Στο έργο του δεν υπάρχουν ξεκάθαρες σημασίες, υπάρχουν κυρίως σχέσεις σημείων και συνειρμών. Άλλωστε, το ανεξέλεγκτο πάθος για την ακρίβεια της διατύπωσης, η λεπτότητα των αναλύσεων του κοινωνικού γίγνεσθαι, η εμμονική (σχεδόν νευρωτική) διερεύνηση των γεγονότων και των εννοιών, αλλά και η μεθοδική μελέτη των αντιφάσεων του κοινωνικού συνόλου, έχουν ως αναμενόμενο αποτέλεσμα την καταστροφική απώλεια κάθε βεβαιότητας. Τελικά, τι απομένει; Μία διαπεραστική οδύνη η οποία, ωστόσο, ελάχιστα απέχει από μια ηδονή της καταστροφής.
Κάπως έτσι, αυτό που επιτυγχάνει ιδιοφυώς ο Ρόμπερτ Μούζιλ (1880- 1942) είναι να υπονομεύει τον ρεαλισμό από μέσα: Ο ορθολογισμός του, η ακριβολογία, η ψυχολογική ανάλυση και η τελειότητα της φόρμας, υπολείπονται σταθερά του κόσμου των αισθήσεων και των εμπειριών. Η πραγματικότητα, παρόλη την εντυπωσιακή προσπάθεια του συγγραφέα να συγκεράσει την υποκειμενική εμπειρία με μια αντικειμενική θεωρία, μένει καλά κρυμμένη και τελικά ανεξιχνίαστη. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η προδιαγεγραμμένη αποτυχία του είναι η συνταγή της καλλιτεχνικής επιτυχία του.
Το πρώτο μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Μούζιλ, είναι ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας: «Οι αναστατώσεις του οικότροφου Ταίρλες» (1906) – έργο το οποίο ο συγγραφέας έγραψε σε ηλικία μόλις είκοσι πέντε ετών. Ο νεαρός Ταίρλες ανακαλύπτει συνεχώς τον εαυτό του και τον κόσμο, τρομάζει και απορεί συνεχώς από αυτές τις ανακαλύψεις, αλλά κυρίως τρομάζει! Μέσα σε ένα αυστηρό ίδρυμα των αρχών του εικοστού αιώνα, όπου εκπαιδεύονται τα παιδιά των καλύτερων οικογενειών της Αυστρίας, συμβαίνουν τρομερά, φρικιαστικά πράγματα. Στο ημίφως, σε μικρά καμαράκια κάτω από τη στέγη, συνυπάρχει ένας άλλος εφιαλτικός κόσμος, που μένει να ανακαλυφθεί.
Στην ουσία, ο ήρωας του βιβλίου βασανίζεται επειδή ανακαλύπτει αυτό που είναι πέρα από το λόγο. Και αντιλαμβάνεται ότι ο αισθησιασμός και η ηδονή συχνά δεν μπορούν να αποσπαστούν από τις πιο αποτροπιαστικές εμπειρίες. Μπροστά στην ανελέητη και απρόσμενη βία που θα αντικρίσει ο νεαρός Ταίρλες, στέκει σιωπηλός παρατηρητής. Και μέσα από ένα απρόσμενο ξύπνημα της σεξουαλικότητάς του, θα ανακαλύψει έκπληκτος κάτι που ποτέ του δεν είχε αναζητήσει μέχρι τότε: την ηδονή του κακού...
Τρεις γυναίκες
Μετάφραση: Μαρίνα Αγαθαγγελίδου
Εκδόσεις: Αντίποδες
Σελίδες: 146
Απ' την άλλη, σε ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα με τίτλο «Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες» (1942) -που ο Ρόμπερτ Μούζιλ το έγραφε για περισσότερο από είκοσι χρόνια - επιχειρείται κάτι προκλητικά παράτολμο και απρόσμενο: η ανάδειξη του συνόλου των ψυχικών διεργασιών και παραμέτρων μιας ολόκληρης εποχής μέσα από την λεπτομερή σκιαγράφηση ενός και μόνο ανθρώπου!
Ο Ούλριχ, κεντρικός χαρακτήρας του έργου, είναι ένας νεαρός διανοούμενος που επιθυμεί διακαώς να ξεφύγει από τους καταπιεστικούς προσδιορισμούς και τις αναμενόμενες «ιδιότητες» που του επιβάλλουν η ανατροφή του, ο τρόπος ζωής και οι κοινωνικές συμβάσεις. Αποφασίζει, λοιπόν, να εγκαταλείψει για ένα χρόνο κάθε ιδέα για επαγγελματική σταδιοδρομία, προκειμένου να ανακαλύψει τις πραγματικές του ικανότητες.
Η αφήγηση του έργου ξεκινάει τον Αύγουστο του 1913, στη Βιέννη, με τον Ούλριχ να συμμετέχει σε μια ειρηνιστική εκστρατεία, όμως ο πόλεμος δεν αργεί να ξεσπάσει. Έτσι, με τον κόσμο να καταρρέει γύρω του ο ήρωας του μυθιστορήματος δεν θα καταφέρει να ανακαλύψει ποιες είναι οι ιδιότητές του: Αφ' ενός μεν, λείπει από τη ζωή του ένας κεντρικός άξονας. Αφ' ετέρου δε, η διαταραγμένη αυτή εποχή όπου όλα χάνονται αποτελεί, ενδεχομένως, το ιδανικό σκηνικό για την απωλεσθείσα ταυτότητά του- εξακολουθεί να μη γνωρίζει ποιος είναι και τι θέλει: πρόκειται -δηλαδή- για έναν άνθρωπο χωρίς ιδιότητες.
Όσο για τις «Τρεις γυναίκες» (1924), αποτελούν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τριλογία. Πρόκειται για τρεις νουβέλες με κεντρικούς χαρακτήρες την Γκρίτζα, την (ανώνυμη) Πορτογαλίδα και την Τόνκα, όλες γυναίκες που δοκιμάζονται στις σχέσεις τους με το άλλο φύλο. Τρεις γυναίκες αντιμέτωπες με άντρες, όπου καμία και κανένας δεν βγαίνει αλώβητος από την πολυπλοκότητα των σχέσεων: Η άπιστη Γκρίτζα θάβεται ζωντανή από τον άντρα της. Η Πορτογαλίδα, η ξένη σύζυγος του Χερ φον Κέττεν του πολεμιστή, ερωτοτροπεί με έναν συμπατριώτη της. Η Τόνκα μόνη και εύθραυστη, βρίσκεται στο πλευρό ενός άντρα ο οποίος στην προσπάθεια του να τη γνωρίσει, την αμφισβητεί και την αρνείται. Η κεντρική ιδέα που συναντούμε κάτω από τις τρεις αυτές ιστορίες είναι, φυσικά, η απιστία. Αλλά αυτή, δεν είναι παρά μόνο η αφορμή.
Κοινό νήμα των τριών αφηγήσεων, είναι η προσπάθεια του ανδρικού βλέμματος να κατανοήσει το προαιώνιο μυστήριο της γυναικείας ύπαρξης. Οι γυναίκες που παρουσιάζονται δεν ξυπνούν απλώς τον ερωτικό πόθο, αλλά γίνονται φορείς μιας δύναμης που ξεπερνά τα όρια της λογικής. Η Γκρίτζα φανερώνει τη γυναικεία αντοχή και πίστη, η ανώνυμη Πορτογαλίδα ενσαρκώνει την επιβλητική γοητεία, ενώ η Τόνκα αναδεικνύει το τραγικό παιχνίδι ανάμεσα στην αθωότητα και την πραγματικότητα. Μέσα από αυτές τις μορφές, ο Μούζιλ αγγίζει θεμελιώδη ζητήματα: τη σύγκρουση ανάμεσα στη σάρκα και το πνεύμα, τον ρόλο της ηθικής, τη δυσκολία επικοινωνίας.
Ο Μούζιλ με ασυνήθιστα πυκνή γραφή και με φαινομενικά απλή μυθοπλασία, διερευνά το αίνιγμα των σχέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά και γενικότερα των ανθρώπινων σχέσεων. Αυτό που τελικά μας προσφέρει είναι, αφενός μεν μία εντυπωσιακή ανατομή της αέναης πάλης που κρύβουν οι σχέσεις μέσα από τις αντιφάσεις τους, αφετέρου δε τρεις διαφορετικές εκδοχές της καταστροφικής πορείας προς τον ανέφικτο έρωτα. Τελικά, τι απομένει; Η απογοήτευση, η πικρία, η αίσθηση της ματαιότητας, αλλά και ένα από τα χαρακτηριστικότερα έργα του ευρωπαϊκού μοντερνισμού…
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ
Το μυστικό των μυστικών
Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 800
Ο καθηγητής Ρόμπερτ Λάνγκντον, ειδικός στην ερμηνεία συμβόλων και στην αποκρυπτογράφηση γρίφων, ταξιδεύει στην Πράγα για να παρακολουθήσει μια πρωτοποριακή διάλεξη της αγαπημένης του Κάθριν Σόλομον, μιας εξέχουσας επιστήμονος της νοητικής επιστήμης. Η Κάθριν ετοιμάζεται να εκδώσει ένα βιβλίο με συγκλονιστικές ανακαλύψεις για τη φύση της ανθρώπινης συνείδησης και απειλεί να ανατρέψει αιώνες καθιερωμένων πεποιθήσεων. Όμως, μια άγρια δολοφονία θα μετατρέψει το ταξίδι σε εφιάλτη. Η Κάθριν εξαφανίζεται ξαφνικά μαζί με το χειρόγραφό της και ο Λάνγκντον βρίσκεται στο στόχαστρο μιας πανίσχυρης οργάνωσης καθώς καταδιώκεται από κάποιον άγνωστο που φαίνεται να έχει ξεπηδήσει από την αρχαιότερη μυθολογία της Πράγας! Καθώς η πλοκή εκτείνεται στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, ο Λάνγκντον αναζητά απεγνωσμένα την Κάθριν και τις απαντήσεις. Σε μια συναρπαστική κούρσα μέσα στους παράλληλους κόσμους της φουτουριστικής επιστήμης και της μυστικιστικής παράδοσης, θα αποκαλύψει μια συγκλονιστική αλήθεια για ένα μυστικό σχέδιο που θα κλονίσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ανθρώπινη σκέψη. Ο πιο διάσημος συγγραφέας θρίλερ στον κόσμο, επιστρέφει με ένα απολαυστικό «χορταστικό» μυθιστόρημα, γεμάτο ανατροπές και προβληματισμούς που θα διασκεδάσει τους αναγνώστες όπως μόνο εκείνος ξέρει.
Τόκιο, η επιστροφή
Mετάφραση: Αλεξάνδρα Κονταξάκη
Εκδόσεις: Τόπος
Σελίδες: 560
Στο Τόκιο του 1949, ο πρόεδρος Σιμογιάμα, επικεφαλής των Εθνικών Σιδηροδρόμων Ιαπωνίας, εξαφανίζεται μόλις μία μέρα μετά την ανακοίνωση 30.000 απολύσεων. Ο Αμερικανός αστυνομικός ντετέκτιβ Χάρι Σουίνι αναλαμβάνει την έρευνα για τον αγνοούμενο. Τον Οκτώβριο του 1964, το Τόκιο προετοιμάζεται πυρετωδώς να υποδεχτεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τα παγκόσμια φώτα της δημοσιότητας. Ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Μουρότα Χιντέκι αναλαμβάνει μια υπόθεση που τον αναγκάζει να έρθει αντιμέτωπος με ένα έγκλημα από το οποίο κρυβόταν εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Και φτάνουμε, στα τέλη του 1988: Ενώ ο αυτοκράτορας Χιροχίτο πεθαίνει, ο Ντόναλντ Ράιχενμπαχ, ένας ηλικιωμένος Αμερικανός, πίνει μπίρες δίπλα στη λίμνη Σινόζαμπου στο Ουένο, βέβαιος ότι η οριστική λύση του μεγαλύτερου μυστηρίου της περιόδου Σόουα εξαρτάται από εκείνον. Το μυθιστόρημα του David Peace βασίζεται στη ζωή, στις αναμνήσεις και στα γραπτά πολλών Ιαπώνων και Αμερικανών που έζησαν ή συμμετείχαν στην αμερικανοκινούμενη Κατοχή της Ιαπωνίας. Ωστόσο, και για την αποφυγή οποιασδήποτε αμφιβολίας, σκοπός του μυθιστορήματος δεν είναι να υπαινιχθεί ότι κάποιος από τους ανθρώπους αυτούς είχε οποιαδήποτε ανάμειξη στον θάνατο του Σαντανόρι Σιμογιάμα. Αλλά, όπως και να ’χει, ο David Peace γράφει την πιο τολμηρή και πρωτότυπη βρετανική μυθοπλασία μυστηρίου, εδώ και χρόνια.
Ο μοιραίος διάπλους
Μετάφραση: Άρης Σφακιανάκης
Εκδόσεις: Ελληνικά γράμματα
Σελίδες: 544
Νοέμβριος 1924. Το υπερωκεάνιο Endeavour ξεκινά το ταξίδι του για τη Νέα Υόρκη με 2.000 επιβάτες - και έναν δολοφόνο. Όταν ένας ηλικιωμένος άνδρας βρίσκεται νεκρός στη βάση μιας σκάλας, ο αξιωματικός του πλοίου Τίμοθι Μπιρτς ετοιμάζεται να το αναφέρει ως τραγικό ατύχημα. Όμως ο Τζέιμς Τεμπλ, ένας ισχυρογνώμων ντετέκτιβ της Σκότλαντ Γιαρντ, επιμένει ότι κάτι σκοτεινό κρύβεται πίσω από αυτό το «ατυχές» συμβάν. Ο Μπιρτς δέχεται να διερευνήσουν την υπόθεση. Έτσι ανακαλύπτουν την κλοπή ενός ανεκτίμητου πίνακα ζωγραφικής, την ύπαρξη του οποίου γνώριζε μόνο ο κάτοχός του... που είναι πλέον νεκρός. Λίγες μόνο μέρες απομένουν έως την άφιξη στη Νέα Υόρκη, κι ενώ αρχίζουν να εγείρονται υπόνοιες για τον λόγο που ο επιθεωρητής της Σκότλαντ Γιαρντ βρίσκεται στο πλοίο, στην έρευνα του Μπιρτς για τον δράστη προκύπτουν διαρκώς νέοι κίνδυνοι. Στο μεταξύ, οι επιβάτες συνεχίζουν να περιφέρονται αμέριμνοι στο πλοίο, ενώ ένας δολοφόνος κυκλοφορεί ανάμεσά τους. Εδώ, το μυστήριο του κλειδωμένου δωματίου γίνεται μυστήριο ενός… υπερωκεανείου, το whodunit είναι εξαίρετο, με τις απαραίτητες ανατροπές και τις μικρές προσωπικές ιστορίες των ηρώων στις σωστές αναλογίες και το σασπένς να κόβει μονίμως την ανάσα…
Ό,τι απομένει απ' τη ζωή
Μετάφραση: Δήμητρα Δότση
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 480
Ρώμη, δεκαετία του ’50. Η Μαρίζα και ο Στέλβιο Ανσάλντο γνωρίζονται στο μαγαζί του πατέρα της και έρχονται κοντά εξαιτίας ενός δυσάρεστου γεγονότος. Η σχέση τους φαντάζει να έχει ξεπηδήσει από ταινία του Βισκόντι. Παντρεύονται, κάνουν παιδιά και η ζωή τους κυλά ήρεμα και ευτυχισμένα μεταξύ της ιταλικής πρωτεύουσας και του εξοχικού τους, σε μια ήσυχη παραθαλάσσια πόλη. Ώσπου μια νύχτα, η Μπέτα, η αγαπημένη τους κόρη, ένα όμορφο δεκαεξάχρονο κορίτσι, γεμάτο αγάπη για τη ζωή, φεύγει για ένα πάρτι στην παραλία και δεν επιστρέφει ποτέ, αφήνοντας πίσω της μόνο πόνο και ατελείωτα ερωτήματα. Πρόκειται για μια οικογενειακή σάγκα, σπαρακτική, καθηλωτική, με σασπένς, που μιλάει για την απώλεια, την αγάπη και το βάρος των μυστικών που κρύβουμε βαθιά μέσα μας. Ένα εκδοτικό φαινόμενο, που θα το λατρέψουν οι αναγνώστες της Έλενα Φεράντε και της Ιζαμπέλ Αλιέντε.
