολικής Χαράς του Κονέκτικατ, ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει πέφτοντας από μια γέφυρα. Τον σταματά, όμως, μια ηλικιωμένη από τη Λιθουανία με αρχικά συμπτώματα άνοιας. Οι δυο τους γίνονται αχώριστοι και η ζωή τους αλλάζει. Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας του «Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι» Όσιαν Βουόνγκ (γενν. Βιετνάμ, 1988) επιστρέφει με ένα βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα για όσα μας στοιχειώνουν, για τη ζωή στο περιθώριο, για τους ανθρώπους που επιλέγουμε να γίνουν η οικογένειά μας, αλλά και για το πώς πείθουμε τον εαυτό μας για μια δεύτερη ευκαιρία.
Μέσα χρώμα
Εκδόσεις: Loggia
Σελίδες: 144
Η νουβέλα βασίζεται σε αληθινά και επινοημένα περιστατικά από τη ζωή του ζωγράφου Μάνου Μαρκαντωνάκη. Επιστολές, συνεντεύξεις, πραγματικές ή κατασκευασμένες, και μονόλογοι της αδερφής του Λένας φωτίζουν από διαφορετικές σκοπιές το πέρασμα του χρόνου, την κοινή αλλά και την προσωπική τους ζωή, όσο αυτή κράτησε. Με επίκεντρο την περίοδο των σπουδών του Μαρκαντωνάκη στο Λονδίνο και τη ζωγραφική του πορεία κατά τις δεκαετίες του '80 και '90 στην Ελλάδα, ο Τσιμπούκης παρακολουθεί την περιπέτεια της τέχνης: τη σύλληψη της καλλιτεχνικής ιδέας, την αγωνία της πραγμάτωσης, την αμφιβολία, το τίμημα της αναγνώρισης, το εκκρεμές της εσωτερικής δημιουργικής διαδικασίας από τον θρίαμβο ως την αποτυχία κι από την επιτυχία μέχρι το εκκωφαντικό κενό της αποσιώπησης.
Απ’ τα κόκαλα βγαλμένα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 408
«Μέχρι και την προτελευταία τάξη του γυμνασίου δεν είχε περάσει απ’ το μυαλό μου η ιδέα ότι θα γινόμουνα γιατρός. Αντίθετα έπαιζε πολύ το Πολυτεχνείο. Είχα μάλιστα ξεκινήσει φροντιστήριο να δώσω εξετάσεις για μηχανολόγος. Κάποια στιγμή όμως αισθάνθηκα αφόρητη πίεση από τα ημίτονα, τα ολοκληρώματα και τις ρίζες των πολυωνύμων, και αποφάσισα να δώσω εξετάσεις σε μια σχολή που δεν εξετάζονταν μαθηματικά, επιλέγοντας έτσι την ιατρική. Όμως το Πολυτεχνείο μου έμεινε απωθημένο, γι’ αυτό, ίσως υποσυνείδητα, επέλεξα αργότερα μια ειδικότητα που απαιτεί τεχνικές ικανότητες, ενασχόληση με γύψους και άλλα οικοδομικά υλικά, καθώς και χρήση κάθε λογής εργαλείων, όπως τρυπάνια, τανάλιες, σφυριά, μυστριά, σπάτουλες, στραβοκατσάβιδα, πριόνια, ντίζες, σκαρπέλα, ράσπες, μέγγενες, βίδες και ό,τι άλλο θεωρείται απαραίτητο για μαστορέματα και μερεμέτια, εκτός ίσως από τη διπλή σκάλα και το κασάκι με τις ξυλόπροκες». Μέσα στις συμπληγάδες του παρανοϊκού συστήματος υγείας, απαξιωμένοι θεραπευτές και κατατρεγμένοι ασθενείς εκπλήσσουν με το ψυχικό τους μεγαλείο. Η οδύσσεια ενός νέου γιατρού στο αφιλόξενο αρχιπέλαγος των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Είναι το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε η ομώνυμη κωμική ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα, του 2011.
