Τον Espen Berg τον γνώρισα όπως γνωρίζεις ένα βιβλίο που δεν είχες σκοπό να διαβάσεις, αλλά έμεινες ξάγρυπνος επειδή σου άλλαξε τον τρόπο που ακούς τη σιωπή. Κάπου ανάμεσα στην αρμονική παράνοια του Free to Play και στα πολυρυθμικά περάσματα του Fjære, κατάλαβα πως αυτός ο τύπος από τη Νορβηγία δεν κυνηγάει την εντύπωση αλλά τη διαφάνεια. Δεν κάνει επίδειξη δεξιοτεχνίας κι όμως, η τεχνική του μπορεί να σηκώσει το βάρος μιας αφήγησης που δεν σε αφήνει να ξεκολλήσεις. Δεν φοβάται τον αυτοσχεδιασμό, γιατί έχει εμπιστοσύνη στις ρίζες του. Και δεν διστάζει να γράψει ένα κομμάτι μέσα σε πέντε λεπτά, αρκεί να έχει προετοιμαστεί για δεκαέξι χρόνια.
Φέτος το καλοκαίρι έρχεται στην Αθήνα, σε ένα από τα ωραιότερα αμφιθέατρα της πόλης, κουβαλώντας μαζί του όχι μόνο το Espen Berg Trio αλλά και όλη τη νορβηγική σχολή που ξέρει ότι η μουσική δεν είναι ούτε επάγγελμα ούτε τελετουργία, αλλά ένα παιχνίδι υψηλής ακρίβειας, αν έχεις το κουράγιο να την αφήσεις να σε εκπλήξει. Και ο Espen, μάλλον περισσότερο από ποτέ, είναι ελεύθερος να παίξει.
Στις 20 Ιουλίου θα απολαύσουμε την τριάδα των σπουδαίων μουσικών στο Θέατρο Πέτρας, και στην κουβέντα που κάναμε, ανάμεσα στα πολλά, ο ίδιος ο Berg μας εξηγεί γιατί δεν γράφει απλώς μουσική, αλλά ζει μέσα της.
Το Espen Berg Trio έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση για τον μοναδικό του ήχο. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το “μυστικό” πίσω από αυτή τη διακριτή μουσική ταυτότητα; Υπάρχουν αρκετοί λόγοι. Πρώτα απ’ όλα, και οι τρεις μας έχουμε δουλέψει αφοσιωμένα για να βρούμε τον δικό μας προσωπικό τρόπο να εκφράζουμε τη μουσική που αγαπάμε. Από την πρώτη μέρα, προσεγγίσαμε το φορμά του jazz trio με την επιθυμία να δημιουργήσουμε έναν προσωπικό και μοναδικό ήχο, βαθιά ριζωμένο στην παράδοση, αλλά ταυτόχρονα ανοιχτόμυαλο, εκλεκτικό και φρέσκο. Ο ήχος μας βασίζεται πολύ σε όσα φέρνουμε στο τραπέζι ως μεμονωμένοι μουσικοί, αλλά δεν θα υπήρχε trio χωρίς τις συνθέσεις.
Όταν γράφω μουσική, πάντα αναζητώ νέους τρόπους να εκφράσω τον εαυτό μου μέσω αυτής. Οι συνθέσεις μου είναι το απόσταγμα μιας σαραντάχρονης αφοσίωσης στην εξερεύνηση της μουσικής, μέσω της μίμησης και του αυτοσχεδιασμού, αλλά και της σύνθεσης κομματιών που σημαίνουν κάτι για εμένα. Βρίσκω έμπνευση σε πολλά διαφορετικά είδη μουσικής και πάντα προσπαθώ να κατανοήσω πώς λειτουργεί η μουσική που με συγκινεί και τι κρύβεται πίσω της. Αυτή είναι η μέθοδος που χρησιμοποιώ για να διευρύνω την κατανόηση της μουσικής ως γλώσσα, ώστε να μπορώ να δημιουργώ κομμάτια που εκφράζουν τα πιο βαθιά μου συναισθήματα και την αστείρευτη περιέργειά μου για τη μουσική.
Από τότε που ίδρυσα το τρίο το 2014, το χρησιμοποιώ σαν sandbox για να δοκιμάζω ιδέες και συνθέσεις, να βελτιώσω τις ικανότητές μου στη σύνθεση και να ενισχύσω την αλληλεπίδρασή μας. Είμαστε όλοι παθιασμένοι με τον ρυθμό, με ανισομετρικούς χρόνους, πολυρρυθμίες και διαφορετικές αισθήσεις swing, κάτι που μας έχει οδηγήσει σε πολλά πειράματα και παιχνίδια με ρυθμικά études και στη δημιουργία ρυθμικά φορτισμένης μουσικής. Λατρεύω ιδιαίτερα τον συνδυασμό σύνθετων ρυθμών με δυνατές μελωδίες, και θέλω η μουσική να ακούγεται εύκολη και αβίαστη, ακόμα και όταν είναι βασισμένη σε περίπλοκες δομές.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Έργα όπως το “Water Fabric” δείχνουν ισχυρή τάση προς τον πειραματισμό με σύνθετες δομές και αφηγηματική ροή. Πώς ξεκινάτε συνήθως μια νέα σύνθεση, με μία μελωδία, έναν ρυθμό, μία ιδέα ή μία οπτική εικόνα; Χρησιμοποιώ πολλές τεχνικές για να δημιουργώ μουσική. Η βασική μου μέθοδος είναι να παίζω στο πιάνο μέχρι να βρω κάτι ενδιαφέρον και μετά να το εξελίσσω. Μια άλλη τεχνική είναι η δημιουργία της μουσικής σε DAW, όπως το Logic, προσθέτοντας στρώματα και πειραματιζόμενος με τη φόρμα. Επίσης, ξεκινάω συχνά από μια μαθηματική ιδέα, ένα σχήμα ή μια δομή – όπως πολυρρυθμίες, συμμετρικές τονικές δομές ή επαναλαμβανόμενες ακολουθίες. Αυτό το χρησιμοποιώ πολύ για τη μουσική του trio, αλλά και για το “Maetrix”, που έγραψα για την Trondheim Jazz Orchestra το 2017.
Τον τελευταίο καιρό χρησιμοποιώ πολύ τον αυθόρμητο αυτοσχεδιασμό ως μέθοδο σύνθεσης. Το “Water Fabric” ήταν το πρώτο project όπου το δοκίμασα. Οι μελωδίες στα “Sun Glacier” και “Hydrophobic” γράφτηκαν έτσι — δηλαδή, αυτοσχεδιάζοντας σε πραγματικό χρόνο και κρατώντας το υλικό ως σύνθεση. Είναι πολύ ενδιαφέρον, γιατί διατηρεί τη ροή και τη φρεσκάδα της στιγμής, με έναν τρόπο που η παραδοσιακή σύνθεση δεν μπορεί. Δεν έχω χρόνο να αξιολογήσω – βασίζομαι μόνο στην εμπειρία και τα αντανακλαστικά μου. Στο επερχόμενο άλμπουμ με το Espen Berg Trio και στο ντεμπούτο του νέου μου κουαρτέτου Aileron, περιλαμβάνονται αρκετά τέτοια κομμάτια. Σε κάποια από αυτά, όλα τα στοιχεία προέρχονται από αυτοσχεδιασμό, όχι μόνο η μελωδία. Είναι απίστευτα αποτελεσματικός τρόπος σύνθεσης, μπορείς να ολοκληρώσεις ένα κομμάτι σε λίγα λεπτά και το μόνο που καθυστερεί είναι να το καταγράψεις.
Ο λόγος που έχω στραφεί τόσο πολύ στον αυθόρμητο αυτοσχεδιασμό τα τελευταία χρόνια είναι το σόλο πρότζεκτ μου. Από το 2019 παίζω πλήρως αυτοσχεδιασμένες σόλο συναυλίες και τρεις από αυτές έχουν κυκλοφορήσει ως live άλμπουμ. Ήταν μακροπρόθεσμος στόχος για μένα από τότε που άκουσα το The Köln Concert, του Keith Jarrett, το 2003. Πέρασα 16 χρόνια δουλεύοντας και προετοιμαζόμενος για να εμφανιστώ ως αυτοσχεδιαστής σόλο πιανίστας, και τώρα αυτό το πρότζεκτ τροφοδοτεί όλα τα υπόλοιπα πρότζεκτ μου μουσικά και τα ενώνει μεταξύ τους.
Το τρίο σας είναι γνωστό για την εντυπωσιακή τεχνική αλλά και για τη βαθιά συναισθηματική έκφραση. Πώς ισορροπείτε αυτά τα δύο στοιχεία στη σκηνή; Πάντα με ενέπνεε μια ευέλικτη, ευκίνητη και πολυδιάστατη τεχνική, που για μένα είναι ταυτόσημη με την αβίαστη μουσική έκφραση. Εκτιμώ την τεχνική μου γιατί μου επιτρέπει να κάνω ό,τι νιώθω, τόσο ως συνθέτης όσο και ως αυτοσχεδιαστής. Ξέρω ότι και ο Bárður και ο Simon έχουν δουλέψει πολύ πάνω στην τεχνική τους, κάτι που μου δίνει την ελευθερία να δοκιμάζω ό,τι θέλω, γνωρίζοντας ότι θα μπορέσουν να το παίξουν και να το χρησιμοποιήσουν δημιουργικά.
Χρησιμοποιούμε όλοι την τεχνική ως εργαλείο για να υπηρετήσουμε τη μουσική. Είναι απλώς ένα μέσο που μας επιτρέπει να ταξιδεύουμε βαθιά στις διαθέσεις και στα ηχοτοπία που εκφράζουν οι συνθέσεις και τα αυτοσχεδιαστικά μέρη. Πιστεύω ότι η πολυδιάστατη τεχνική και η ευρεία κατανόηση της μουσικής σου επιτρέπουν να παίζεις ακόμα και τα απλά, λιτά μέρη, με περισσότερη χάρη και ουσία – και αυτό αγγίζει την καρδιά του ακροατή.
Έχετε εμφανιστεί σε μερικά από τα σημαντικότερα φεστιβάλ παγκοσμίως. Τι σημαίνει για εσάς η συμμετοχή στο Jazzèt Hellenic International Jazz Festival 2025; Είχα την τύχη να παίζω κάθε χρόνο στην Ελλάδα από την πρώτη μας εμφάνιση στο Ναύπλιο το 2017. Ανυπομονώ να επιστρέψω για να παίξω στο Jazzèt Festival. Το αμφιθέατρο δείχνει φανταστικό και χαίρομαι που συμμετέχω στις πρώτες διοργανώσεις ενός νέου φεστιβάλ, το οποίο ελπίζω να εξελιχθεί και να καθιερωθεί ως ένα από τα πιο σημαντικά jazz φεστιβάλ της Αθήνας.
Το “Free to Play” αναδείχθηκε ως ένα από τα καλύτερα άλμπουμ του 2019. Πώς επηρέασε αυτή η αναγνώριση την πορεία του trio σας; Πάντα με ενδιέφερε η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην εξωτερική αναγνώριση και τη δημιουργία της μουσικής. Από τη μία, προσπαθώ να μένω σε «flight mode» όταν συνθέτω, κυνηγώντας μόνο ό,τι βρίσκω ενδιαφέρον. Από την άλλη, η δημοσίευση της μουσικής βασίζεται στην επικοινωνία μεταξύ καλλιτέχνη, κοινού και κριτικής. Η αναγνώριση που πήρα από το Downbeat επηρέασε ξεκάθαρα την πορεία του Espen Berg Trio, καθώς το επόμενο άλμπουμ μας, το Fjære, έτυχε πολύ διαφορετικής υποδοχής. Το κοινό το λάτρεψε, αλλά οι κριτικοί δεν το εκτίμησαν όσο το Free to Play. Για το επερχόμενο άλμπουμ μας, που θα κυκλοφορήσει την άνοιξη του 2026, έχω συνθέσει μουσική που συνεχίζει το νήμα και από τα δύο προηγούμενα και τα συνδυάζει σε ένα σύνολο που με γεμίζει υπερηφάνεια — ανυπομονώ να το κυκλοφορήσουμε!
Η σκανδιναβική τζαζ έχει αναπτύξει έναν πολύ χαρακτηριστικό ήχο τα τελευταία χρόνια. Ποια στοιχεία πιστεύετε ότι την κάνουν να ξεχωρίζει διεθνώς; Πιστεύω ότι το καταπληκτικό περιβάλλον του τμήματος jazz του πανεπιστημίου του Trondheim, αξίζει μεγάλο μέρος της τιμής. Σπούδασα εκεί από το 2002 έως το 2008 και τώρα εργάζομαι εκεί ως αναπληρωτής καθηγητής, οπότε είμαι απολύτως προκατειλημμένος και όχι αντικειμενικός. Αλλά το γεγονός είναι πως σχεδόν όλοι οι Νορβηγοί jazz μουσικοί που έχουν ξεχωρίσει διεθνώς, έχουν φοιτήσει σε αυτή τη σχολή.
Το ιδιαίτερο με τη σχολή είναι ότι δίνει αξία στην πρακτική μουσική εμπειρία, συνδέοντας κάθε επιμέρους μάθημα (θεωρία, εκπαίδευση του αυτιού, ιστορία μουσικής, στυλιστικές μελέτες κ.ά.) με το πώς ο φοιτητής μπορεί να αντιλαμβάνεται και να αναπαράγει τα βασικά συναισθήματα της μουσικής, μέσω μίμησης, αυτοσχεδιασμού και σύνθεσης. Ακριβώς όπως άρχισα να μαθαίνω μουσική εγώ, στα πρώτα μου χρόνια. Οι σπουδές ενθαρρύνουν έναν παιχνιδιάρικο τρόπο ανακάλυψης της μουσικής και των δυνατοτήτων της, πάντα μέσα σε σύνολα. Αυτό παρέχει στους επίδοξους μουσικούς τα εργαλεία για να αναπτύξουν τη δική τους έκφραση και να βρουν μια δυνατή ταυτότητα, απαραίτητη για να ξεχωρίσουν ανάμεσα στο όλο και μεγαλύτερο πλήθος των περιοδευόντων Σκανδιναβών καλλιτεχνών jazz.
