Τελικά τα νησιά μας βγάζουν μουσικούς που διαπρέπουν στο εξωτερικό. Θες να βοήθησε το γεγονός ότι σπούδασαν και ψάχτηκαν εκεί σε νεαρή ηλικία; Θες η επιμονή τους; Θες το ότι η νέα τους βάση είναι επίσης ένα νησί (Μεγάλη Βρετανία) που έχει βγάλει πολλούς από τους σπουδαιότερους μουσικούς στην ιστορία διεθνώς; Σίγουρα πάντως το κύριο συστατικό είναι το ταλέντο τους.
Στον χώρο της εναλλακτικής ροκ είναι οι Foals του Γιάννη Φιλιππάκη από την Κάρπαθο που αυτή τη στιγμή είναι ένα από τα πιο γνωστά συγκροτήματα παγκοσμίως. Στον χώρο της πειραματικής τζαζ και των σύγχρονων αυτοσχεδιασμών της (με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όπως πρόσμιξη στοιχείων της ελληνικής μουσικής παράδοσης), είναι το συγκρότημα Valia Calda που δημιούργησαν (επίσης) στο Λονδίνο το 2013 ο κοντραμπασίστας Θοδωρής και ο κιθαρίστας Νίκος Ζιάρκας.
Με συνοδοιπόρους τρεις καινοτόμους και αναγνωρισμένους μουσικούς, τον James Allsopp στο σαξόφωνο, τον Sam Warner στην τρομπέτα και τον ντράμερ Gaspar Sena, τα δύο αδέρφια από τη Ρόδο, δίνουν το δικό τους στίγμα για πάνω από μία δεκαετία, με απρόσμενα live που καταλήγουν σε μια κατάσταση μέθεξης (καθόλου τυχαίος ο τίτλος του πρώτου τους άλμπουμ), αλλά και κυκλοφορίες που μας προετοιμάζουν για όσα ακολουθούν στις ζωντανές εμφανίσεις.
Το υλικό που απαρτίζει το περσινό τους άλμπουμ Homeland, είναι αποτέλεσμα της προσωπικής αναζήτησης των αδελφών σε σχέση με τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της πατρίδας και της μετανάστευσης. Οι Valia Calda εμπνέονται και συνομιλούν με την παραδοσιακή μουσική της Ηπείρου, την ψυχεδελική τζαζ, αλλά μπλέκονται και με την punk αισθητική και τους ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς. Ένας δίσκος με επιρροές από τους Polar Bear, Get the Blessing, Nels Cline, sunn O))), Black Midi, Bill Frisell, Medeski Martin and Wood, Earth, The Dwarfs of East Agouza.
Την Τρίτη 16 Απριλίου οι Valia Calda θα δώσουν μία συναυλία στην Πλύφα – αίθουσα 7Γ, σε μία βραδιά αφιερωμένη στη νέα τζαζ σκηνή και μαζί τους θα εμφανιστεί το εκρηκτικό τζαζ τρίο MOb (Μάριος Βαληνάκης, σαξόφωνο & live electronics, Αλέξανδρος Δελής, μπάσο, κιθάρα & effects και Παναγιώτης Κωστόπουλος, ντραμς). Με αφορμή αυτή τη βραδιά έκανα μια κουβέντα με τον Νίκο και τον Θοδωρή για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, όχι μόνο το δικό τους ως μουσικοί αλλά και της τζαζ τόσο στη χώρα μας, όσο και στο εξωτερικό.
Μεγαλώσατε στη Ρόδο, περάσατε από μουσικό σχολείο και μεγαλώνοντας είχατε ακούσματα πιο ροκ και πανκ. Πώς μπήκε ο αυτοσχεδιασμός στη ζωή σας; Ξεκινήσαμε την ενασχόληση μας με την μουσική από μικρή ηλικία (7 ο Νίκος και 9 ο Θοδωρής) παίζοντας κυρίως σκοπούς και τραγούδια από την Κάρπαθο και την Κρήτη όπου και υπάρχει μια μορφή αυτοσχεδιασμού, είτε παίζοντας μοτίβα στον «πάνω χορό», είτε κάνοντας ένα ταξίμι σε τραγούδι του Φουσταλιέρη. Έπειτα όπως πολλά παιδιά της γενιάς μας πιάσαμε τα ηλεκτρικά όργανα -εγώ την κιθάρα και ο Θοδωρής το μπάσο- παίζοντας όπως είπες κυρίως πανκ και ροκ (και αρκετή μέταλ) σε μαθητικά συγκροτήματα στη Ρόδο. Εκεί, και σε μια περίοδο που ανακαλύπταμε την ψυχεδελική ροκ, ένας δάσκαλός μας, ο Μιχάλης Χατζηπέτρος, μας έδωσε τους πρώτους τζαζ δίσκους μας. Αργότερα ανακαλύψαμε τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό και θυμάμαι να διοργανώνουμε βραδιές αυτοσχεδιασμού στην εφηβεία μας σε διαφορετικά μπαρ στη Ρόδο, γεμάτα με απορημένους θεατές με το τι ακριβώς συνέβαινε -ούτε εμείς ξέραμε τι κάναμε!
Μεγαλώνοντας, ποιους καλλιτέχνες της τζαζ είχατε δει ζωντανά και νιώσατε ότι ο αυτοσχεδιασμός είναι το στοιχείο σας; Νίκος: Θυμάμαι σε μικρή ηλικία να βλέπω στη Ρόδο τους Human Touch ή τον Μπάμπη Παπαδόπουλο και να προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει. Αργότερα όταν μετακόμισα στο Λονδίνο το 2011 είδα συναυλίες που πραγματικά με έκαναν να το νιώσω αυτό, Wayne Shorter, Bill Frisell, Hermeto Pascoal και πολλοί άλλοι. Μια από τις συναυλίες που πραγματικά με είχε ταρακουνήσει τότε, ήταν το 2013 βλέποντας τους Nels Cline, Jim Black και Tim Berne. Ήταν σε ένα μικρό jazz club στο Λονδίνο, παίζανε ένα αυτοσχεδιαστικό σετ και θυμάμαι να ξεκινάνε και να νομίζεις ότι είναι οι Slayer στη σκηνή, μιλάμε για τέτοια ένταση. Εκεί ένιωσα τι σημαίνει αυτοσχεδιασμός χωρίς κανένα όριο και προσπαθώ να βλέπω τη μουσική με τέτοιο τρόπο.
Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που ακούγονταν διαρκώς καλλιτέχνες όπως ο John Coltrane, o Charlie Parker, o Miles Davis ή ο John Lurie και ενώ τα πρώτα χρόνια νόμιζα ότι θα τρελαθώ από τον θόρυβο, στην πορεία κατάλαβα τη μεγαλοπρέπεια αυτής της συνύπαρξης. Είναι για εσάς ένας διάλογος; Μια συζήτηση μεταξύ σας όταν δημιουργείτε; Η αλήθεια είναι ότι δεν το είχαμε σκεφτεί ποτέ σαν θόρυβο. Η μετάβαση και για τους δυο από τη μουσική της Δωδεκανήσου, στο ψυχεδελικό ροκ, στον Άσιμο ή μετέπειτα στη τζαζ, συνέβη με έναν πολύ ομαλό τρόπο που ξεκίνησαν να συνομιλούν όλα αυτά κάποια στιγμή.
Ο διάλογος για εμάς όσον αφορά το δημιουργικό κομμάτι, είναι σίγουρα η διαχείριση του “ηχητικού όγκου” για το κάθε μας κομμάτι. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της διαδικασίας. Η μουσική μας βασίζεται σε drones ή ρυθμικά μοτίβα, απλές μελωδίες και αυτοσχεδιαστικές-ψυχεδελικές ατμόσφαιρες που απαιτούν ξεκάθαρη κατεύθυνση για το πώς θα εξελιχθούν. Γι’ αυτόν τον λόγο δουλεύουμε αρκετά στο πώς θα διαχειριστούμε τον ηχητικό όγκο και πώς θα πάρει δομή το κάθε κομμάτι.
Το συγκρότημα έχει κλείσει 12 χρόνια ύπαρξης και καριέρας με βάση το Λονδίνο. Πώς έγινε η μετάβαση από τη χώρα μας εκεί και πώς δημιουργήθηκε η σύνθεσή σας, τι σας έφερε κοντά με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας; Ο βασικός λόγος της “μετάβασης” στο Λονδίνο ήταν το 2009 για να σπουδάσουμε τζαζ. Εκεί προς το τέλος των σπουδών έγιναν οι πρώτες πρόβες με την ιδέα να αναβιώσουμε ρεπερτόριο της Ηπείρου με έναν δικό μας τρόπο -σαν πείραμα. Διαλέξαμε συγκεκριμένα άτομα που αντιμετώπιζαν τη τζαζ σαν κάτι ρευστό που αλληλεπιδρά με άλλα μουσικά είδη -εκτός των τοίχων του πανεπιστημίου. Γενικά ψάχναμε άτομα που θα έφερναν διαφορετικές ιδέες στο υλικό μας.
Τελικά με αυτά τα άτομα γράψαμε τρεις δίσκους (Valia Calda EP, Methexis, Homeland) αναπτύξαμε μακρόχρονες σχέσεις σε μουσικό, προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, και όλα αυτά είναι ισορροπίες που τις δουλεύουμε συνεχώς ώστε να παραμείνουμε ευέλικτοι στον χρόνο. Όπως λέει το Τάο, “το εύκαμπτο και το ευλίστο δέντρο θα αντέξει στον αέρα”. Αυτοί λοιπόν οι φίλοι και οι συνεργάτες είναι ο Gaspar Sena στα τύμπανα, ο Sam Warner στην τρομπέτα και ο James Allsopp στο σαξόφωνο.
Σε αυτά τα 12 χρόνια ποια είναι τα πιο σημαντικά πράγματα που έχετε μάθει ως μπάντα; Τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα; Θοδωρής: Το πιο σημαντικό που κρατάμε μετά από τόσα χρόνια είναι το να είμαστε ευέλικτοι ώστε να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις. Μια μπάντα σαν τη δική μας είναι βασισμένη στην αυτοοργάνωση, την κοινότητά μας και την εμπιστοσύνη, μιας και τόσα χρόνια δουλεύουμε χωρίς επιχορηγήσεις και υποστήριξη. Όλη αυτή η διαδικασία μας αναγκάζει να αλλάζουμε τους τρόπους που βλέπουμε κάποια πράγματα και να δεχόμαστε καινούργιες ιδέες συνεχώς. Μάλλον αυτό είναι και το πιο σημαντικό κομμάτι μια συνεργασίας -να δεχτούμε διαφορετικές οπτικές γωνίες και πεποιθήσεις.
Ένα βασικό που έχει αλλάξει είναι ότι εμπιστευόμαστε περισσότερο αυτό που θέλουμε να κάνουμε και την κατεύθυνση που θέλουμε να πάρουμε. Επίσης έχουμε μάθει να ζητάμε ξεκάθαρα αυτό που θέλουμε και να δεχόμαστε τη συμβουλή ή τη βοήθεια από την κοινότητά μας. Και το πιο σημαντικό σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε, ρισκάρουμε και δοκιμάζουμε συνεχώς καινούργιες ιδέες στο δημιουργικό, οργανωτικό και μουσικό επίπεδο, χωρίς να αφήνουμε τις αμφιβολίες να νικήσουν. Αυτός είναι ο τρόπος για εμάς να εξελισσόμαστε.
Στη τζαζ υπάρχουν τα κλασικά μυαλά και οι καινοτόμοι. Πάντα υπήρχε μια διαμάχη μεταξύ τους: Πώς περιμένεις να γίνεις καινοτόμος αν είσαι κολλημένος στα κλασικά; Σκέφτεστε τη μουσική σας ως καινοτόμα; Δεν έχουμε την ανάγκη να αυτοοριστούμε διότι είναι μια πλάνη που σε απομακρύνει από τη διαδικασία σου. Δεν σκεφτόμαστε τη μουσική μας ως καινοτόμα, εφόσον είμαστε μέσα σε αυτό, δεν μπορούμε να το δούμε και να το ορίσουμε. Αν έχει κάτι να επικοινωνήσει η μουσική μας αυτό θα το δείξει ο χρόνος.
Ίσως υπάρχει μια διαμάχη ανάμεσα στους παραδοσιακούς της τζαζ και τους σύγχρονους, αλλά πάντα αποφεύγαμε να της δώσουμε σημασία, γιατί μια τέτοια κατάσταση δημιουργεί διαχωρισμούς και εγωισμούς. Ο λόγος είναι ότι καλλιτέχνες/ιδες που έκαναν και κάνουν καινοτόμα έργα είχαν τη γνώση της παράδοσης αλλά συγχρόνως είχαν την ελευθερία να αποδομήσουν τελείως το τι σημαίνει παράδοση και έτσι να δώσουν χώρο στο καινούργιο. Ο Mingus, η Λένα Πλάτωνος, ο Tarkovsky, η Laurie Anderson και τόσα άλλα άτομα είχαν αυτό το υπερβατικό στοιχείο στην τέχνη τους. Η δική μας δημιουργική διαδικασία ειδικά στο τελευταίο μας δίσκο το “Homeland”, είχε να κάνει με τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της παράδοσης ή της πατρίδας ή του κοινωνικού πλαισίου και αυτό έδωσε την ώθηση για καινούργια πράγματα.
Ποιους θεωρείτε εσείς καινοτόμους; Χωρίς να μπορούμε να ορίσουμε το τι σημαίνει “καινοτομία”, για εμάς κάποιοι καλλιτέχνες ξεχωρίζουν για την αυθεντικότητα της έκφρασής τους και για τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με την κοινωνία. Η λίστα είναι μεγάλη, αλλά τα πρώτα ονόματα που μας έρχονται είναι ο Jonny Greenwood, η Meredith Monk, ο Ψαρογιώργης, ο Theon Cross, ο Shabaka Hutchings, η Laurie Anderson, ο John Zorn.
Αν πρέπει να ξεχωρίσετε κάποια νέα μουσικά πρόσωπα, διεθνώς αλλά και στην ελληνική μουσική σκηνή, ποια είναι αυτά; Παίρνοντας τη σκυτάλη από την προηγούμενη απάντηση, θα προσθέσουμε στη λίστα τον Alabaster dePlume, την Chelsea Carmichael, σίγουρα τους Mob, τη Nadah El Shazly, τον Joshua Johnson, τη Moor Mother.
Στην Αγγλία πώς είναι τα πράγματα για μια τζαζ μπάντα σήμερα; Πιστεύω ότι η σκηνή διανύει μια από τις καλύτερες περιόδους και αυτό συμβαίνει τα τελευταία 10 χρόνια με το λεγόμενο «UK jazz movement». Οπότε το έδαφος είναι πολύ εύφορο για μια τζαζ μπάντα και γενικά για όσες/ους ασχολούνται με την αυτοσχεδιαστική μουσική. Αυτό συνέβη όταν νέα και πολύ ταλαντούχα άτομα με καινοτόμες ιδέες, κυρίως από τη σκηνή των μαύρων μουσικών του Λονδίνου, αποφάσισαν να κοιτάξουν προς τις μουσικές τους ρίζες. Με αποτέλεσμα να σπάσουν το κατεστημένο που ακολουθεί συνεχώς τις τάσεις που δημιουργεί η σκηνή της Αμερικής. Από την άλλη σίγουρα είναι λογικό να συμβαίνει αυτό, καθώς μιλάμε για τρομερή τζαζ σκηνή ριζωμένη στην παράδοση των Αφροαμερικανών.
Στο Λονδίνο βγαίνουν συνεχώς νέοι καλλιτέχνες και δίσκοι που έχουν να προσθέσουν κάτι μοναδικό στο σύνολο και η πλειοψηφία των τζαζ καλλιτέχνιδων/ων περιοδεύουν πλέον όλο τον κόσμο. Το σημαντικότερο που άλλαξε η τζαζ σκηνή του Λονδίνου είναι πως ξέφυγε από το αποστειρωμένο τζαζ κοινό της Αγγλίας που συναντήσαμε πριν 15 χρόνια. Πήρε καινούργιες κατευθύνσεις και αναμείχθηκε με πιο ενθουσιώδη και νεανικό κόσμο. Το κοινό άλλαξε από καθιστικό σε όρθιο, και γενικά πλέον υπάρχει ένα πολύ μεγαλύτερο αίσθημα κοινότητας στη σκηνή.
Βλέπετε διαφορές ανάμεσα στο κοινό του Λονδίνου και της Αθήνας; Το κοινό στο Λονδίνο έχει δει πολλά πράγματα και έχει ανοιχτή στάση απέναντι στο καινούργιο. Σίγουρα κάνουν και περισσότερο ησυχία. Από την άλλη στην Αθήνα το κοινό είναι πολύ ζωντανό και ενθουσιώδες, κάτι που φέρνει μια διαφορετική σπίθα στη συναυλία. Πάντως η αλήθεια είναι ότι το κοινό αλλάζει συνέχεια. Εμάς μας αρέσει να παίζουμε και στα δύο.
Ανάμεσα στον τρόπο που δουλεύουν οι εταιρείες; Γενικά επαναπροσδιορίζεται ο ρόλος μιας εταιρείας και με ποιόν τρόπο βοηθούν την παραγωγή ενός δίσκου ή την εξέλιξη ενός καλλιτέχνη. Μέχρι στιγμής έχουμε κάνει μόνο ανεξάρτητες δισκογραφικές δουλειές σαν μπάντα και δεν έχουμε συνεργαστεί με κάποια εταιρεία στην Αγγλία ή στην Ελλάδα. Η έλλειψη υποστήριξης από τις εταιρίες έχει δημιουργήσει μια ανάγκη για άμεση επικοινωνία των καλλιτεχνών με το κοινό τους. Μέσα από αυτή την ανάγκη το κίνημα ανεξάρτητων παραγωγών εδώ και πολλά χρόνια έχει δυναμώσει και ανεξαρτητοποιηθεί. Πλέον δεν έχει τόσο σημασία το τι κάνει μια δισκογραφική παρά η δουλεία που βάζει ο καλλιτέχνης.
Πώς ονειρεύεστε να εξελιχθούν τα πράγματα για εσάς μουσικά; Για μας το σημαντικότερο είναι να συνεχίσουμε να έχουμε την όρεξη και τη φλόγα να παίζουμε και να φτιάχνουμε καινούργια μουσική ως μπάντα. Θέλουμε στο μέλλον να κάνουμε περισσότερες συνεργασίες με μουσικούς και καλλιτέχνες που εκτιμούμε, και εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση καθώς ήδη δουλεύουμε πάνω σε νέες κυκλοφορίες. Κάτι ακόμα που θα θέλαμε στο μέλλον είναι ένας δίσκος με μεγαλύτερο μουσικό σύνολο και ένας δίσκος με στίχο.
Ποια είναι τα αγαπημένα σας venues; Παλιότερα στο Λονδίνο υπήρχαν πολλοί χώροι που λειτουργούσαν σαν κέντρα της κάθε κοινότητας και εξέφραζαν πολλά διαφορετικά πράγματα για διαφορετικό κόσμο. Οπότε, με τα χρόνια καθώς η πολιτιστική κρίση χτυπάει πιο δυνατά, διάφορα μέρη κλείνουν και αλλάζουν τα γούστα και οι αναφορές μας. Σίγουρα όμως μέσα στα αγαπημένα μας μέρη είναι, το Total Refreshment Centre (TRC) στο Λονδίνο που έχουμε κάνει τις παρουσιάσεις δύο δίσκων εκεί, το New River Studios του Λονδίνου. Το WORM στο Ρότερνταμ, το Jassmine στην Βαρσοβία, το New Morning στο Παρίσι, το Lodge Room στο LA, και το Stone στη Νέα Υόρκη. Στην Ελλάδα η Πλύφα στην Αθήνα (ελάτε!).
Μιλήστε μου λίγο για το live σας στην Πλύφα. Επιστρέφουμε στην Αθήνα μετά από 7 χρόνια. Είναι η αρχή μιας νέας συνεργασίας με το Scenius και τον Αλέξη που ετοιμάζει πολύ όμορφα πράγματα και είμαστε πολύ χαρούμενοι. Θα παίξουμε κυρίως υλικό από τον τελευταίο μας δίσκο Homeland και θα μοιραστούμε τη σκηνή με τους εξαιρετικούς MOb που βγάλανε έναν φοβερό δίσκο πέρσι και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι που θα βρεθούμε μαζί στην Πλύφα.
