Το Frankenstein του Guillermo del Toro είναι μία ταινία που ο Μεξικανός σκηνοθέτης κυοφορούσε για πάνω από 10 χρόνια, ψάχνοντας το σωστό σπίτι για ένα τέρας που ήξερε ότι δεν άξιζε άλλο ένα πρόχειρο sequel αλλά μια καινούργια ύπαρξη. Στην πρώτη του συνεργασία με το Netflix, σε μεγάλου μήκους μυθοπλασία μετά το Pinocchio, ο del Toro σηκώνει από το χώμα τον μύθο της Mary Shelley και τον ξαναγράφει σαν τραγωδία ενηλικίωσης.
Με τον Oscar Isaac στον ρόλο του Victor Frankenstein και τον Jacob Elordi ως το Πλάσμα, η ταινία βάζει δύο απ’ τους πιο φυσικούς, ενστικτώδεις ηθοποιούς της εποχής να χορέψουν μέσα σε ένα θέατρο σκιών, όπου η πατρότητα, η ενοχή και η λαχτάρα για αποδοχή παίζονται στα δάχτυλα της ίδιας παλάμης. Δίπλα τους, η Mia Goth ως Elizabeth φέρει όλη τη μελαγχολική καθαρότητα του σινεμά του del Toro, μια φιγούρα που μοιάζει ταυτόχρονα να ανήκει και να μη χωράει στον κόσμο που φτιάχτηκε γύρω της.
Guillermo del Toro
Τα κοστούμια της Kate Hawley, που είχε ξανασυνεργαστεί με τον σκηνοθέτη στο Crimson Peak και στο Pacific Rim, χτίζουν έναν κόσμο μισό ονειρικό, μισό σάπιο: υφάσματα που στραγγίζουν φως, δέρματα που θυμίζουν άλλη ζωή, γάντια που μοιάζουν περισσότερο με ομολογία ενοχής παρά με αξεσουάρ. Η φωτογραφία του Dan Laustsen (σταθερός συνεργάτης του del Toro από την Crimson Peak ως τη Shape of Water) αρπάζει το γοτθικό σαν να είναι υλικό, σαν να μπορείς να το τσαλακώσεις με τα δάχτυλα. Και το μοντάζ χτίζει την αίσθηση ότι όλα είναι λίγο βρεγμένα, λίγο άρρωστα, λίγο πιο κοντά στη σήψη απ’ ό,τι θέλεις να παραδεχτείς.
Και μέσα σε αυτή την αισθητική εκκλησία από λάσπη, αίμα και μεταφορές, ο del Toro γεμίζει το έργο με κρυφές λεπτομέρειες, μικρές ραφές που ενώνουν το παρελθόν του horror με το δικό του μυθολογικό σύμπαν. Όλες αυτές οι λεπτομέρειες, οι μικρές «σφήνες» νοήματος που αν δεν έχεις μάτι αρπακτικού τις χάνεις, είναι που δίνουν στην ταινία του κάτι περισσότερο.
ΠΡΟΣΟΧΗ, ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ SPOILERS
Ο σταυρός
Το πλάσμα είναι αλληγορία του Χριστού. Ανασταίνεται πάνω σε έναν σταυρό με τα λόγια “It is finished”, ως αναφορά στη Σταύρωση του Χριστού. Και η ανάστασή του, στην πραγματικότητα κρύβει αγωνία: να ζήσει σε έναν κόσμο που δεν τον αποδέχεται.
Τα μανίκια στο νυφικό
Το νυφικό της Elizabeth έχει τα χαρακτηριστικά μανίκια με επιδέσμους από το Bride of Frankenstein, ως αναφορά σε μια γυναίκα-μύθο που προορίστηκε να γίνει κάτι που δεν διάλεξε.
Η αλληγορία με τα Θεία.
Αν ο Victor εκπροσωπεί τον Θεό και το πλάσμα είναι αλληγορία του Χριστού, τότε η Elizabeth συμβολίζει την Εκκλησία… δηλαδή τη νύφη του Χριστού. Η θέση της στο τρίγωνο δεν είναι απλώς ρομαντική. Η δομή είναι ξεκάθαρη: δημιουργός, δημιουργία, νύφη.
Η “Δημιουργία του Αδάμ”
Η «Δημιουργία του Αδάμ» του Μιχαήλ Αγγέλου αναφέρεται δύο φορές. Μία όταν το πλάσμα και ο Victor συναντιούνται για πρώτη φορά και ξανά στο τέλος της ταινίας. Μεταξύ των δύο σκηνών, οι χαρακτήρες περνούν από το απαλό άγγιγμα των ακροδαχτύλων στο σφιχτό κράτημα του χεριού, κάτι που συμβολίζει την πορεία τους από την απόρριψη προς τη συγχώρεση.
Οι κίτρινες πεταλούδες
Στο σύμπαν του del Toro, το χρώμα ποτέ δεν είναι τυχαίο. Οι κίτρινες πεταλούδες στη σκηνή όπου η Elizabeth τις κυνηγά είναι αναφορά στο Crimson Peak και αντιπροσωπεύουν το πνεύμα ελπίδας της Elizabeth. Συμβολίζουν την ελπίδα, τη ζωή και τη ζεστασιά που η ταινία καταστρέφει συστηματικά. Είναι το μοναδικό φωτεινό χρώμα στον κόσμο της.
Η πληγή στο πλευρό του τέρατος
Το τραυματισμένο πλευρό του πλάσματος είναι αναφορά στο λογχισμένο πλευρό του Χριστού στη Βίβλο. Το πλάσμα φέρει επάνω του όχι μόνο το τραύμα, αλλά και τη θυσία. Είναι δημιούργημα που πληρώνει ένα χρέος που δεν είναι δικό του.
Μαργαρίτες και φύλλα
Στην εκδοχή του 1931 του Frankenstein, μία υπέροχη σκηνή είναι η συνάντηση ανάμεσα στο Πλάσμα (Boris Karloff) και το μικρό κορίτσι Maria (Marilyn Harris) δίπλα στη λίμνη. Η Maria πλησιάζει το Πλάσμα χωρίς φόβο και το προσκαλεί να καθίσει δίπλα της. Μαζί ρίχνουν μαργαρίτες στη λίμνη για να τις βλέπουν να επιπλέουν. Στην εκδοχή του del Toro, το Πλάσμα είναι αλυσοδεμένο σε έναν χώρο που μοιάζει με μπουντρούμι, όπου το νερό συγκεντρώνεται σε υδρορροές και μεταφέρεται έξω από τον πύργο παρατήρησης. Ανακαλύπτει ότι τα φύλλα επιπλέουν στο νερό και ταξιδεύουν μακριά, έξω από το οπτικό πεδίο. Σε μια μορφή αντιστροφής της σκηνής της ταινίας του 1931, το Πλάσμα δίνει ένα από τα φύλλα που έχει βρει στην Elizabeth (Mia Goth), η οποία, όπως και η Maria, τον πλησιάζει με ενσυναίσθηση και χωρίς φόβο.
FRANKENSTEIN. (L to R) Mia Goth as Elizabeth and Jacob Elordi as The Creature in Frankenstein. Cr. Ken Woroner/Netflix © 2025.
Το κόψιμο στην παλάμη
Η αντίδραση του Victor όταν το πλάσμα κόβει κατά λάθος την παλάμη του απεικονίζει το διαγενεακό τραύμα που περνά από πατέρα, σε γιο. Οι πληγές που δεν καταλαβαίνουμε καν ότι κληρονομήσαμε.
Τα κόκκινα γάντια του Victor
Ο Victor φοράει κόκκινα γάντια σε όλη τη διάρκεια της ταινίας για να συμβολίσει το αίμα στα χέρια του. Ξέρει τι έκανε και προσπαθεί να το κρύψει πίσω από ύφασμα, να σκεπάσει την ευθύνη.
Ο Lord Byron
Μεγάλο μέρος των κοστουμιών του Victor αλλά και το χτένισμά του, είναι εμπνευσμένα από τον Lord Byron, ο οποίος αναφέρεται στο τέλος της ταινίας. Ο Byron, αγαπημένος των ρομαντικών, είναι αναφορά σε δημιουργούς που καταστρέφονται από το πάθος τους.
