Οι εμμονές που συναντάει κανείς στις χώρες της Σκανδιναβίας και οι οποίες απεικονίζονται θαυμαστά, σχεδόν παραισθητικά, ήδη από την εποχή του Ίψεν, του Στρίνμπεργκ, αλλά και του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν μέσα σε κορυφαία έργα, περιλαμβάνουν το σεξ, τον ζόφο της ανθρώπινης ψυχής, τη βία και την παράνοια – όχι απαραίτητα με αυτήν τη σειρά.
Και, βέβαια, όλα αυτά δεν έκαναν την εμφάνισή τους ξαφνικά και απροσδόκητα. Άλλωστε, είναι καθοριστική η παρουσία της βίας στη σκανδιναβική μυθολογία, καθώς και η αποκάλυψη σκοτεινών και επικίνδυνων μυστικών στα πλέον σημαντικά έργα του 19ου και του εικοστού αιώνα στη λογοτεχνία, το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Μάλιστα, η βία και τα σκοτεινά μυστικά βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του περίτεχνου και απαιτητικού λογοτεχνικού ιδιώματος: της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Κατά τα άλλα, το κρύο κλίμα, οι κλειστές πόρτες, το βαρύ ποτό, οι αιώνιες νύχτες και τα καταπιεσμένα συναισθήματα, συνθέτουν το τέλειο σκηνικό για μια ικανή αστυνομική ιστορία.
Αλλά πέρα από τα μυστικά, τα εγκλήματα και την όποια διαλεύκανσή τους, το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα χαρακτηρίζεται και από μία επιπλέον παράμετρο: την επανεξέταση του ιστορικού παρελθόντος και την αποκάλυψη συμβάντων που έχουν αποσιωπηθεί από την επίσημη Ιστορία.
Οδηγός για τη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία
Εκδόσεις: Ηρόδοτος
Σελίδες: 322
Πράγματι, οι Σκανδιναβοί συγγραφείς ανασυνθέτουν δημιουργικά τους εθνικούς τους μύθους για τον πόλεμο - συχνά, αποδομώντας την Ιστορία και τα στερεότυπά της! Στον «Κοκκινολαίμη», για παράδειγμα, ο Τζο Νέσμπο αναδεικνύει την υπόθεση της αντίστασης στη Νορβηγία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ο Αρναλδουρ Ινδρίδασον μιλάει για την ισλανδική εκδοχή του ίδιου πολέμου στη «Σιωπή του Τάφου».
Εάν αναρωτηθεί κανείς για την προέλευση αυτών των ιδιαιτεροτήτων, θα πρέπει να εστιάσει σε αυτό καθ' αυτό το σκανδιναβικό μοντέλο το οποίο εμπεριέχει μία πληθώρα από θετικά και αρνητικά στερεότυπα και από... ετερώνυμα που έλκονται: ένα θαυμαστό κοινωνικό κράτος μαζί με έναν ακραίο κρατικό παρεμβατισμό, έναν παράδεισο σεξουαλικής ανεκτικότητας αλλά και μία κόλαση αποπνικτικής κοινωνικής ομοιομορφίας, εξαιρετικά επίπεδα διαβίωσης και υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών!
Πάντως, η εισαγωγή κοινωνικών θεμάτων στις ιστορίες είναι, ίσως, το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης λογοτεχνικής τάσης: Η ξενοφοβία, η μετανάστευση, η έλλειψη αποδοχής και οι ταξικές διαφορές παρουσιάζονται - συνήθως αριστοτεχνικά- μέσα από τις περιπέτειες των πρωταγωνιστών . Απ’ τη μία, εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα, απ’ την άλλη όμως αναδεικνύουν εν μέρει άγνωστες κοινωνικές πτυχές και -ταυτόχρονα- μας οδηγούν σε βαθιά κρυμμένα μυστικά των αναπτυγμένων σκανδιναβικών χωρών.
Αλλά, η ιστορία του σκανδιναβικού νουάρ ξεκινάει από τη δεκαετία του 1960, με το συγγραφικό δίδυμο των Μαίη Σιέβαλ και Περ Βαλέ από τη Σουηδία να είναι ο θεμελιωτής του είδους. Μέσα από έργα όπως «Οι τρομοκράτες» και «Ο άνθρωπος στο μπαλκόνι», δημιούργησαν τις προδιαγραφές του κοινωνικά προσανατολισμένου αστυνομικού μυθιστορήματος, ενσωματώνοντας ως κεντρικά θέματα τις κοινωνικές ανισότητες και τη διαφθορά. Η στόχευσή τους, ήταν από τότε πρωτοποριακή: να αναδείξουν τις κοινωνικές δυσλειτουργίες και τις πολιτικές αδικίες μέσω των εγκλημάτων, παρουσιάζοντας τα ως προϊόντα της ίδιας της κοινωνίας. Και αυτό, δημιούργησε αν όχι σχολή, σίγουρα ένα πρότυπο.
Ήταν, ωστόσο, η δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού Όλαφ Πάλμε τον Φεβρουάριο του 1986 που προκάλεσε ένα τεράστιο σοκ, ένα βαθύ τραύμα στο σώμα της Σουηδίας, αλλά και ένα κύμα εκδόσεων αστυνομικών μυθιστορημάτων. Κάπως έτσι, προέκυψαν σχεδόν νομοτελειακά τα βιβλία του Στιγκ Λάρσον που δημιούργησαν μία πλημμυρίδα έκδοσης παρόμοιων έργων – μία σχολή. Ο Λάρσον, ήταν ο πρώτος που με την περίφημη τριλογία του -«Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά», «Το κορίτσι με το τατουάζ» και «Το κορίτσι στη φωλιά της σφήγκας»- θα μετέθετε τη στενά αστυνομική θεματολογία σε ένα σύγχρονο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Ο τρόπος με τον οποίο η αστυνομική λογοτεχνία απηχεί τα κοινωνικά ζητήματα των χωρών της Σκανδιναβίας, μέσα από προσεκτικά δομημένα συναφή μυθιστορήματα, αποτελεί το αντικείμενο της ιδιαίτερα σημαντικής έκδοσης «Οδηγός για τη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία» που υπογράφει ο Νίκος Μ. Γεωργιάδης. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο έργο μύησης στο σύγχρονο σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα, την ιστορία του, το πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκε, τα κύρια χαρακτηριστικά και τις αιτίες της παγκόσμιας επιτυχίας του. Ένα έργο υψηλών προδιαγραφών που απευθύνεται σε όσους θέλουν να ασχοληθούν με τη μελέτη της, αλλά και για τους απαιτητικούς αναγνώστες που αναζητούν μία καθοδήγηση πάνω στα πιο σημαντικά μυθιστορήματα του είδους.
Σε αυτά, διαβάζουμε για κατά συρροήν δολοφόνους, θρησκευτικές σέχτες, παλιούς και νέους ναζί, πόρνες και σωματέμπορους, ψυχοπαθείς που εμπλέκονται σε τρομαχτικές ιστορίες φόνων, ακρωτηριασμών, βιασμών, σε κακοποιήσεις παιδιών. Στην ουσία, με όχημα την αστυνομική πλοκή εξετάζονται και τα μείζονα κοινωνικοπολιτικά θέματα που απασχολούν τους συγγραφείς. Την ίδια στιγμή, πάντα, υπάρχει ένας ντετέκτιβ που πασχίζει να καταλάβει τα κίνητρα που οδήγησαν στο έγκλημα και να γνωρίσει όλες τις πτυχές του μυστηρίου, τις μύχιες σκέψεις του ενόχου, τον πόνο τον οικογενειών, την αποσιωπημένη συλλογική ευθύνη. Και, φυσικά, στο τέλος τίποτα δεν μένει κρυφό: όχι μόνο εντοπίζεται ο ένοχος, αλλά και όλες εκείνες οι οδυνηρές ενοχές μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Αυτό που προκύπτει ανάγλυφα και απολύτως πειστικά είναι, για ακόμη μία φορά, μία αδιάσειστη παραδοχή: ότι η λογοτεχνία καταφέρνει και αντικατοπτρίζει ιδανικά τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής της. Η σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία, έχει κατ’ επανάληψη δείξει τον δρόμο: Και η παρούσα εντυπωσιακή μελέτη, τον ιχνηλατεί συστηματικά, προσεκτικά, διεξοδικά και μας τον αποκαλύπτει μέσα από όλα τα αδιέξοδα, τις επικίνδυνες στροφές και τα σταυροδρόμια του, αναδεικνύοντας τα πλέον απρόσμενα και γοητευτικά μυστικά του...
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
Πώς να διαβάσεις ένα βιβλίο
Μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Σελίδες: 408
Τρεις αλησμόνητοι χαρακτήρες αναμετρώνται με τον θάνατο, τη λύτρωση, τη συγχώρεση και τις αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή τους. Η εικοσιδυάχρονη Βάιολετ Πάουελ αποφυλακίζεται έχοντας εκτίσει ποινή φυλάκισης είκοσι δύο μηνών για οδήγηση υπό την επήρεια μέθης, που προκάλεσε ένα μοιραίο ατύχημα με θύμα μια νηπιαγωγό. Η Χάριετ Λάρσον, συνταξιούχος φιλόλογος και υπεύθυνη της λέσχης ανάγνωσης της φυλακής, σύντομα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη δυσάρεστη προοπτική της άδειας φωλιάς, καθώς θα μείνει μόνη στο σπίτι της. Ο Φρανκ Ντέιγκλ, συνταξιούχος μηχανικός, ακόμα δεν έχει συμφιλιωθεί με την περίπλοκη φύση του γάμου του με τη γυναίκα που σκότωσε η Βάιολετ. Όταν οι τρεις τους συναντιούνται τυχαία ένα πρωί σε ένα βιβλιοπωλείο, οι ζωές τους περιπλέκονται με έναν τρόπο που θα τους επηρεάσει βαθιά. Ένα μυθιστόρημα που φωτίζει τη δύναμη της ποίησης και της λογοτεχνίας στη ζωή μας ενώ παράλληλα γεννά την ελπίδα, την αγάπη και τη συγχώρεση που λυτρώνει την καρδιά.
Απάρνηση
Εκδόσεις: Τόπος
Σελίδες: 376
Τέσσερις Έλληνες και τέσσερις Νορβηγοί διασταυρώνονται με απρόσμενα εχθρικές διαθέσεις στο νησί της Δήλου. Ένας από τους πρώτους ακολουθεί μια Αμερικανίδα φωτογράφο μόδας στη Νέα Υόρκη, όπου, εκ παραλλήλου με τον θυελλώδη έρωτα, βιώνει μια ανυπόφορη μοναξιά. Φωτογραφίες της θαυμάζουν σε περιοδικό με το ίδιο τρομερό ενδιαφέρον ένας μανάβης λαϊκής αγοράς κι ένας συνταξιούχος δάσκαλος, χειμερινός κολυμβητής. Όλοι οι παραπάνω, συν κάποιοι Αιγύπτιοι ναυπηγοί, ένας διανοούμενος αρχιτέκτονας, μια Τουρκάλα πολιτική πρόσφυγας, ένας μετανάστης από το Σουδάν, μια προσφάτως δραπέτης σεξεργάτρια μοιράζονται τη ζωή τους σε ένα ιδιόρρυθμο κοινόβιο. Γύρω τους ο κόσμος καίγεται, γκρεμίζεται, διαψεύδεται.
Οι σύζυγοι
Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 424
Επιστρέφοντας στο διαμέρισμά της, ύστερα από μια βραδινή έξοδο με φίλες, η Λόρεν βρίσκει να την περιμένει στην πόρτα ο σύζυγός της, ο Μάικλ. Μόνο που υπάρχει ένα πρόβλημα: δεν είναι παντρεμένη? Δεν έχει δει αυτόν τον άντρα ποτέ στη ζωή της. Σύμφωνα όμως με τους φίλους της, το πολύ βελτιωμένο ντεκόρ στο σπίτι της και τις φωτογραφίες στο τηλέφωνό της, είναι μαζί εδώ και χρόνια. Καθώς η Λόρεν προσπαθεί να λύσει το αίνιγμα του πώς μπορεί να είναι παντρεμένη με κάποιον που δε θυμάται να τον έχει συναντήσει καν, ο Μάικλ ανεβαίνει στη σοφίτα να αλλάξει λάμπα και ξαφνικά εξαφανίζεται. Στη θέση του εμφανίζεται ένας νέος σύζυγος, και η ζωή της παίρνει μια νέα, ελαφρώς διαφορετική μορφή. Όταν πλέον συνειδητοποιεί ότι η σοφίτα της παράγει μια ατελείωτη σειρά από συζύγους, η Λόρεν έρχεται αντιμέτωπη με το ερώτημα: Αν το ν’ αλλάζεις ζωή είναι το ίδιο εύκολο με το ν’ αλλάζεις λάμπα, πώς θα καταλάβεις ότι είσαι στον σωστό δρόμο;
Το άρωμα του θανάτου
Εκδόσεις: Γραφή
Σελίδες: 196
Στο Παρίσι του 1984, η νεαρή Ιζαμπέλα Μπερνάρντ ζει στη σκιά της καταπιεστικής οικογένειάς της. Όταν την στέλνουν να σπουδάσει στην ακαδημία Νόρθρεντ, στην επαρχία της Προβηγκίας, ανακαλύπτει έναν κόσμο γεμάτο μυστικά. Ανάμεσα στα αινιγματικά αγάλματα της αυλής που ζωντανεύουν τα βράδια, το μόνο που την προστατεύει από τις δυνάμεις τους είναι ένα μενταγιόν. Η μυστηριώδης Κάρμεν Φερέ, διευθύντρια της ακαδημίας, την παρακολουθεί με αδιευκρίνιστες προθέσεις και ο Χένρι, ένα αγόρι με αγγελικό πρόσωπο προσπαθεί να την προειδοποιήσει για τους κινδύνους που διατρέχει. Τελικά παρασύρεται από τον Πίτερ, έναν γοητευτικό συμφοιτητή της, σε έναν χορό ηθικών διλημμάτων και αμαρτιών. Η Μπέλα καλείται να αναμετρηθεί με τη μετάνοια και τις συνέπειες των επιλογών της.
