Με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό ετών από τη γέννησή του, οι διεθνώς καταξιωμένοι πιανίστες Γκλόρια Τσενγκ και Ραλφ βαν Ράατ τιμούν την πνευματική και καλλιτεχνική παρακαταθήκη του Πιερ Μπουλέζ με μια ιδιαίτερη συναυλία που θα πραγματοποιηθεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στις 4 Ιουνίου 2025 και αναδεικνύει τη διαρκή του επιρροή στον σύγχρονο μουσικό στοχασμό και πειραματισμό. «Η προσήλωσή μου στη μνήμη του Πιερ Μπουλέζ έχει τόσο προσωπική όσο και μουσική χροιά. Τον γνώρισα όταν δούλευα με τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες, συμμετέχοντας σε προγράμματα όταν χρειάζονταν δεύτερο εκτελεστή πλήκτρων. Παρατήρησε την κλίση μου προς τη σύγχρονη μουσική και άρχισε να με ζητά για τη μια απαιτητική ανάθεση μετά την άλλη κατά τις συχνές επαγγελματικές του υποχρεώσεις στο Λος Άντζελες. Η εμπιστοσύνη του σ’ εμένα υπήρξε θεμελιώδους σημασίας στη ζωή μου», σημειώνει η Γκλόρια Τσενγκ, «Η αίσθηση που είχα πάντα για τον Πιερ Μπουλέζ ήταν ότι ήταν, τελικά, ένας συνθέτης για το αυτί και για την καρδιά. Και αν πράγματι η μουσική του υπολειπόταν προβολής για πενήντα ολόκληρα χρόνια, όπως ο ίδιος ο συνθέτης προέβλεψε κάποτε, τότε τώρα είναι ξεκάθαρα η ώρα για να ανακαλύψει περίτρανα το ευρύ κοινό το έργο του», συμπληρώνει ο Ραλφ βαν Ράατ.
Ο Γάλλος συνθέτης και μαέστρος Πιερ Μπουλέζ (1925-2016) υπήρξε μια από τις πιο ριζοσπαστικές και επιδραστικές μορφές της μεταπολεμικής σύγχρονης μουσικής. Αιρετικός, απαιτητικός και συχνά προκλητικός, μεταμόρφωσε το μουσικό τοπίο του 20ού αιώνα με τις ιδέες και το έργο του. Φημισμένος για τη διανοητική του αυστηρότητα, ο Μπουλέζ απέρριπτε τη μετριότητα, τη ρουτίνα και καθετί που θεωρούσε παρωχημένο. Η φράση του «πρέπει να ανατινάξουμε τα λυρικά θέατρα» –διατυπωμένη μεταφορικά το 1967– έγινε σύμβολο της ανάγκης για ριζική ανανέωση των μουσικών θεσμών. Ηγετική μορφή του σειραϊσμού τη δεκαετία του ’50, ο Μπουλέζ συνέχισε να καινοτομεί ιδρύοντας το Ινστιτούτο Έρευνας και Συντονισμού Ακουστικής/Μουσικής (IRCAM) στο Παρίσι, ένα ερευνητικό κέντρο αιχμής για την ηλεκτρονική μουσική. Παράλληλα, ξεχώρισε και ως μαέστρος διεθνούς κύρους: ξεκινώντας το 1958 από τη Συμφωνική Ορχήστρα Ραδιοφωνίας Νοτιοδυτικής Γερμανίας στο Μπάντεν-Μπάντεν, ανέλαβε στη συνέχεια κορυφαίες θέσεις στη Συμφωνική του BBC στο Λονδίνο (1971-75) και τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης (1971-77). Ο Πιερ Μπουλέζ δεν ήταν μόνο συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, ήταν ένας στοχαστής που πίστευε ότι η μουσική οφείλει να ταράζει τα νερά και να προχωρά αδιάκοπα προς το μέλλον.
Ήθελε να γίνει μαθηματικός πριν στραφεί στη μουσική
Η αρχική πρόθεση του Πιερ Μπουλέζ ήταν να σπουδάσει μαθηματικά, γεγονός που αποτυπώνεται στη μαθηματική αυστηρότητα της σύνθεσής του. Τελικά, επέλεξε να ακολουθήσει την καλλιτεχνική του κλίση, ενθαρρυμένος από τον Μεσσιάν
Ήταν λάτρης της ζωγραφικής και του Καντίνσκι
Ο Μπουλέζ επηρεάστηκε βαθιά από την αφηρημένη ζωγραφική, ειδικά από τον Βασίλι Καντίνσκι. Πίστευε πως η μουσική, όπως και η ζωγραφική, πρέπει να απελευθερωθεί από την αφήγηση και την αναπαράσταση.
Υπήρξε δηλωμένος άθεος και κριτικός της θρησκείας
Είχε εκφράσει πολλές φορές την αντίθεσή του προς κάθε μορφή οργανωμένης θρησκείας, και αυτό αντικατοπτρίζεται στη ρηξικέλευθη, συχνά «ψυχρή» αισθητική του.
Έκανε σκληρές δηλώσεις κατά της παράδοσης
Η διάσημη φράση του ότι «πρέπει να ανατινάξουμε τα λυρικά θέατρα» (blow up the opera houses) έμεινε ιστορική. Την είχε πει μεταφορικά το 1967, εκφράζοντας την ανάγκη ριζικής ανανέωσης των μουσικών θεσμών
Είχε αδυναμία στη μουσική του Κλοντ Ντεμπυσσύ
Παρά τον μοντερνισμό του, ο Μπουλέζ ένιωθε ιδιαίτερη έλξη για τον Ντεμπυσσύ, του οποίου τα έργα διηύθυνε συχνά και θεωρούσε πρόδρομο της αφαιρετικότητας στη μουσική.
Έγραψε πολύ λίγα έργα
Το συνθετικό του έργο είναι μικρό σε έκταση, καθώς αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στη διεύθυνση, τη θεωρία και την τεχνολογική έρευνα. Συχνά επανεπεξεργαζόταν έργα του για δεκαετίες χωρίς να τα θεωρεί ποτέ «τελειωμένα».
Υπήρξε εξαιρετικός πιανίστας αλλά σπάνια έπαιζε δημόσια
Αν και με υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας στο πιάνο, προτιμούσε να παίζει μόνος ή σε κλειστούς κύκλους, επικεντρώνοντας την ενέργειά του στη σύνθεση και στη διεύθυνση.
Δεν είχε μόνιμη κατοικία επί δεκαετίες
Ζούσε «ανάμεσα σε αεροδρόμια», όπως έλεγε ο ίδιος. Το διαμέρισμά του στο Παρίσι έμοιαζε περισσότερο με αποθήκη παρτιτούρων, καθώς περνούσε τον περισσότερο καιρό του ταξιδεύοντας.
Είχε χιούμορ, παρά τη σοβαρή του εικόνα
Παρόλο που εξωτερικά έδειχνε αυστηρός και ψυχρός, οι κοντινοί του συνεργάτες και φίλοι περιγράφουν έναν άνθρωπο με λεπτή ειρωνεία και αυτοσαρκασμό. Μπορούσε να αστειευτεί για τη φήμη του «τρομοκράτη της νέας μουσικής».
Πέθανε στο Μπάντεν-Μπάντεν, όχι στο Παρίσι
Αν και ταυτισμένος με το γαλλικό μουσικό τοπίο, ο Μπουλέζ πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του απομονωμένος στη Γερμανία, μακριά από το πολύβουο Παρίσι, όπου κάποτε είχε προκαλέσει επαναστάσεις.
Η συναυλία «100 χρόνια Πιερ Μπουλέζ- Γκλόρια Τσενγκ, Ραλφ βαν Ράατ» θα διεξαχθεί στις 04 Ιουν 2025 στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Εισιτήρια εδώ
