Υπάρχουν σκηνοθέτες που κινηματογραφούν τη ζωή όπως θα έπρεπε να είναι: θραυσματική, αλλόκοτη, υπέροχα απείθαρχη. Ο Πάνος Χ. Κούτρας ανήκει σε αυτούς. Από την Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά –μια ωδή στο κιτς και την αθωότητα του παραλόγου– μέχρι το Ντόντο των Καννών, κάθε του ταινία μοιάζει με ανοιχτή πληγή, μοιάζει όμως και με χάδι.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος θα παρουσιάσει για πρώτη φορά το πλήρες έργο του σκηνοθέτη που έδωσε φωνή στους «αόρατους». Θα φέρει ξανά στο κοινό τη φιλμογραφία του, μέσα από την οποία έγραψε την έννοια της οικογένειας από την αρχή - όταν δηλαδή διάλεξε το φως και αφέθηκε στο αύριο με συναισθηματικό τσαμπουκά.
Στο αφιέρωμα ΠΑΝΟΣ Χ.ΚΟΥΤΡΑΣ -Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑ, θα προβληθούν και οι 5 μεγάλου μήκους ταινίες του τολμηρού σκηνοθέτη, ενώ για πρώτη φορά θα παιχτούν στην Αθήνα οι 5 μικρού μήκους ταινίες του (4 ταινίες μυθοπλασίας και 1 μουσικό βίντεο) που στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκαν στο 65ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο, όταν του απονεμήθηκε τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά. Μικρού μήκους ταινίες που γυρίστηκαν με πείσμα και φιλία στα χρόνια του ’80. Όπως είπε ο ίδιος, «δεν πήρα ποτέ λεφτά από πουθενά· ήταν αυτοχρηματοδοτούμενες, φτιαγμένες με την αγάπη και τη βοήθεια φίλων». Και αυτή ακριβώς η αγάπη διαπνέει το σύμπαν του: μια αγάπη για τους outsiders, για όσους αρνήθηκαν να ζητήσουν συγγνώμη που υπάρχουν.
Ο Κούτρας δεν είναι ένας ακόμα Έλληνας σκηνοθέτης· είναι ένας παγκόσμιος ανθρωπιστής με τη στολή του αιρετικού. Στις ταινίες του, η queer ταυτότητα δεν είναι σημαία αλλά ζωή: φτιαγμένη από σώματα που διψούν για κατανόηση και τρυφερότητα, από φωνές που αναμετρώνται με τη βία και το σκοτάδι, από οικογένειες που γεννιούνται έξω από το αίμα και μέσα στην αποδοχή. Η Στρέλλα, το Xenia, η Αληθινή Ζωή δεν είναι απλώς ταινίες· είναι μαθήματα για το πώς η τέχνη μπορεί να γίνει στέγη.
Ο Πάνος Χ. Κούτρας θα ανοίξει το αφιέρωμα και θα παρευρεθεί στις προβολές των ταινιών του, τις οποίες θα προλογίσουν αγαπημένοι του συνεργάτες.
Το πρόγραμμα αναλυτικά:
ΠΕΜΠΤΗ 18/9
20:00 Στρέλλα (2009, 113’)
Σκηνοθεσία: Πάνος X. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος X. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Ηθοποιοί: Μίνα Ορφανού, Γιάννης Κοκιασμένος, Μίνως Θεοχάρης, Μπέττυ Βακαλίδου, Άκης Ιωάννου, Αργύρης Καβίδας, Κώστας Σειραδάκης, Γιώργος Μάζης
Προλογίζει η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος του Δ.Σ. της Ταινιοθήκης της Ελλάδος / Ακολουθεί πάρτι. Στις μουσικές ο Ρόμπυ Εκσιέλ.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19/9
20:00 Xenia (2014, Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο, 129’)
Σκηνοθεσία: Πάνος X. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος X. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Hélène Louvart, Σίμος Σαρκετζής
Σκηνικά: Πηνελόπη Βαλτή
Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος
Μοντάζ: Γιώργος Λαμπρινός
Μουσική: Delaney Blue
Ηθοποιοί: Κώστας Νικούλι, Νίκος Γκέλια, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Γιάννης Στάνκογλου, Άγγελος Παπαδημητρίου, Ρομάνα Λόμπατς
Ο Ντάνι και ο αδελφός του, Οδυσσέας, 16 και 18 ετών, μετά τον θάνατο της Αλβανής μητέρας τους, ξεκινούν ένα ταξίδι από την Κρήτη μέχρι τη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να βρουν τον Έλληνα πατέρα τους που τους εγκατέλειψε όταν ήταν ακόμη παιδιά. Ξένοι στην ίδια τους τη χώρα, είναι αποφασισμένοι να τον πείσουν να τους αναγνωρίσει, προκειμένου να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, αλλά και να συμμετάσχουν σε ένα τηλεοπτικό talent show που θα τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή. Στη διαδρομή θα έρθουν αντιμέτωποι με όλα όσα τους ενώνουν, την αγριότητα της εφηβείας, ένα όνειρο που πρέπει πάση θυσία να γίνει πραγματικότητα και μια Ελλάδα που αρνείται να τους ακολουθήσει.
Προλογίζει η παραγωγός Ελένη Κοσσυφίδου και ο ηθοποιός Νίκος Γκέλια
22:30 Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999, 99’)
Σκηνοθεσία: Πάνος X. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος X. Κούτρας, σε συνεργασία με τους Παναγιώτη Ευαγγελίδη και Γιώργο Κοροντζή
Διεύθυνση φωτογραφίας: Ζαφείρης Επαμεινώνδας
Σκηνικά: Μαριάννα Γύζη Παπαγεωργίου
Κοστούμια: Στέφανος Ζαούσης, Βασίλης Κωστέτσος, José Lévy
Μοντάζ: Ελισάβετ Χρονοπούλου
Μουσική: Κωνσταντίνος Βήτα
Ηθοποιοί: Μύριαμ Βούρου, Γιάννης Αγγελάκης, Χρήστος Μάντακας, Γρηγόρης Πατρικαρέας, Θέμις Μπαζάκα, Ευγένιος Δημητρίου, Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου, Μιχάλης Πάντος, Τζένη Μπαλατσινού, Δωροθέα Μερκούρη, Κλειώ Χατζηστεφάνου
Το 2000 ένα τρομερό γεγονός συνταράζει την Αθήνα: ένα τεράστιο κομμάτι μουσακά εμφανίζεται στους δρόμους σκορπίζοντας τον πανικό και τον θάνατο. Όλοι αναρωτιούνται τι συμβαίνει πραγματικά, τι είναι, από πού ήρθε, γιατί και πώς. Εκτός από την Τάρα και μια ομάδα ετερόκλητων ανθρώπων που είναι πεπεισμένοι ότι πρέπει να το συναντήσουν…
Προλογίζει η ηθοποιός Θέμις Μπαζάκα
ΣΑΒΒΑΤΟ 20/9
20:00 Στρέλλα (2009, Ελλάδα, 113’)
Σκηνοθεσία: Πάνος X. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος X. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Ολυμπία Μυτιληναίου
Σκηνικά: Πηνελόπη Βαλτή
Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος
Μοντάζ: Γιάννης Χαλκιαδάκης
Μουσική: Μιχάλης Δέλτα
Ηθοποιοί: Μίνα Ορφανού, Γιάννης Κοκκιασμένος, Μίνως Θεοχάρης, Μπέττυ Βακαλίδου, Άκης Ιωάννου, Αργύρης Καβίδας, Κώστας Σειραδάκης, Γιώργος Μάζης
O Γιώργος, 48 ετών, αποφυλακίζεται μετά από 15 χρόνια εγκλεισμού για έναν φόνο που διέπραξε στο χωριό που γεννήθηκε. Το βράδυ της αποφυλάκισής του, διανυκτερεύει σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο στην Ομόνοια. Εκεί γνωρίζει τη Στρέλλα, μια όμορφη νεαρή trans πόρνη. Κάνουν έρωτα και δεν αργούν να ερωτευτούν. Οι λογαριασμοί με το παρελθόν όμως είναι ακόμα ανοιχτοί. Μια άλλη «φυλακή» τον περιμένει. Μαζί με τη Στρέλλα, θα πρέπει να βρουν τον δρόμο προς την έξοδο.
Προλογίζει ο ηθοποιός Γιάννης Κοκιασμένος
22:15 Αληθινή ζωή (2004, Ελλάδα, 116’)
Σκηνοθεσία: Πάνος X. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος X. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Διεύθυνση φωτογραφίας: Ηλίας Κωνσταντακόπουλος
Σκηνικά: Μάγδα Καλορίτη
Κοστούμια: Παναγιώτης Χατζηστεφάνου
Μοντάζ: Ελισάβετ Χρονοπούλου
Μουσική: Μιχάλης Δέλτα
Ηθοποιοί: Νίκος Κουρής, Θέμις Μπαζάκα, Μαρίνα Καλογήρου, Ανά Μουγκλαλίς, Γιάννης Διαμαντής, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Μαρία Πανουργιά, Ανέζα Παπαδοπούλου, Χρήστος Μάντακας
Ο Άρης Καλλιγάς, 27 ετών, επιστρέφει στην Αθήνα στο πατρικό του σπίτι, το οποίο είναι διάσημο τόσο για την εκθαμβωτική του θέα στην Ακρόπολη όσο και για την πισίνα του, τη βαθύτερη στην Ευρώπη. Είναι αποφασισμένος να λύσει το μυστήριο που τυλίγει την οικογένειά του. Ένα βράδυ, μετά από ένα τρακάρισμα, θα συναντήσει την Αλεξάνδρα και θα ερωτευτούν παράφορα. Η μητέρα του, όμως, η ακαταμάχητη κα Καλλιγά, θα προσπαθήσει να τους σταματήσει με κάθε τρόπο. Σε μια πόλη που παραπαίει ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, ο Άρης πρέπει να βρει που κρύβεται η αληθινή ζωή.
Προλογίζει η μοντέζ και σκηνοθέτρια Ελισάβετ Χρονοπούλου
ΚΥΡΙΑΚΗ 21/9
20:00 Μικρού μήκους ταινίες (συνολική διάρκεια: 59’)
Το ρέψιμο της Λυδίας Φον Μπύρερ / The Βelch of Lydia Von Bürer
(1983, Ηνωμένο Βασίλειο, 1’)
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Martien Coucke, Rachel Persiko
Μοντάζ: Πάνος Χ. Κούτρας
Ηθοποιοί: Λύντη Παπαγεωργίου
H Λυδία τραγουδάει μόνη στο διαμέρισμα της, όταν ξαφνικά στην κορύφωση της άριας την προδίδει ο ίδιος της ο εαυτός.
Ομιχλώδεις ημέρες της Άνοιξης / Misty Days of Spring
(1984, Ηνωμένο Βασίλειο, 12’)
Screenshot
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Robin Christie
Σκηνικά: Robin Christie
Κοστούμια: Κωνσταντίνος Κακανιάς, Gwenola Le Gars
Μοντάζ: Guðný Halldórsdóttir
Ηθοποιοί: Vikky Morgan, Mark Laurence
Είναι άνοιξη αλλά η ομίχλη συνεχίζει στο Λονδίνο. Και οι δυο τους ζουν σαν οι ημέρες του πανκ να μην τέλειωσαν ποτέ. Αυτός θέλει να φύγει, αυτή φοβάται μην τον χάσει. Η τελευταία τους πράξη θα είναι μια κάποια λύση.
Strange Relationship (1987, Γαλλία, 4’)
Screenshot
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας, Μαριάννα Γύζη Παπαγεωργίου
Διεύθυνση φωτογραφίας: Martien Coucke
Σκηνικά: Κωνσταντίνος Κακανιάς, Γιώργος Νίκας
Κοστούμια: Κωνσταντίνος Κακανιάς, Gwenola Le Gars
Μοντάζ: Πάνος Χ. Κούτρας
Ηθοποιοί: Πάνος Χ. Κούτρας, Μαριάννα Γύζη Παπαγεωργίου
Ένα ανεπίσημο βίντεο κλιπ του ομότιτλου τραγουδιού του Prince σε ιδέα, σύλληψη και εκτέλεση του Πάνου Χ. Κούτρα (αγόρι) και της Μαριάννας Γύζη Παπαγεωργίου (κορίτσι). Γυρίστηκε σε φιλμ super 8 το καλοκαίρι του 1987 στο Παρίσι.
Η πτώση και η άνοδος της Λυδίας Φον Μπύρερ / The Fall and Rise of Lydia Von Bürer
(1988, Γαλλία - Ηνωμένο Βασίλειο, 10’)
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Martien Coucke, Carolyn Sandys
Σκηνικά: Κωνσταντίνος Κακανιάς, Melanie Pearson
Κοστούμια: Κωνσταντίνος Κακανιάς, Laurent Mercier
Μοντάζ: Melanie Pearson, Πάνος Χ. Κούτρας
Ηθοποιοί: Λύντη Παπαγεωργίου, Mme Marie Ruckie, Μαριάννα Γύζη Παπαγεωργίου, Melanie Pearson
Είχε πάρα πολύ ταλέντο, αλλά δυστυχώς καθόλου φωνή.
Afternoon Stars (1989, Ελλάδα, 32’)
Screenshot
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Martien Coucke
Ηθοποιοί: Άντζελα Μπρούσκου, Βαγγέλης Παπαδάκης
Ένα απόγευμα. Μία λήψη. Δύο αστέρια. Τρεις μπομπίνες φιλμ. Μια αφιέρωση στον Άντι Γουόρχολ, στην Άντζελα Μπρούσκου και στον Βαγγέλη Παπαδάκη. Η ταινία γυρίστηκε σε ένα απόγευμα, το καλοκαίρι του 1989, στην οδό Πατησίων. Σε μία λήψη. Χωρίς σύγχρονο ήχο, χωρίς σενάριο, χωρίς δικαιώματα για τα τραγούδια.
Ακολουθεί συζήτηση με τον σκηνοθέτη Πάνο Χ. Κούτρα και την κριτικό κινηματογράφου Λήδα Γαλανού
22:00 Dodo (2022, Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο, 135’)
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Ολυμπία Μυτιληναίου
Σκηνικά: Έλενα Βαρδαβά
Κοστούμια: Εύα Γουλάκου
Μοντάζ: Vincent Tricon, Γιάννης Χαλκιαδάκης
Μουσική: Delaney Blue
Ηθοποιοί: Σμαράγδα Καρύδη, Άκης Σακελλαρίου, Νατάσα Εξηνταβελώνη, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Πολύδωρος Βογιατζής, Άγγελος Παπαδημητρίου, Νίκος Γκέλια, Τζεφ Μοντάνα, Κρις Ραντάνοφ, Άννα Τζωρτζίκια, Τζώρτζης Παπαδόπουλος, Μαριέλλα Σαββίδου, Ahmad Kontar, Jomana Alhasa
Ένα ντόντο, είδος πουλιού που έχει εκλείψει εδώ και 300 χρόνια, εμφανίζεται ξαφνικά έξω από την Αθήνα στο κτήμα μιας πρώην πλούσιας οικογένειας που μετράει αντίστροφα τα δύο κρίσιμα 24ωρα μέχρι τον γάμο της κόρης τους με έναν πλούσιο κληρονόμο. Τα όρια ανάμεσα στη λογική και στην τρέλα θα δοκιμαστούν, και η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου.
Προλογίζει η διευθύντρια φωτογραφίας Ολυμπία Μυτιληναίου
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο στο London Film School και στη Σορβόννη. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και το Παρίσι. Οι ταινίες του έχουν προβληθεί στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του εξωτερικού και έχουν αποσπάσει πλήθος τιμητικών διακρίσεων και βραβείων. Το ντεμπούτο του, «Η Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά» συμμετείχε σε περισσότερα από 30 διεθνή φεστιβάλ. Μετά την έξοδό της στις αίθουσες της Γαλλίας και της Ιαπωνίας το 2001, απέκτησε φανατικό κοινό και θεωρείται ως ένα από τα cult classics των 2000s. Το 2004 κυκλοφόρησε η «Αληθινή Ζωή» και έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (Τμήμα: Contemporary World Cinema), συμμετείχε σε διεθνή φεστιβάλ και κέρδισε το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Η «Στρέλλα» (2009, συμπαραγωγή - σενάριο - σκηνοθεσία) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου (τμήμα: Panorama), συμμετείχε σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ και κυκλοφόρησε στις αίθουσες της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Μεξικό κ.ά. Ανάμεσα σε πολλές διακρίσεις διεθνώς, κέρδισε τέσσερα Βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου το 2010. Το «Xenia» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της το 2014 στο 67οΔιεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών (τμήμα: Un Certain Regard), συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (τμήμα: Contemporary World Cinema) και διακρίθηκε σε 30 ακόμη διεθνή φεστιβάλ. Ήταν ανάμεσα στις 10 ταινίες που διεκδίκησαν το βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Κέρδισε 8 βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και ήταν η επίσημη υποβολή της Ελλάδας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Το «Ντόντο» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, στο επίσημο τμήμα Cannes Première το 2022. Βγήκε στις γαλλικές και ελληνικές αίθουσες την ίδια χρονιά και ήταν υποψήφια για 15 βραβεία Ίρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Την Κυριακή 21/9, στις 20:00, ώρα προβολής των ταινιών μικρού μήκους του Πάνου Χ.Κούτρα, η είσοδος θα είναι ελεύθερη
Όλες οι ταινίες του αφιερώματος θα προβληθούν με ενδογλωσσικούς και με αγγλικούς υπότιτλους
