Το όνομά τους παραπέμπει σε σταυροδρόμι. Ένα σταυροδρόμι όπου συναντιούνται το φως, το συναίσθημα, η μελωδία, το βάθος. Οι Kiasmos, το ντουέτο που δημιούργησαν ο Ισλανδός Ólafur Arnalds και ο Φεροϊκός Janus Rasmussen, δεν χρειάζονται περιγραφές με περιττές λέξεις.
Η μουσική τους είναι η ίδια το περιεχόμενο και η ερμηνεία. Ένα soundscape που μιλά χωρίς φωνή, που δεν στοχεύει στο σώμα αλλά στην ανάμνηση, στην εγκεφαλική φλόγα της επιθυμίας, στη μελαγχολία που λικνίζεται σε 128 bpm.
Οι δυο τους γνωρίστηκαν το 2009 και γρήγορα κατάλαβαν ότι η διαφορετικότητα τους δεν ήταν εμπόδιο, αντιθέτως, ήταν προϋπόθεση. Ο Ólafur, με κλασικές σπουδές και υπόβαθρο στο ambient, είχε ήδη ξεκινήσει να διαγράφει μια ξεχωριστή πορεία ως συνθέτης, ενώ ο Janus, πιο ηλεκτρονικός, προερχόμενος από την synth pop σκηνή των Φερόων, έφερνε τη ρυθμική ραχοκοκαλιά. Μαζί, συνδύασαν ετερόκλητα στοιχεία: έγχορδα με glitches, ambient ηρεμία με techno σπασμούς. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η ατμοσφαιρική μελαγχολία των Kiasmos.
Το πρώτο τους EP, Thrown, κυκλοφόρησε το 2012 και αμέσως ξεχώρισε για την αίσθηση της εγγύτητας και της αφαίρεσης. Δύο χρόνια αργότερα, το ομώνυμο ντεμπούτο άλμπουμ τους, Kiasmos, έμελλε να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σκηνή της ευρωπαϊκής electronica. Τα “Looped”, “Held”, “Lit”, έγιναν κομμάτια-φετίχ για μια γενιά που μεγάλωσε με το βλέμμα στραμμένο στον Βορρά, με τα αυτιά ανοιχτά στη λεπτομέρεια και την ευαισθησία του ήχου.
Και μετά… σχεδόν σιωπή. Τρία ακόμα EP (Looped, Swept, Blurred) και ο καθένας ακολούθησε τη δική του πορεία. Ο Ólafur έγραψε μουσική για σειρές και ταινίες, απέσπασε βραβεία BAFTA, έφτασε μέχρι τα Grammy. Ο Janus κυκλοφόρησε προσωπικό δίσκο, συνεργάστηκε με ονόματα της electro-pop, εξερεύνησε τα όρια του synth. Όμως η ανάγκη για το “μαζί” δεν ξεθώριασε ποτέ.
Το 2024, η επιστροφή ήταν γεγονός. Η κυκλοφορία με τον τίτλο II δεν ήταν απλώς μια συνέχεια, αλλά μία αναγέννηση. Με ήχους πιο οργανικούς, με ακόμη περισσότερη αναπνοή και κενό ανάμεσα στις νότες, το άλμπουμ αυτό χτίζει μικρόκοσμους. Από το “Burst” μέχρι το “Dazed”, από την πρώτη δόνηση μέχρι την τελευταία απουσία κορύφωσης.
Αυτή ακριβώς η λεπτή τέχνη της έντασης και της αποδόμησης θα πάρει σάρκα και live ρυθμό την Κυριακή 25 Μαΐου, στο Floyd Live Music Venue. Είναι από εκείνα τα live που συμβαίνουν μια φορά στη ζωή, γιατί οι Kiasmos παίζουν σπάνια και όταν παίζουν, δεν αναπαράγουν, διαμορφώνουν κάτι μοναδικό. Είναι από εκείνα τα live που ο χρόνος διαλύεται και κάτι όμορφο μένει να αιωρείται ανάμεσά μας.
Το set τους στην Αθήνα θα περιλαμβάνει κομμάτια από το “II” και επιλεγμένες στιγμές από το παρελθόν, δοσμένα με έναν τρόπο εντελώς καινούριο: με αυτοσχεδιασμό, με απροσδόκητες μετατοπίσεις, με ζωντανό interaction. Όπως λένε και οι ίδιοι: «Το live είναι για εμάς η στιγμή της ανακάλυψης, όχι της αναπαραγωγής».
Λίγο πριν από αυτή την εμπειρία που θα ζήσουμε στην Αθήνα, ο Ólafur Arnalds και ο Janus Rasmussen μού μίλησαν για την εξέλιξη του ήχου τους, την αισθητική τους, το τελευταίο τους άλμπουμ, αλλά και για όσα πρέπει να περιμένουμε στις 25 Μαΐου.
Η μουσική σας μοιάζει με ένα ταξίδι μέσα από κινηματογραφικά, απομακρυσμένα τοπία. Σε ποιο βαθμό έχει διαμορφώσει το αισθητικό σας ύφος το φυσικό περιβάλλον του Βορρά και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεστε την electronica;
Janus Rasmussen: Είναι δύσκολο να το πούμε με σιγουριά, αφού είναι το μόνο περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε, αλλά σίγουρα μας έχει επηρεάσει με κάποιον τρόπο. Παρ’ όλα αυτά, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος ήρθε από τη δεμένη μουσική σκηνή εδώ και το πνεύμα συνεργασίας που υπάρχει ανάμεσα στους καλλιτέχνες. Αυτό είναι που μας έχει διαμορφώσει περισσότερο.
Τα κομμάτια σας δεν ακολουθούν αυστηρές dancefloor δομές, αλλά ξεδιπλώνονται σταδιακά, σχεδόν οργανικά. Όταν συνθέτετε, σκέφτεστε περισσότερο την κίνηση ή τη συναισθηματική αφήγηση;
Ólafur Arnalds: Δεν γράφουμε τη μουσική μας ειδικά για το dancefloor. Είναι τέλειο αν λειτουργεί και εκεί, αλλά ο κύριος στόχος μας είναι να προκαλέσουμε μια συναισθηματική ανταπόκριση στον ακροατή.
Ólafur προέρχεσαι από ένα background πιο κοντά στην κλασική και ambient μουσική, ενώ ο Janus έχει πιο ηλεκτρονικό και synth-driven ήχο. Πώς εξισορροπείται το συναισθηματικό βάθος των εγχόρδων με την υπνωτιστική επανάληψη των beats;
Ó.A.: Στην πραγματικότητα, βρίσκουμε ότι οι αντιθέσεις λειτουργούν πολύ καλά στη μουσική. Είναι ένα βασικό στοιχείο της “σούπας Kiasmos”. Τα επαναλαμβανόμενα μέρη γίνονται απολαυστικά χάρη στα διαρκώς εξελισσόμενα ορχηστρικά στοιχεία -ή και το αντίστροφο.
Υπάρχει μια αίσθηση “αφαίρεσης” στη μουσική σας, σαν να αφαιρείτε το περιττό μέχρι να μείνει μόνο ο πυρήνας. Είναι μια συνειδητή διαδικασία αυτό ή έρχεται φυσικά;
J.R.: Κατά τη διάρκεια της παραγωγής, συχνά το παρακάνουμε και γεμίζουμε τα κομμάτια με πολλά στοιχεία. Μετά, επιστρέφουμε και τα “κόβουμε”, τελειοποιώντας αυτό που μένει ώστε να φτάσουμε στην καλύτερη εκδοχή του. Εκεί αφιερώνουμε τον περισσότερο χρόνο —στο να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτά που ήδη έχουμε. Είναι επίπονη διαδικασία, αλλά είναι και αναπόσπαστο μέρος του ήχου μας.
Στις συνθέσεις σας, τα κενά και οι παύσεις έχουν την ίδια σημασία με τους ήχους. Θεωρείτε τη σιωπή στοιχείο της σύνθεσης;
Ó.A.: Ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που πήρα στο σχολείο ήταν πως η ίδια νότα παιγμένη δύο φορές είναι, στην πραγματικότητα, δύο διαφορετικές νότες. Επειδή υπάρχει ένα κενό πριν από τη δεύτερη, δεν μπορεί να είναι η ίδια με την πρώτη.
Όταν παίζετε live, προσπαθείτε να αναπαράγετε τον ήχο του άλμπουμ ή προτιμάτε να αφήνετε χώρο για αυτοσχεδιασμό και πειραματισμό;
J.R.: Το βασικό για εμάς είναι να ξεχνάμε τον δίσκο και να προσεγγίζουμε τη μουσική με “φρέσκα αυτιά”, σκεπτόμενοι πώς θα λειτουργήσει σε live συνθήκες. Αυτή η αλλαγή προοπτικής συχνά οδηγεί σε εντελώς διαφορετικές αποφάσεις, με αποτέλεσμα τα κομμάτια να ξαναδομούνται. Υπάρχουν πάντα μεγάλα μέρη του set που τα αφήνουμε ανοιχτά στον αυτοσχεδιασμό. Είναι ο τρόπος μας να παραμένουμε σε εγρήγορση κάθε βράδυ.
Πολλά από τα κομμάτια σας μεταφέρουν μια όμορφη αίσθηση αγωνίας, σαν να χτίζουν διαρκώς προς μια κορύφωση που δεν έρχεται ποτέ. Πώς διατηρείτε αυτήν την ένταση χωρίς να καταφεύγετε σε κραυγαλέες “κορυφές”;
J.R.: Κατά κάποιο τρόπο, αυτός είναι και ο βασικός στόχος της μουσικής μας. Θέλουμε να δημιουργούμε μια εκτόνωση της έντασης χωρίς να καταφεύγουμε σε “φτηνά” drops ή εύκολες λύσεις. Πάντα μας ενδιέφερε περισσότερο να φτιάχνουμε έναν πιο ανοιχτό, εξελισσόμενο κόσμο στη μουσική —έναν κόσμο που αναπτύσσεται και αφήνει χώρο για ερμηνεία, αντί να υπαγορεύει ακριβώς πώς πρέπει να νιώσεις.
Αν οι Kiasmos ήταν ταινία, τι είδους ταινία θα ήταν;
J.R.: Ίσως κάτι στο στυλ του David Lynch —όχι όμως τόσο σκοτεινό ή καταθλιπτικό. Περισσότερο με εκείνη την ανοιχτή δομή και τη φευγάτη, σουρεαλιστική αίσθηση.
Η μουσική σας χαρακτηρίζεται συχνά ως minimal techno, όμως φαίνεται “μινιμαλιστική” περισσότερο συναισθηματικά παρά στυλιστικά. Πώς ερμηνεύετε τον όρο "minimal" στον ήχο σας;
J.R.: Μας κόλλησαν αυτήν την ταμπέλα όταν ξεκινήσαμε το project. Εκείνη την εποχή ίσως μπορούσες να περιγράψεις τον ήχο μας ως minimal techno. Σήμερα, υπάρχει ελάχιστο techno μέσα του. Για εμάς, είναι απλώς electronica με την ευρύτερη έννοια του όρου. Δεν θα έλεγα ότι η μουσική μας είναι ιδιαίτερα “minimal” από μόνη της, αλλά σίγουρα αποφεύγουμε την υπερβολή στην παραγωγή —ακόμη και όταν τα πράγματα γίνονται πιο έντονα. Προτιμάμε να αφήνουμε χώρο και ανοιχτότητα στον ήχο.
Η μουσική των Kiasmos μοιάζει σαν ένας τέλειος διάλογος ανάμεσα σε εσάς τους δύο. Έχετε υπάρξει ποτέ σε φάση που οι διαφορετικές σας προσεγγίσεις συγκρούστηκαν;
Ó. A.: Σίγουρα, έχει συμβεί, αλλά αυτό είναι κομμάτι της δημιουργικής διαδικασίας. Δεν είναι ποτέ ένας εύκολος δρόμος μέχρι να ολοκληρωθεί ένα κομμάτι. Θα υπάρξουν λάθος στροφές ή εντάσεις μέχρι να βρούμε τη σωστή κατεύθυνση. Δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό…
Η ηλεκτρονική μουσική συχνά χαρακτηρίζεται ως "ψυχρή" ή αποστασιοποιημένη. Κι όμως, ο δικός σας ήχος έχει μεγάλο συναισθηματικό βάθος. Πώς φέρνετε ζεστασιά και συναίσθημα στις ηλεκτρονικές ηχητικές τοπιογραφίες σας;
J.R.: Για εμάς, είναι απλώς μέρος του ήχου μας, είναι ο τρόπος που αφηγούμαστε τις ιστορίες μας μέσα από τη μουσική. Νομίζω η “ζεστασιά” έρχεται από τη μελωδική φύση της μουσικής μας, που έχει μια τάση προς το ανεβαστικό. Στο νέο μας LP, θέλαμε να δημιουργήσουμε κάτι πιο φωτεινό και ανοιχτό, αλλά ταυτόχρονα groovy και ζεστό. Η χρήση οργανικών και αναλογικών synths βοηθά πολύ στο να δώσεις ζωή σε αυτόν τον ήχο.
Τι μπορούμε να περιμένουμε από την εμφάνισή σας στην Αθήνα; Σας εμπνέουν με διαφορετικό τρόπο τα πιο μικρά, “κλειστά” venues σε σχέση με τα μεγάλα φεστιβάλ;
Ó. A.: Θα παίξουμε μεγάλο μέρος του νέου άλμπουμ, μαζί με κάποιες όμορφες επιλογές από το παλιότερο υλικό μας. Λατρεύουμε την αίσθηση των μικρών χώρων, μπορείς να νιώσεις το κοινό πιο κοντά και να τραφείς από την ενέργειά του.
