Όσοι γνωρίζουν τον Βασίλη Βαφέα, τον πολυβραβευμένο έλληνα σκηνοθέτη, και την θαυματουργή δημιουργική «τρέλα» που τον διακατέχει, ώστε να τιθασεύει από διαφορετικές θέσεις -μεταξύ άλλων, του προέδρου του Σωματείου Ελλήνων Σκηνοθετών-Παραγωγών Κινηματογράφου- τις ανεξάντλητες δυσχέρειες και την παθογόνο εγχώρια γραφειοκρατία, και τελικά να κάνει πράξη τις «Νεφελοκοκκυγίες» που οραματίζεται, δεν εκπλήσσεται διαβάζοντας το πλουραλιστικό, εξαιρετικά ενδιαφέρον φετινό 3ο Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ «Μεσογειακοί Διάλογοι», στο Καρλόβασι της Σάμου, από σήμερα έως τη Δευτέρα (29 του μήνα). Το φεστιβάλ που, μετά την εξαιρετική ανταπόκριση κατά την εναρκτήρια χρονιά (2023) και την επιτυχία των προφεστιβαλικών εκδηλώσεων του 2024, καθιερώνεται σταθερά ως ένας υπολογίσιμος δυναμικός αποκεντρωμένος πολιτιστικός θεσμός. Μάλιστα φέτος μετέχουν και «ηχηρότατα» ονόματα, όπως η Ζυράννα Ζατέλη.
37 ντοκιμαντέρ - 7 Μεσογειακές χώρες
Τριάντα επτά ντοκιμαντέρ από επτά χώρες της Μεσογείου - Αίγυπτος, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Τουρκία- θα προβληθούν στο Φεστιβάλ, που δεν είναι διαγωνιστικό αλλά ξαναγίνεται χωνευτήρι πολυπολιτισμικού διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με κοινό τόπο τη συνάντηση των λαών της Μεσογείου.
Η φετινή ωστόσο διοργάνωση στρέφει τον «φακό» της στην τέχνη του θεάτρου, στην οποία ο Βαφέας, καταξιωμένος δημιουργός στο σινεμά, έχει επίσης διακριθεί, έχοντας δουλέψει για τη σκηνή έντεκα έργα κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου και δύο πολυθεάματα. Συγχρόνως, έχει μεταφράσει τέσσερα θεατρικά έργα.
Το 3ο Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ εστιάζει λοιπόν στο φαινόμενο του θεάτρου και τη «μεταμορφωτική» δύναμή του, μέσα από φιλμ για κορυφαίους εκπροσώπους του. Το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα και οι ερμηνείες του αναδεικνύονται από «ιερά τέρατα» της θεατρικής τέχνης, όπως ο Αλέξης Μινωτής, ο Κάρολος Κουν, ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Πίτερ Μπρουκ κ.ά., σε συνεργασία με το Αρχείο της ΕΡΤ, καθώς και ξένους δημιουργούς και παραγωγούς.
Παράλληλα, θα πραγματοποιηθεί συζήτηση - στρογγυλό τραπέζι, με τίτλο «“Αρχαιολογίες” του Θεάτρου: καταλαβαίνοντας το θέατρο μέσα από το ντοκιμαντέρ». Συμμετέχουν βραβευμένοι σκηνοθέτες, μεταφραστές και συγγραφείς: Γιώργος Χωραφάς, Fabio Cavalli, Ανδρέας Στάικος, Κατερίνα Ευαγγελάκου, Ζυράννα Ζατέλη, Στέλιος Μάρκο. Συντονίζει ο Βασίλης Βαφέας.
Ζυράννα Ζατέλη
Θεματικές ενότητες
Η αυλαία ανοίγει, σήμερα, με τον διάλογο Σάμου και Αθήνας, μέσω της προβολής του σπάνια παρουσιαζόμενου ποιητικού ντοκιμαντέρ του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Αθήνα, Επιστροφή στην Ακρόπολη» και του λαογραφικού ντοκιμαντέρ του σαμιώτη Μάριου Θράβαλου, «Μνήμες του τόπου μου».
Πέρα από το θέατρο, τρεις ακόμη είναι οι κύριες θεματικές της φιλόδοξης διοργάνωσης: Τοπία Μνήμης και Ταυτότητας (Memory Landscapes), Ιστορίες των ανθρώπων (Human Stories) και Ομόνοια (Omonia Square).
Ειδικό αφιέρωμα στον Τάκη Χατζόπουλο, σημαντικό πρωτοπόρο της ανανέωσης του ντοκιμαντέρ, εντάσσεται στο πρόγραμμα, με τρία εμβληματικά ντοκιμαντέρ του: «Γάζωρος Σερρών», «Άρης Αλεξάνδρου “Ανήκω στο ανύπαρκτο κόμμα των ποιητών”» (ΕΡΤ, Εκπομπή ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ, 1986) και «Σπύρος Βασιλείου 1902 (3) – 1985» (ΕΡΤ, Εκπομπή ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ, 1996). Τη Δευτέρα (29/09), τελευταία ημέρα των «Μεσογειακών Διαλόγων» στις 17:00, στην Αίθουσα Τελωνείου στο Λιμάνι, ο σκηνοθέτης Βασίλης Βαφέας και ο κριτικός κινηματογράφου Ανδρέας Τύρος θα συνομιλήσουν για το έργο του Χατζόπουλου.
Η φετινή διοργάνωση τιμά και τη μνήμη του Θόδωρου Αδαμόπουλου, «ψυχή» της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, που «έφυγε» φέτος, με την προβολή της ταινίας «Η Ρόδα και ενός ντοκιμαντέρ για αυτή του την ταινία», που δημιούργησαν τα ανίψια του Τάσος Αδαμόπουλος και Τάσος Αρωνίτης.
Οι προβολές φέτος θα πραγματοποιηθούν σε τρεις γειτνιάζοντες χώρους στο Λιμάνι του Καρλοβάσου, στον Θερινό κινηματογράφο της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στον ανακαινισμένο χώρο Πολιτισμού του Δήμου Δυτικής Σάμου – Αίθουσα Τελωνείου και στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ξενοδοχείου Samaina Inn, όπου και θα γίνει η εναρκτήρια εκδήλωση.
Δύο φεστιβάλ σε διάλογο
Η διεύρυνση των πολιτιστικών ανταλλαγών συνεχίζεται και φέτος ανάμεσα στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ Σάμου και το Διεθνές Φεστιβάλ «Film O’ Clock» (https://foc-iff.com/), το οποίο μετράει ήδη τέσσερα χρόνια ζωής. Συμμετέχει στους Μεσογειακούς Διαλόγους με τρία ντοκιμαντέρ νέων δημιουργών από την Αίγυπτο. Το μίνι αφιέρωμα έχει τίτλο «Αιγυπτιακές Ιστορίες Αντίστασης και Ελπίδας» και διηγείται, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ιδρύτρια και διευθύντριά του, Mirona Radu, «τη διαρκή δύναμη της δημιουργικότητας, απέναντι στις κοινωνικές προκαταλήψεις που πνίγουν τα όνειρα και το θάρρος που αυτή γεννά για να ξεπερνάμε τις δυσκολίες στην κοινή ανθρώπινη εμπειρία που μας ενώνει όλους».
Εκπαιδευτικό τμήμα
Υπήρξε η μέριμνα οι «Μεσογειακοί Διάλογοι» να εντάξουν και εκπαιδευτικό τμήμα στο πρόγραμμά τους. Το έκαναν πράξη από τον Σεπτέμβριο του 2024. Φέτος, σε συνεργασία με το Κέντρο Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης «Σχεδία» και θεματική «Ταινίες από παιδιά» θα προβληθούν επτά ταινίες ντοκιμαντέρ, μυθοπλασίας ή κινούμενου σκίτσου, που έχουν δημιουργηθεί από παιδιά δημοτικού σχολείου, γυμνασίου και λυκείου, από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, ενώ θα παρουσιαστεί και ο δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) «Οδηγός για εκπαιδευτικούς και κινηματογραφιστές που επιθυμούν να μυήσουν τα παιδιά στην οπτικοακουστική γλώσσα». Δημιουργία από τη σύμπραξη της «Σχεδίας» και του Film O’ Clock International Festival.
Παράλληλες εκδηλώσεις
Οι φετινές παράλληλες εκδηλώσεις έχουν στόχο, σύμφωνα με τον ιδρυτή του Φεστιβάλ, να ενισχύσουν τον καλλιτεχνικό διάλογό του. Σε αυτό το πλαίσιο, εχθές, μια ημέρα πριν την επίσημη έναρξή του, η διοργάνωση επεφύλασσε μια μεγάλη έκπληξη στο κοινό της. Ένα θεατρικό αναλόγιο με την αξεπέραστη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», του Γιάννη Ρίτσου (στο Δημαρχείο Καρλοβασίου). Η «είδηση» είναι ασφαλώς ότι την απόδοση του κειμένου έκανε με μοναδική ευαισθησία, όπως σχολιάστηκε ,η συγγραφέας και μοναχοκόρη του Ρίτσου, Έρη, μετά από πρόσκληση του Βαφέα, στην οποία ανταποκρίθηκε, καθώς πρόκειται, όπως έχει δημοσίως εξομολογηθεί, για «ένα αγαπημένο για μένα και για πολλούς ποίημα». Έχει δει πολλές παραστάσεις της «Σονάτας», όπως την «εκπληκτική», θυμάται σήμερα η κυρία Ρίτσου, Νόνικα Γαληνέα, στο Μικρό Θέατρο Επιδαύρου, κι ακόμη τις «εξαιρετικές», όπως τις χαρακτηρίζει, Έφη Ροδίτη και Έφη Παπαθεοδώρου. Αλλά έμεινε καημός της για τη θυγατέρα του μεγάλου ποιητή, το ότι « ο θάνατος πρόλαβε» την σπουδαία Αλέκα Παΐζη, ενώ ετοίμαζε τη «Σονάτα». «Τόσο που αγαπώ αυτό το ποίημα και τόσο που έχω συγκινηθεί από τις παραστάσεις που έχω δει, θα ήθελα πραγματικά να είμαι ηθοποιός, σκέφτομαι όμως πως έτσι όπως μιλάει στον καθένα μας, δεν έχω παρά να το διαβάσω όπως μιλάει σε μένα...», εξηγεί γθια την ερμηνεία που πραγματοποίησε, ενώ στο πιάνο την συνόδευσε, παίζοντας την ομώνυμη σονάτα του Μπετόβεν, ο Ανδρέας Παπασαλούρος, καθηγητής του Τμήματος Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Φωτογραφική Έκθεση
Φωτογραφίες εμπνευσμένες από τη “μικρή ιστορία” του Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ – Μεσογειακοί Διάλογοι (2023-2024), του φωτογράφου Γιάννη Μαραπά, οι οποίες καταγράφοντας στιγμές, πρόσωπα και ατμόσφαιρες της διοργάνωσης, πλαισιώνουν τη φετινή διοργάνωση.
Το αναλυτικό πρόγραμμα του 3ου Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ - Μεσογειακοί Διάλογοι βρίσκεται στην ιστοσελίδα του https://kmddf.gr Τα ντοκιμαντέρ θα προβληθούν με υπότιτλους στα ελληνικά και τα αγγλικά, με είσοδο ελεύθερη.
Το Φεστιβάλ υλοποιείται από τον Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων ΕΡΜΕΙΑΣ, σε συνεργασία με τον Δήμο Δυτικής Σάμου και τη Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Με την υποστήριξη του ΕΚΚΟΜΕΔ – Creative Greece (Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας), της ΕΡΤ και του Αρχείου της ΕΡΤ , του Υφυπουργείου Πολιτισμού της Κύπρου-Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού και του Σπιτιού της Κύπρου, του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δημιουργών Θεατρικών και Οπτικοακουστικών Έργων «ΑΘΗΝΑ», του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης των Δικαιωμάτων των Ηθοποιών «ΔΙΟΝΥΣΟΣ», της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, της streaming πλατφόρμας Cinobo, της Samos Steamship Co, της Fraport Greece, της Interbus ΑΕ, της Blue Star Ferries, του Ενιαίου Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Σάμου, του Οινοποιείου Nopera, των ξενοδοχείων Samaina hotels-Samaina Inn, Aegean Hotel, Anema by the Sea Guesthouse, Astir Hotel, Merope Hotel και Samos Tropic Apartments , των εστιατορίων Fame και Ψηστήρι.
