«Είναι ο μόνος σήμερα εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας που μπορεί να ειπωθεί ότι είναι μεγαλοφυΐα» είχε πει για αυτόν πριν από πολλά χρόνια ένας άλλος σπουδαίος πεζογράφος, ο Νόρμαν Μέιλερ. Και, πράγματι, ήταν ένας αξεπέραστος πειραματιστής του λόγου που ωθούσε -με θαυμαστή ευρηματικότητα- τις ιδέες του στα άκρα. Προηγουμένως, όμως, καταδύθηκε σε ανεξερεύνητα και ιλιγγιώδη βάθη απόγνωσης, πολύ πριν κατορθώσει να δημιουργήσει τη δική του μυθολογία.
Σε κάθε περίπτωση, υπήρξε ένας από τους πλέον πρωτοποριακούς λογοτέχνες της εποχής του, υπέρμαχος της απόλυτης ελευθερίας και προκλητικός πολέμιος όλων των συστημάτων. Ο λόγος για τον Oυίλιαμ Mπάροουζ (1914-1997), την προσωποποίηση της επαναστατικής γενιάς των Αμερικανών Mπητ ποιητών και πεζογράφων- στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα. Μία πολυσχιδής προσωπικότητα, που έδωσε στην παγκόσμια λογοτεχνία έργα τα οποία όχι μόνο διατηρούν τη διαχρονικότητά τους, αλλά προβλέπουν με ανατριχιαστική ακρίβεια τις επερχόμενες εξελίξεις.
Πρόκειται ίσως για τον πιο απρόβλεπτο μεταπολεμικό συγγραφέα της Αμερικής, ο οποίος μπορούσε να δοκιμάζει όσο ελάχιστοι τα όρια του ρεαλισμού -και επομένως τις δυνατότητες της αναπαράστασης- μέσα από την αποσπασματικότητα, την εξωφρενική διακωμώδηση, το μαύρο χιούμορ και τις ακραίες -δίχως άλλο- εμπειρίες. Έχοντας ζήσει σχεδόν εξωπραγματικά, ο Mπάροουζ δεν δίσταζε να δοκιμάζει τα πάντα -τα ναρκωτικά και το σεξ ήταν οι απόλυτες σταθερές του- και μετά να τα καταγράφει στα βιβλία του, σοκάροντας με την ωμότητα του λόγου και τις επιλογές των χαρακτήρων του.
Για τον Mπάροουζ το κείμενο λειτουργεί ως ένα απέραντο -και κυρίως περίπλοκο- δίκτυο μηχανισμών, αλλά και ως μία σωρεία εντυπωσιακών συνειρμικών συνθέσεων που αναπόφευκτα καταρρέουν. Άλλωστε, είχε αναπτύξει μία περίεργη συγγραφική μέθοδο -αυτήν του «απότομου κοψίματος» (cut-up)- η οποία στην απλούστερή της μορφή συνίσταται στο να κόψει μια σελίδα ενός κειμένου και να την ξανασυναρμολογήσει με άλλη μορφή. Επίσης, έλεγε ότι εάν θέλει κανείς να έχει και μια τρίτη άποψη του πράγματος, τότε κόβει δύο κομμάτια από διαφορετικά κείμενα και συνδέοντάς τα ίσως ανακαλύψει κάτι που δεν γνώριζε καν ότι υπάρχει.
Ασφαλώς, χρειάζεται μία τεράστια συγγραφική φαντασία για να καταφέρει κάποιος να συνταιριάξει δύο άσχετα μεταξύ τους θέματα, να τα καταστήσει ενδιαφέροντα και λειτουργικά και να δημιουργήσει μερικά από τα πιο πολυσυζητημένα έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας: Το «Tζάνκι», τις «Πόλεις της κόκκινης νύχτας», το «Γυμνό Γεύμα» και, βέβαια, το «Queer».
Το «Tζάνκι» (1953) αποτελεί την κατ’ εξοχήν διερεύνηση της σχέσης με το σώμα μας και τις πιο ανατριχιαστικές φοβίες μας που γίνονται μία μάλλον αναπόδραστη συνθήκη. Ένα συγκλονιστικό ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, το οποίο θεωρείται -δικαίως- μία ιδιοφυής απεικόνιση του κόσμου των ναρκωτικών ουσιών, αλλά και του εφιαλτικού αγώνα ενάντια στην καταδίκη της εξάρτησης. Μια εμπειρία που ταλαιπώρησε τον συγγραφέα σε όλη σχεδόν τη ζωή του, ο οποίος με το δικό του απαράμιλλο στιλ κατάφερε κάτι ιδιαίτερα τρομακτικό: Αφού αντίκρισε την άβυσσο, γύρισε πίσω για να την περιγράψει.
Queer
Μετάφραση: Γιώργος Μπέτσος
Εκδόσεις: Τόπος
Σελίδες: 272
Απ’ την άλλη, στις «Πόλεις της κόκκινης νύχτας» περνά από το ένα θέμα στο άλλο με μία φαινομενικά αυστηρή πειθαρχία, η οποία ωστόσο δεν τον δεσμεύει πουθενά: Ένα ταξίδι στο χρόνο, ερωτικές τελετουργίες, επαναστάσεις, ανεξήγητοι φόνοι και -πάνω απ’ όλα- μία ενδελεχής εξερεύνηση της σχέσης λόγου και εικόνας. «Δεν ξέρω που κατευθύνεται η φαντασία, αλλά εγώ προσανατολίζομαι σκόπιμα στην περιοχή που ονομάζουμε όνειρα» σημειώνει ο συγγραφέας χαρακτηριστικά, για να προσθέσει: «Τι ακριβώς είναι το όνειρο; Μία συγκεκριμένη συνεύρεση λόγου και εικόνας, μέσα όμως από πολύ σύνθετες γραμμές συσχέτισης».
Αυτή ακριβώς η διερεύνηση των ορίων ανάμεσα στα όνειρα (ανεξαρτήτως προελεύσεως) και στην πραγματικότητα (όποια κι αν είναι αυτή) θα αποθεωθεί στο πιο φημισμένο βιβλίο του: Είναι το 1954 που ο Mπάροουζ τελειώνει το πρώτο σχέδιο του «Γυμνού γεύματος»: Βρίσκεται στην Ταγγέρη, εθισμένος στην ηρωίνη, σε κατάσταση απόλυτης παρακμής και δύο χρόνια μετά εισάγεται σε κλινική αποτοξίνωσης στο Λονδίνο για να επιστρέψει -εκ νέου- στην αγαπημένη του πόλη και να συνεχίσει να επεξεργάζεται το ετερόκλητο, πολυποίκιλο υλικό του.
Το βιβλίο αποτελεί ένα απρόσμενο -για τα δεδομένα της εποχής- «θέατρο ωμότητας», το οποίο φαίνεται να έχει σαν στόχο τη βίαιη αφύπνιση της συνείδησης του αναγνώστη. Παράλληλα, όμως, αποτελεί -ήδη από τη δεκαετία του ’50- ένα απρόσμενα στοχαστικό, ασυνήθιστα τρομακτικό και -εν τέλει- πανηγυρικά προφητικό όραμα ενός μέλλοντος που μοιάζει ενοχλητικά με την εποχή μας.
Όσο για το «Queer» (1952), παρέμενε στα συρτάρια του συγγραφέα για περισσότερες από τρεις δεκαετίες επειδή περιέγραφε ξεκάθαρα τον πόθο ενός ομοφυλόφιλου - παρόλο που ο Μπάροουζ το έγραψε σε μια εποχή που ήδη απολάμβανε κάποιας φήμης. Με φόντο τη σκοτεινή και βουτηγμένη στη διαφθορά πόλη του Μεξικού της δεκαετίας του ’40, το μυθιστόρημα αφηγείται τη ζωή του Ουίλιαμ Λι, ενός άντρα που βασανίζεται στην προσπάθειά του να κόψει την ηρωίνη, αλλά και από τον ανεκπλήρωτο ερωτικό του πόθο για έναν άλλο χρήστη.
Η νέα, οριστική έκδοση, που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό με αφορμή τα 25 χρόνια του μυθιστορήματος, περιλαμβάνει την εισαγωγή του επιμελητή Όλιβερ Χάρις και ένα εκτενές παράρτημα με σχόλιά του, καθώς και την αποκαλυπτική εισαγωγή του Μπάροουζ στην έκδοση του 1985: εκεί, ο συγγραφέας αναλογίζεται τις συγκλονιστικές προσωπικές του εμπειρίες που τον οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του προκλητικού αριστουργήματος.
Σε αντίθεση με την πειραματική μορφή του «Γυμνού γεύματος», το «Queer» ακολουθεί μια πιο γραμμική αφήγηση. Αυτό επιτρέπει στον Μπάροουζ να εστιάσει βαθύτερα στη σχέση μεταξύ επιθυμίας και ταυτότητας, ιδιαίτερα μέσα από την εμμονή του πρωταγωνιστή για τον Γιουτζίν Άλερτον.
Η αφήγηση είναι διάσπαρτη με ευφυείς κωμικούς μονολόγους που προετοιμάζουν το έδαφος για το μεταγενέστερο «Γυμνό Γεύμα» - ωστόσο η ατμόσφαιρα παραμένει βαριά, δυσοίωνη και παράξενη. Η γλώσσα του Μπάροουζ είναι κοφτή, απογυμνωμένη από συναισθηματισμούς, μεταφέροντας μια σχεδόν παραισθητική αποτύπωση της πραγματικότητας.
Ένα τολμηρό αυτοβιογραφικό κομψοτέχνημα με σαφείς πολιτικές προεκτάσεις, ένα μωσαϊκό κωμικών και τραγελαφικών φαντασιώσεων και μια δυνατή ερωτική ιστορία. Και όλα αυτά, παρουσιάζοντας με σχεδόν κλινική ακρίβεια την ομοφυλοφιλική επιθυμία, όχι απλώς ως κοινωνικά απαγορευμένη, αλλά και ως ψυχικά φορτισμένη και οριακή – μια πηγή οδύνης, αλλά και υπαρξιακής επιβεβαίωσης…
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
Το καταφύγιο
Μετάφραση: Νεκτάριος Καλαϊτζής
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 512
Από τότε που τα σκληρά γεγονότα στη ζωή της σημάδεψαν τα παιδικά της χρόνια, η Κίερ Τέμπλερ άφησε πίσω της την πόλη όπου γεννήθηκε για να ζήσει σε τροχόσπιτο. Έχει χάσει κάθε επαφή με τον δίδυμο αδελφό της, μέχρι που σε ένα ταξίδι σε ένα εθνικό πάρκο στην Πορτογαλία η Κίερ εξαφανίζεται χωρίς να αφήσει ίχνη. Η ντετέκτιβ Έλιν Γουόρνερ φτάνει στο ίδιο πάρκο, έτοιμη να αφεθεί στην αχανή ερημιά του, κι εκεί ακούει για την εξαφάνιση της Κίερ και ανακαλύπτει έναν μυστηριώδη χάρτη. Οι ελάχιστοι ξένοι που ζουν σε ένα απομονωμένο κάμπινγκ υψώνουν τείχη μπροστά στις ερωτήσεις της Έλιν και η άγρια ομορφιά του πάρκου αρχίζει να γίνεται απειλητική. Η Έλιν πρέπει να ξεμπερδέψει τα στοιχεία για να μάθει τι πραγματικά συνέβη στην Κίερ. Αλλά όταν ακολουθείς ένα ίχνος, πρέπει να φυλάς τα νώτα σου... Η Αγγλίδα συγγραφέας Sarah Pearse έπειτα από τις σπουδές της μετακόμισε για αρκετά χρόνια στην Ελβετία, όπου περνούσε τον ελεύθερο χρόνο της εξερευνώντας τα βουνά, ενώ έχει ένα σπίτι στη μικρή πόλη του Κραν-Μοντανά στις Ελβετικές Άλπεις, σκηνικό που αποτέλεσε την αρχική έμπνευση για να γράψει το «Σανατόριο», το πρώτο της μυθιστόρημα. Η μεγάλη επιτυχία που γνώρισε με αυτό, την έβγαλε από την ησυχία της και από τότε το κάθε καινούργιο βιβλίο μυστηρίου που ολοκληρώνει, γίνεται μπεστ σέλερ. Όπως συμβαίνει ήδη με «Το καταφύγιο», το οποίο γνωρίζει τεράστια αποδοχή διεθνώς, ενώ μόλις κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας.
Αυτόματη διόρθωση
Μετάφραση: Χρυσούλα Κ. Παπαδοπούλου
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 226
Ο Etgar Keret διερευνά τις πιο μικρές και ασήμαντες αλληλεπιδράσεις της ζωής με τρόπους ασυνήθιστους και βαθυστόχαστους. Οι χαρακτήρες του ταλαιπωρούνται από αναγνωρίσιμες αγωνίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και στους χώρους εργασίας τους. Υπάρχουν σε έναν κόσμο όπου μπορεί μεν η σύγχρονη τεχνολογία να εξελίσσεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς, αλλά προσκρούουν διαρκώς πάνω στα ανθρώπινα πάθη, στην κοινοτοπία του κακού, στη βαρβαρότητα. Η σύντροφος ενός από τους ήρωες είναι διαγωνιζόμενη σε ριάλιτι από ένα παράλληλο σύμπαν. Κάποιος άλλος διαπιστώνει ότι ο αστεροειδής που πλήρωσε για να ονομαστεί προς τιμήν της γυναίκας του πρόκειται να συγκρουστεί με τη Γη. Και μια ηλικιωμένη χήρα πείθει ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης να αυτοκτονήσει. Αυτά τα διηγήματα εξεικονίζουν την τωρινή στιγμή στον χρόνο: την αβεβαιότητα και την ευθραυστότητα -γεμάτη παρεξηγήσεις και προβλήματα στην επικοινωνία- καθώς αναζητούμε τους λόγους αλλά και τη δύναμη να βρούμε την ελπίδα. Οι συγκεκριμένες ιστορίες, ζοφερά αστείες και διαπεραστικά ουσιαστικές, αποκαλύπτουν τις άβολες αλήθειες και τις σκοτεινές ρωγμές των κοινωνιών μας. Το ύφος του Ισραηλινού συγγραφέα είναι μοναδικό: προσιτό και λιτό, τρυφερό και συγκινητικό.
Ο Αλχημιστής
Μετάφραση: Δάφνη Χρήστου
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Σελίδες: 206
Ο Σαντιάγο, ένας Ανδαλουσιανός βοσκός ταξιδεύει από την πατρίδα του, την Ισπανία, στην έρημο της Αιγύπτου αναζητώντας έναν θησαυρό θαμμένο κοντά στις Πυραμίδες. Στην πορεία του ταξιδιού του θα συναντήσει μια τσιγγάνα, έναν άντρα που λέει πως είναι βασιλιάς και έναν αλχημιστή - και οι τρεις θα δείξουν στον Σαντιάγο τον δρόμο. Κανείς δεν ξέρει τι είναι αυτός ο θησαυρός, ούτε αν ο Σαντιάγο θα καταφέρει τελικά να ξεπεράσει τα εμπόδια και να τον ανακαλύψει. Σημασία έχει όμως πως αυτό που ξεκινά ως ένα ταξίδι προς έναν κόσμο υλικό, τελικά εξελίσσεται στη συνειδητοποίηση ότι οι πιο πολύτιμοι θησαυροί βρίσκονται μέσα μας. Αποκαλυπτική, αφυπνιστική και βαθιά ανθρώπινη, η ιστορία του Σαντιάγο αποδεικνύει τη δύναμη των ονείρων μας και πόσο σημαντικό είναι να ακούμε την καρδιά μας. Οι σελίδες του «Αλχημιστή», που επανακυκλοφορεί τώρα σε καινούρια μετάφραση, μεταφέρουν ένα διαχρονικό μήνυμα: Αν έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και στην εσωτερική δύναμη και σοφία μας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε δυσκολία με σθένος και αξιοπρέπεια. O «Αλχημιστής» αποτελεί σήμερα ένα κλασικό και παράλληλα σύγχρονο βιβλίο, που έχει συγκινήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και έχει αλλάξει τη ζωή αμέτρητων αναγνωστών
Προς τ’ άστρα
Εκδόσεις: Διόπτρα
Σελίδες: 336
Από τα αρχαιότατα χρόνια ο άνθρωπος έστρεφε το βλέμμα του προς τ’ άστρα, κατακλυσμένος από συναισθήματα δέους και απορίας. Τι ήταν άραγε αυτά τα μικροσκοπικά ουράνια φώτα που συντρόφευαν τις νύχτες μας; Τους τελευταίους αιώνες η ανθρωπότητα έχει σημειώσει τεράστια επιστημονική πρόοδο. Εξηγήσαμε τη φύση των αστέρων και κατανοήσαμε εις βάθος τις διεργασίες που συμβαίνουν στο εσωτερικό τους, ενώ τα διαστημόπλοιά μας ταξίδεψαν μέχρι τα πέρατα του ηλιακού μας συστήματος. Αλλά δεν σταματήσαμε εκεί. Έχουμε πλέον τη δυνατότητα μέσα από τις παρατηρήσεις μας να ταξιδεύουμε νοητά και να μελετούμε αντικείμενα που βρίσκονται δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από εμάς, δισεκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν.Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα μαγευτικό ταξίδι στον κόσμο της Αστροφυσικής και των εντυπωσιακότερων πτυχών της. Μέσα στις σελίδες του ξεδιπλώνονται οι εξωτικές συνθήκες των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος, η προσπάθεια εύρεσης νέων «κόσμων», η επική ιστορία της γέννησης και του θανάτου των αστέρων, οι μυστηριώδεις μαύρες τρύπες και τα υπέρλαμπρα κβάζαρ, το παρελθόν και το μέλλον του Σύμπαντος, η αναζήτηση εξωγήινης ζωής και πολλά ακόμα συναρπαστικά κεφάλαια της Αστροφυσικής και της Αστρονομίας. Το best seller της Αστροφυσικής επιστρέφει, ανανεωμένο και εμπλουτισμένο. Η νέα έκδοση περιέχει πολλά πρόσθετα κεφάλαια, εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό και εντελώς νέο σχεδιασμό με βελτιωμένη δομή. Επίσης, έχει επικαιροποιηθεί ώστε να συμπεριλαμβάνει τις σημαντικότερες εξελίξεις από τους τομείς της Αστροφυσικής και της Διαστημικής.
