31ο Διεθνές Φεστιβάλ Καλαμάτας - Η παράσταση «Φωνές» της Παναγιώτας Καλλιμάνη, με «πρωταγωνιστές» 29 υπερήλικες Καλαματιανούς, θα εγγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο της πόλης και του φεστιβάλ ως μια από τις πιο συγκινητικές «αυτοβιογραφικές» στιγμές της.
«Ήμουνα Καλαμάτα, για το Φεστιβάλ Χορού». «Είδες τη Μαγκί Μαρέν;». Ήταν το ενθουσιώδες, αυτόματο ερώτημα γνωστής σκηνοθέτιδας σε τυχαία συνάντησή μας στο κέντρο της καυτής Αθήνας, μόλις είχα επιστρέψει από τη μεσσηνιακή πρωτεύουσα. «Ό,τι σημαντικότερο έχει γίνει στο σύγχρονο χοροθέατρο», υπονόησαν τα συμφραζόμενά της, για το αριστούργημα «May B», που από τη δεκαετία του ’80 έχει παρουσιαστεί περισσότερες από 600 φορές σε 40 χώρες και το 2011 αποτέλεσε highlight στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Το επετειακό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας ξεκίνησε δυνατά, με «κλασικές» πια δουλειές-ορόσημα, αλλά και νέο «αίμα», κάνοντάς μας να κοιτάξουμε την ανθρώπινη κατάσταση, τραγική και τραγελαφική την ίδια στιγμή, όπως την συμπύκνωσε στην αθάνατη, αρχετυπική δουλειάς της η Μαρέν, και συγχρόνως να ρίξουμε μια διαφορετική ματιά στην παράδοσή μας, την εντοπιότητα, και δη την καλαματιανή, ακόμη και το ελληνικό πανηγύρι με την πλαστική «γύφτικη» καρέκλα, έχοντας στο βάθος σαν καρτ ποστάλ τον ατάραχο μεσσηνιακό κόλπο. Το κατάμεστο αμφιθέατρο του κάστρου της Καλαμάτας πήρε «φωτιά», Τρίτη βράδυ, όχι από τα φλεγόμενα τσιμέντα του -οι θερμοκρασίες ξεπεράσαν όλα τα ανεκτά «κόκκινα» κι εδώ- αλλά γιατί μια παρέα 29 συγκινητικών κι αστείων υπερηλίκων -μόλις τρεις οι άρρενες της ομάδας- από τις Α’ και Β’ Λέσχες Φιλίας, Αλληλεγγύης και Πολιτισμού του Δήμου (πρώην ΚΑΠΗ), με αφορμή τα 7/8 του ρυθμού του καλαματιανού και τα 12 χορευτικά βήματά του, έστησαν τη δική τους συγκινητική «τελετουργία», αντλώντας στοιχεία από την κοινή δεξαμενή της συλλογικής καλαματιανής μνήμης. Η χοροθεατρική παράσταση «Φωνές», υπό την καθοδήγηση της χορογράφου Παναγιώτας Καλλιμάνη, είχε κάτι το τελετουργικό, το αθώο και το αμείλικτο μαζί. Οι γηραιοί «πρωταγωνιστές» παίξανε μπάλα και σκοινάκι, αντανακλάσεις των παιδικών τους χρόνων, πριν γίνουν πανηγυριώτες - με πολλά στοιχεία ενδιαμέσως αποστασιοποίησης και στιγμές που παρέπεμπαν ακόμη και σε χορό αρχαίου δράματος.
Στιγμιότυπο από τις «Φωνές», σαν σκηνή από Χορικό αρχαίου δράματος.
«Βασιλική, πού είσαι; Νίκο! Γιώργο, Θανάση, Βασιλική! Ναυσικά! Πού έχετε πάει, πού είσαστε παιδιά; Μήπως έχετε δει τη Σουλτάνα;», ρωτά εν μέσω του εν εξελίξει δρώμενου, μια κυρία. «Πού πήγανε όλοι; Φύγανε όλοι. Δεν βρίσκω κανέναν». Είχε κάτι το σπαρακτικό η φωνή της. Για όσα έζησε και χάθηκαν. Για τα νιάτα που έφυγαν ανεπιστρεπτί. Τα πρόσωπα, με τα οποία κάποτε παίξαμε και γλεντήσαμε, δεν υπάρχουν πια. Μια γυναίκα με μικρόφωνο μετρά ως το 12. Τα βήματα του καλαματιανού χορού, που είναι η βάση όλης της σκηνικής δράσης, η οποία μοιάζει αυθόρμητη, παρόλο το σφικτό σκελετό της. Μετρά επαναληπτικά. Σιγά σιγά διαλύεται η ομάδα και συγκεντρώνεται πίσω από το σωρό με τις «κλασικές» πανηγυριώτικες πλαστικές καρέκλες, αναπόσπαστο κομμάτι της νεοελληνικής αισθητικής. «Σεισμός, σεισμός, σεισμός», φωνάζει εν συνεχεία τρομάζοντας μέρος του κοινού καθώς αναβιώνουν οικείες μνήμες από τον σεισμό στην πόλη. «Θα καεί απόψε η Καλαμάτα», συνεχίζει, δίνοντας το παρασύνθημα για να ξεκινήσει το γλέντι- πανηγύρι. «Έλα, χορέψτε καλαματιανό». Ξεκινούν οι 29 σκηνικοί ήρωες και χορεύουν. «Να ζήσει η Καλαμάτα απόψε. Να καούνε τα κάρβουνα».
Στο τέλος, γυναίκες από το κοινό, παρακινημένες από τον σκηνικό ενθουσιασμό και σε ευφρόσυνο πνεύμα κόντρα στον αμείλικτο καύσωνα, εγκατέλειψαν τις βεντάλιες τους στις κερκίδες και εισήλθαν χορεύοντας κυκλωτικά σε αυτό το τρυφερό, νοσταλγικό, συνομιλόν με την παράδοση και τη μνήμη δρώμενο της Καλλιμάνη.
Οι συγκλονιστικές φιγούρες-χορευτές του “May B” της Μαγί Μαρέν, σχημάτισαν στην υπόκλιση τη φράση “FREE PALESTINE”.
Αν πρέπει η τέχνη να είναι πολιτική και να συνομιλεί με τη συγκυρία, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας είχε απαντήσεις. Και οι απίθανοι χορευτές της Μαγκί Μαρέν στην υπόκλιση κράτησαν καρτέλες που σχημάτιζαν τις λέξεις «FREE PALESTINE» -καταχειροκροτήθηκαν- και η Κατερίνα Φώτη μετά το γκροτέσκο -σαν βγαλμένο από το βωβό σινεμά- σόλο της «The kitchen dance: A house dance vocabulary» άνοιξε και έθεσε πάνω στο τραπέζι του σκηνικού την παλαιστινιακή σημαία.
Το 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (KIDF) είναι κομμάτι της ζωής της μεσσηνιακής πρωτεύουσας και βιώνεται από ντόπιους κι επισκέπτες. Θα συνεχίσει ως τις 27 του μήνα να φέρνει στην πόλη κορυφαίους έλληνες και ξένους χορευτές και δημιουργούς, ενεργοποιώντας διαφορετικά σημεία της. Το Μέγαρο Χορού Καλαμάτας, βασικός πυρήνας της διοργάνωσης, φιλοξενεί μια ενδιαφέρουσα έκθεση για τα τριάντα ένα χρόνια του. «Τιμώμενο» πρόσωπο είναι η Βίκυ Μαραγκοπούλου, η θρυλική καλλιτεχνική διευθύντρια, που ανέλαβε να το στήσει από το μηδέν, σε μια χώρα -πόσο δε μάλλον πόλη- με ανύπαρκτη παράδοση στον σύγχρονο χορό, μετατρέποντάς την σε διεθνές τοπόσημο. Παρακολουθούσε παραστάσεις μαζί μας, με το φωτεινό της χαμόγελο. Πανταχού παρούσα είναι κι η νυν καλλιτεχνική διευθύντρια, Τζένη Αργυρίου, εμφανώς ικανοποιημένη από τη συμμετοχή και την ανταπόκριση, αλλά και οι πραγματικά ευγενέστατοι εθελοντές του φεστιβάλ.
