Ο Makaya McCraven είναι ένας ντράμερ-εφευρέτης, ένας παραγωγός που βλέπει τη μουσική σαν ζωντανό οργανισμό και ένας συνθέτης που κινείται με την άνεση πρωτοπόρου ανάμεσα στην avant-jazz, τη hip-hop αίσθηση των beats και την πολιτισμική παράδοση. Είναι από τους μουσικούς που αλλάζουν το λεξιλόγιο της εποχής τους και σε λίγες μέρες έρχεται στην Αθήνα.
Το Time τον έχει ονομάσει «ηγέτη της νέας παγκόσμιας πρωτοπορίας της τζαζ». Οι New York Times μιλούν για «ενορχηστρώσεις που αναδίδουν κοινωνική υπόσχεση». Η Chicago Tribune εξηγεί γιατί «ο κόσμος δεν σταματά να μιλάει για εκείνον». Και το Stereogum τον κατατάσσει στους κορυφαίους μουσικούς της τζαζ στον κόσμο. Και τίποτα από αυτά δεν είναι υπερβολές.
Γεννημένος στο Παρίσι το 1983 από δύο μουσικούς γονείς, ο Makaya μεγάλωσε μέσα σε studio, πρόβες και μετακινήσεις. Στα 24 του μετακόμισε στο Σικάγο και εκεί η ιστορία απέκτησε ταχύτητα: τοπικά sessions, εμφανίσεις σε underground clubs, συνεργασίες με καλλιτέχνες που σήμερα καθορίζουν τη σύγχρονη τζαζ και δίσκοι που άλλαξαν τη γλώσσα της.
Το 2015 κυκλοφόρησε το In the Moment, ένα άλμπουμ που έμελλε να γίνει ορόσημο, αφού 10 χρόνια μετά, ακόμη θεωρείται σημείο καμπής για τη μουσική που γεφυρώνει την τζαζ με τη λογική του beat-making. Και από τότε, δεν σταμάτησε να πειραματίζεται: Το Universal Beings (2018) είναι ένα πολυσυλλεκτικό έργο-μανιφέστο, το We’re New Again (2020), η δική του ματιά πάνω στο τελευταίο άλμπουμ του Gil Scott-Heron και φυσικά το In These Times (2022), ένα από τα πιο σημαντικά jazz albums της δεκαετίας, που τον οδήγησε σε φεστιβάλ και venues από Ευρώπη μέχρι Αμερική.
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε τέσσερα νέα EPs, τα οποία συνθέτουν το ολοκαίνουργιο διπλό LP, Off The Record. Μαζί του, σταθεροί συνεργάτες όπως ο Marquis Hill και ο Junius Paul, αλλά και νέες φωνές που σπρώχνουν τον ήχο ακόμη πιο μακριά. Η νέα του δουλειά θα παρουσιαστεί και σε ένα listening session στις 18 Νοεμβρίου στις 20.00, στο Underflow.
Στις 22 Νοεμβρίου, ο Makaya McCraven εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στη σκηνή του Gazarte Ground Stage, μαζί με το φημισμένο διεθνές συγκρότημά του, μια επίλεκτη ομάδα αυτοσχεδιαστών και συνεργατών: Matt Gold (κιθάρα), Marquis Hill (τρομπέτα) και Junius Paul (μπάσο).
Το βράδυ ανοίγει το Rave at your Fictional Borders, το project των Dave De Rose (UK) και Marius Mathiszik (DE), δύο δημιουργών που γράφουν τη δική τους avant ιστορία, με την τελευταία τους δουλειά να έχει ηχογραφηθεί στο Μαρόκο και το LP να έρχεται το 2026.
10 Πράγματα που πρέπει να ξέρεις για τον Makaya
Γεννήθηκε στο Παρίσι, αλλά μεγάλωσε σε «σοβαρό» jazz–πηγάδι στη Μασαχουσέτη
Ο Makaya γεννήθηκε στο Παρίσι το 1983, από την ουγγαρέζα τραγουδίστρια/φλαουτίστα της ουγγρικής progressive-folk σκηνής των 70s, Ágnes Zsigmondi και τον αφροαμερικανό jazz ντράμερ Stephen McCraven. Μεγάλωσε όμως στο Northampton/Amherst της Μασαχουσέτης, σε ένα σπίτι όπου γύρω του περνούσαν τύποι όπως ο Archie Shepp και ο Yusef Lateef. Η μητέρα του συνέχιζε να δίνει συναυλίες όσο ήταν έγκυος και ο Makaya λέει συχνά ότι έκανε drumming πριν ακόμη γεννηθεί.
Αυτοχαρακτηρίζεται «beat scientist» και βλέπει το στούντιο ως εναλλακτική διάσταση
Με δικά του λόγια, δεν είναι απλώς drummer, είναι «beat scientist». Ένας τύπος που χρησιμοποιεί το στούντιο σαν ένα ακόμα όργανο. Λέει ότι η ηχογραφημένη μουσική είναι μια «εναλλακτική διάσταση» όπου μπορείς να κάνεις πράγματα που δεν γίνεται να συμβούν ζωντανά και ότι η δουλειά του είναι να επεξεργάζεται, να κόβει, να κολλάει και να ανασυνθέτει live performances σε κάτι εντελώς νέο.
Πριν γίνει «beat scientist», είχε rap band με όνομα… Cold Duck Complex
Στο κολέγιο έφτιαξε τους Cold Duck Complex, ένα σχήμα που μίξαρε jazz, hip-hop, jam bands και Rage Against the Machine, με frontman που ράπαρε. Έγιναν τεράστιοι για τα δεδομένα της Western Mass, άνοιξαν για Digable Planets, Pharcyde, Mix Master Mike και μέχρι και για τον 50 Cent (ο οποίος βγήκε στη σκηνή με αλεξίσφαιρο). Ο Makaya γράφτηκε στο UMass Amherst, αλλά παράτησε τη σχολή όταν άρχισε να ζει μόνο από τα gigs.
Το In the Moment βγήκε από ένα residency «Spontaneous Composition» σε υπόγειο μπαρ
Το breakthrough άλμπουμ In the Moment (2015) δεν γράφτηκε «κανονικά» στο στούντιο. Προήλθε από μια σειρά gigs στο Σικάγο, τη Spontaneous Composition series, όπου μουσικοί που πολλές φορές δεν είχαν ξαναπαίξει μαζί έκαναν δύο 45λεπτα σετ αυτοσχεδιασμού, τα οποία ηχογραφούνταν και μετά ο Makaya τα τεμάχιζε και τα ξαναέχτιζε σε beats μέσα στο Ableton.
Το Universal Beings είναι κυριολεκτικά τετρασέλιδο ταξίδι: 4 πόλεις, 4 μπάντες
Το διπλό LP Universal Beings (2018) έχει κάθε πλευρά ηχογραφημένη σε άλλη πόλη, με διαφορετική σύνθεση μουσικών. Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Σικάγο, Λ.Α., ο ίδιος συνδέει το άλμπουμ με μια ουτοπική, «αντι-συνόρων» ματιά στον κόσμο: να ακούγεται σαν ένας ενιαίος οργανισμός, όχι σαν 4 απομονωμένες σκηνές.
Στο We’re New Again «έσκαψε» τους δίσκους του πατέρα του και τη φλογέρα της μητέρας του
Στο We’re New Again (2020), την επαναπροσωποποίηση του I’m New Here του Gil Scott-Heron, έκανε το άλμπουμ σχεδόν… οικογενειακή υπόθεση. Sample-άρει τα πρώτα τρία άλμπουμ του πατέρα του Stephen McCraven κατευθείαν από βινύλιο και χρησιμοποιεί ηχογραφήσεις της μητέρας του, που παίζει recorder, για να δέσει το θέμα της οικογένειας με την ιστορία του Gil.
Το In These Times είναι patchwork από συναυλίες, περιοδικά και αρχειακά φιλμ
Το In These Times δεν είναι απλώς «στούντιο δίσκος». Το υλικό προέρχεται από sessions 2016-2020: από performance στα γραφεία του περιοδικού In These Times στο Σικάγο, από live στο Walker Art Center στη Μινεάπολη, στο Co-Prosperity Sphere και στο Chicago Symphony Center. Στα live έπαιζαν παράλληλα αρχειακά φιλμ με Black μουσικούς και ακτιβιστές και αποσπάσματα από τον Studs Terkel. Την περίοδο του lockdown έκανε pause, έπαιζε κιθάρα, μάθαινε στα παιδιά του μουσική, και μετά γύρισε σ’ αυτό το υλικό για να «ραφτεί» ο δίσκος.
Πιστεύει ότι ο αυτοσχεδιασμός δεν είναι κάτι «ελιτίστικο»
Όταν τον ρωτούν για improvisation, λέει ότι βρίσκει ξένο το mindset «εγώ δεν μπορώ να αυτοσχεδιάσω». Για εκείνον, αυτοσχεδιασμός είναι η ίδια η ζωή, είναι ο τρόπος που ζούμε. Όλοι αυτοσχεδιάζουμε κάθε μέρα, απλώς άλλοι με ντραμς κι άλλοι με… αποφάσεις. Έτσι βλέπει και τη jazz: όχι μόνο free jazz για μυημένους, αλλά μια γλώσσα που όλοι μπορούμε να μιλήσουμε.
Τα ιερά του τοτέμ
Σε κείμενό του στο JazzTimes, μιλάει για όσα τον διαμόρφωσαν στην ιδέα του «studio as instrument»:
- Οι A Tribe Called Quest και το κομμάτι “Verses From the Abstract” (το άλμπουμ Low End Theory ήταν από τα πρώτα που αγόρασε).
- Ο Madlib με το Yesterdays New Quintet, όπου είναι όλη η μπάντα μόνος του με διαφορετικά alias.
- Ο Pete Rock και ο τρόπος που «σπάει» jazz samples σε beats.
- Ο Squarepusher, που τον ενέπνευσε να κάνει live drums να μιμούνται ηλεκτρονικά beats.
- Ο King Tubby ως master του dub και του στούντιο-ως-όργανο.
Το Off the Record (2025) είναι η επιστροφή στο «organic beat music»
Στο Off the Record (2025) μαζεύει 4 ξεχωριστά αλλά συνδεδεμένα EPs (Techno Logic, The People’s Mixtape, Hidden Out!, PopUp Shop) όλα βασισμένα σε live, αυτοσχεδιαστικές performances που μετά λιώνουν από editing, overdubs και post-production στο home studio του στο Σικάγο. Ο ίδιος το περιγράφει σαν «tactile document» των πραγματικών, φυσικών στιγμών που ο κόσμος μαζεύεται για μουσική και σαν επιστροφή στο organic beat music approach του In the Moment.
