Η μουσική ως ζωντανή μνήμη, ως εργαλείο πολιτιστικής ταυτότητας και ως συλλογική εμπειρία. Αυτό ακριβώς εκπροσωπεί το γυναικείο χορωδιακό σύνολο Vanya Moneva που, υπό τη διεύθυνση της ομότιτλης δημιουργού του, ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Ελλαδα και παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ένα σύνολο που, από το 1994, επαναπροσδιορίζει δυναμικά τη διατήρηση της βουλγαρικής μουσικής παράδοσης, με όχημα και ζωντανό εκφραστικό όργανο τη γυναικεία, κυρίως, φωνή.
Η καρδιά του συνόλου, Vanya Moneva, διεθνώς αναγνωρισμένη μαέστρος και ακαδημαϊκός, αφιέρωσε τη ζωή της στη σύνθεση και τη διάδοση της βουλγαρικής μουσικής. Από τη σύμπραξή της με φημισμένους καλλιτέχνες, μέχρι και τη συμμετοχή της στην Τελετή Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίου, η πορεία της είναι γεμάτη καινοτομία και αναγνώριση.
Με αφορμή τη συναυλία τους στην Αθήνα, η Vanya Moneva μίλησε στην Popaganda για την παράδοση, τη γυναικεία φωνή ως εργαλείο καλλιτεχνικής ελευθερίας, την αξία της συλλογικότητας στη δημιουργία και το τι σημαίνει τελικά να διατηρείς την κληρονομιά σου ζωντανή σε κάθε αιώνα.
Ιδρύσατε τη γυναικεία χορωδία Vanya Moneva to 1994. Τι σας ενέπνευσε για την δημιουργία της; Είμαι μαέστρος κλασικής μουσικής, όμως η βουλγαρική παραδοσιακή μουσική με έχει εμπνεύσει από πάντα. Δημιούργησα τη χορωδία μας εκείνη την εποχή γιατί ήθελα να εκφράσω τις μουσικές μου ιδέες μέσα από τις βουλγαρικές παραδοσιακές φωνές, σαν να ήταν το δικό μου «όργανο». Είχα τη δική μου οπτική για το τι να κάνω και πώς να το κάνω καλύτερα, διερευνώντας τις δυνατότητες αυτών των φωνών, των οποίων η εκφορά και παραγωγή του ήχου τους είναι εξαιρετικά ιδιαίτερη.
Πώς επιλέγετε το ρεπερτόριο για το σύνολό σας; Και πώς ισορροπείτε την παραδοσιακή μουσική με τις σύγχρονες τάσεις; Το ρεπερτόριο της χορωδίας μας είναι εξαιρετικά πλούσιο. Περιλαμβάνει έργα βασισμένα στο βουλγαρικό παραδοσιακό τραγούδι, γραμμένα από διακεκριμένους συνθέτες. Πρόκειται για κομμάτια που έχουν πλέον αναγνωριστεί ως κλασικά και αριστουργήματα, και τα διατηρούμε ζωντανά μέσω της ερμηνείας μας. Η Ορθόδοξη χριστιανική μουσική αποτελεί επίσης μέρος του ρεπερτορίου μας, όπως και σύγχρονη μουσική γραμμένη ειδικά για εμάς. Πρόκειται για ειδικά πρότζεκτ, στα οποία έχουμε συνεργαστεί με συμφωνική ορχήστρα, κουαρτέτο εγχόρδων, λυρικούς τραγουδιστές, σύνολα κρουστών, Big Band κ.ά. Συχνά ηχογραφούμε μουσική για μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές, όπως τα "Nomad", "Avatar", "Solo: A Star Wars Story", καθώς και για σειρές όπως το "His Dark Materials" του MAX, αλλά και για video games.
Η βουλγαρική μουσική κληρονομιά είναι κεντρική στο έργο σας. Ποια είναι η σημασία της για τις νεότερες γενιές; Με παθιάζει η εκτέλεση τραγουδιών από τον πλούτο της βουλγαρικής παράδοσης. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε την παράδοση και να εμπλουτίζουμε διαρκώς το ρεπερτόριό μας. Ως καθηγήτρια στη Μουσική Ακαδημία «Prof. Pancho Vladigerov» στη Σόφια, προσπαθώ να μεταδώσω την αγάπη για την παράδοσή μας στους φοιτητές.
Η χρήση της ανθρώπινης φωνής ως όργανο, είναι κεντρικό στοιχείο του έργου σας. Πώς προσεγγίζετε την εκπαίδευση της φωνής ώστε να επιτευχθεί τέτοιο βάθος έκφρασης; Αυτό ακριβώς είναι και η πρόκληση όταν δουλεύεις με παραδοσιακές φωνές. Κάθε φωνή στη χορωδία μας έχει τη δική της ιδιαιτερότητα, καθώς τα κορίτσια προέρχονται από διαφορετικές περιοχές της Βουλγαρίας. Το μυστικό βρίσκεται στην αρμονική συνένωση των διαφορετικών φωνών. Είναι μια μακρά διαδικασία. Με τα χρόνια έχω αναπτύξει το δικό μου σύστημα και βλέπω καλά αποτελέσματα. Έτσι εξηγείται και ο ιδιαίτερος ήχος της χορωδίας μας. Εκτός από το ότι η φωνητική μας τεχνική είναι πολύ επαρκής, είναι επίσης ευαίσθητη στις δυναμικές. Η χορωδία εμπλουτίζει κάθε ήχο και προσδίδει χαρακτήρα σε κάθε κομμάτι.
Ηχογραφήσατε τον ιαπωνικό εθνικό ύμνο για την τελετή παράδοσης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκιο. Πώς προέκυψε αυτή η δημιουργία; Έχουμε συνεργαστεί με αρκετούς Ιάπωνες συνθέτες με τα χρόνια και έχουμε δώσει συναυλίες στην Ιαπωνία. Η Ιαπωνική Ολυμπιακή Επιτροπή μάς ανέθεσε την ηχογράφηση του εθνικού τους ύμνου. Η ενορχήστρωση έγινε από τον Ιάπωνα συνθέτη Jun Miyake. Ήταν τεράστια τιμή να εκπροσωπεί μια βουλγαρική χορωδία την Ιαπωνία στο Ρίο, στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων — και ακόμη μεγαλύτερη τιμή το ότι αυτή η χορωδία ήμασταν εμείς.
Πιστεύετε πως ο ρόλος της γυναικείας φωνής στη σύγχρονη μουσική δημιουργία έχει τη δική του σπουδαιότητα; Οι γυναικείες φωνές είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφες και όμορφες. Ταιριάζουν υπέροχα σε διαφορετικά μουσικά είδη. Συμβάλλουν στην πληρότητα και τον πλουραλισμό κάθε έργου. Επιπλέον, η παραδοσιακή γυναικεία φωνή μπορεί να αυτοσχεδιάσει — μια ιδιότητα που εκτιμάται ιδιαίτερα από τους συνθέτες.
Με τη μακροχρόνια εμπειρία σας ως δασκάλα μουσικής, πώς συνδυάζετε αυτόν τον ρόλο με το έργο σας ως μαέστρος; Συνδυάζω τον ρόλο της μαέστρου και της δασκάλας στην Εθνική Μουσική Ακαδημία με ευθύνη αλλά και χαρά. Με εμπνέει να μεταδίδω τις γνώσεις και την εμπειρία μου. Είναι αναμφισβήτητα απαιτητικό, αλλά απόλυτα δικαιολογημένο. Η μουσική είναι η ζωή μου και νιώθω ευτυχισμένη.
Έχετε συνεργαστεί με πολλού διακεκριμένους καλλιτέχνες. Υπάρχει κάποια συνεργασία που ξεχωρίζετε; Είναι δύσκολο να διαλέξω μόνο μία! Ο δίσκος που ηχογραφήσαμε με τη σπουδαία λυρική τραγουδίστρια Veselina Katsarova κέρδισε το βραβείο ECHO, που απονέμεται από την Ένωση Γερμανών Παραγωγών για εξαιρετικά επιτεύγματα στη μουσική βιομηχανία. Η συνεργασία μας με τον τζαζ μουσικό Milcho Leviev και τη Big Band της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας ήταν εξαιρετική και κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στη Βουλγαρία.
Ποια ήταν η πιο συγκινητική ή αξέχαστη στιγμή που έχετε ζήσει κατά τη διάρκεια κάποιας συναυλίας σας; Μία αξέχαστη εμπειρία ήταν σε μια συναυλία μας στην εκκλησία Votivkirche στη Βιέννη, όταν η σολίστ μας άρχισε να τραγουδά το σόλο της. Ήταν σαν να άνοιξε ο θόλος του ναού και όλοι κοίταξαν προς τον ουρανό. Η φωνή της είχε τόση δύναμη, συναισθηματική ένταση, ενέργεια και επίδραση, που ένιωθες την αύρα της στον αέρα.
Τι μπορεί να περιμένει το ελληνικό κοινό από την επερχόμενη εμφάνισή σας στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στα πλαίσια του 3ου Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής; Οι συναυλίες μας θα γίνουν τη Μεγάλη Τετάρτη, οπότε θα ξεκινήσουμε με ορθόδοξους ύμνους. Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί με υπέροχα βουλγαρικά τραγούδια από διαφορετικές περιοχές της χώρας, διασκευασμένα για χορωδιακή απόδοση. Το κοινό θα βιώσει ένα ευρύ φάσμα βουλγαρικών ρυθμών —από τη μαγεία των αργών, ρευστών τραγουδιών έως τις μελωδίες των ερωτικών τραγουδιών, το χιούμορ και τη χαρά της φύσης και της γυναικείας ομορφιάς. Ανυπομονούμε να συναντήσουμε το ελληνικό κοινό! Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης για την πρόσκληση. Οι συναυλίες μας πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Θεσσαλονίκη-Σόφια, Βαλκανική Πολιτιστική Γέφυρα» με τη στήριξη των Υπουργείων Πολιτισμού Ελλάδας και Βουλγαρίας.
Info
3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής
Μεγάλη Τετάρτη, 16 Απριλίου 2025
17.30 & 19.00 Χορωδία Βάγια Μονέβα (Βουλγαρία)
Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ (ΚΠΙΣΝ)
Συντελεστές:
Μουσική διεύθυνση: Βάνια Μονέβα
Χορωδία: Άννα Ασένοβα Νάτσκοβα-Βίτκοβα, Γκεργκάνα Ιβάνοβα Σιλντάροβα-Νικόλοβα, Μαρία-Μαγκνταλένα Ιβάνοβα Ρίζοβα, Μαρία Ρουμιάνοβα Στεφάνοβα, Μαρία Κονσταντίνοβα Αλεξάντροβνα, Νάταλι Πλαμένοβα Στεφάνοβα, Πίρινα Βεσελίνοβα Χρίστοβα, Σιμόνα Σιμεόνοβα Πέτροβα, Αλμπένα Μπογιάνοβα Στόινεβα, Πολίνα Βλαντισλάβοβα Μπογκντάνοβα, Ντεσίσλαβα Ιβαΐλοβα Ιβάνοβα, Μαρίνα Γιούριεβα Μαρίνοβα, Βεσελίνα Στεφάνοβα Κουρτιάν, Νάντια Ανγκέλοβα Γιορντάνοβα, Νικολέτα Ιότοβα Νικόλοβα, Ντενίτσα Πέτροβα Ντόιτσεβα, Μόνικα Ρουμένοβα Νταμιάνοβα, Τατιάνα Ντομπρομίροβα Βαλκάνοβα, Στιλιάνα Γκεοργκίεβα Αλέξιεβα, Νικαέλα Ασένοβα Πασαλίισκα, Έλια Ιβάιλοβα Γκεοργκίεβα, Αντονίια Σάβοβα Ιβάνοβα, Σίλβιια Πέτροβα Ντιμίτροβα, Μιροσλάβα Ιορντάνοβα Ανάνιεβα, Ιβάνα Κρασιμίροβα Τοντόροβα, Ντιάνα Ιορντάνοβα Τένεβα, Καλίνα Κρασιμίροβα Ιβάνοβα, Αντέλα Ανγκελίνοβα Μάρκοφσκα.
Πρόγραμμα:
1. Tebe Poem - μουσική σύνθεση: Ντόμπρι Χρίστοφ
2. Svyatiy Bozhe - ενορχήστρωση: π. Κιρίλ Ποπόφ
3. Bogoroditse, Devo - ενορχήστρωση: π. Κιρίλ Ποπόφ
4. Pirinski Lazarki - ενορχήστρωση: Ίλιαν Γιουρούτσκι
5. Tih Vyatar Vee - ενορχήστρωση: Στεφάν Κάνεφ, σολίστ Μαρία Στεφάνοβα
6. Kaval Sviri - ενορχήστρωση: Πέτερ Λυόντεφ, σολίστ Άννα Ασένοβα, Βεσελίνα Κουρτιάν, Νταϊάνα Τένεβα
7. Nedelyo, Nedelyo - ενορχήστρωση: Γκεόργκι Αντρέεφ
8. Dreme mi se, lega mi se - ενορχήστρωση: Κόστα Κόλεφ
9. Zlato Mome - ενορχήστρωση: Κράσιμιρ Κιουρκσίσκι
10. Begala e Vena - ενορχήστρωση: Στεφάν Κάνεφ, σολίστ Σιμόνα Πέτροβα, Νάντια Γιορντάνοβα, Στιλιάνα Αλέξιεβα, Νταϊάνα Τένεβα
11. Listni se, goro - ενορχήστρωση: Στέφαν Μουτάφτσιεφ
12. Kalino, Malino - ενορχήστρωση: Στέφαν Μουτάφτσιεφ
13. Slanchitse milo, mamino - ενορχήστρωση: Ατανάς Ίλιεφ
14. Sednalo e Djore - ενορχήστρωση: Στέφαν Μουτάφτσιεφ
15. Mehmetyo Sevda Golema - μουσική σύνθεση: Ιβάν Σπάσοφ, σολίστ Μόνικα Νταμιάνοβα
16. Bre, Petrunko - ενορχήστρωση: Κράσιμιρ Κιουρκσίσκι, σολίστ Ντενίτσα Ντότσεβα
