Εκεί γύρω στο 1988-89 πέρασα από τη δισκογραφία στις συναυλίες. Ήδη κάναμε κάποιες από πριν, στο πλαίσιο του promo, αλλά εξελίχθηκε σε αποκλειστική μας δουλειά. Έχω διοργανώσει χιλιάδες συναυλίες, δεν τις μετράω. Οι πρώτες ως Δικαίωμα Διάβασης ήταν σε ένα θέατρο στα Εξάρχεια με τα συγκροτήματα της
σκηνής του Πήγασου κι ένα διήμερο στο Κύτταρο με
The Last Drive και πολλά ντόπια συγκροτήματα. Μετά αρχίσαμε και τους ξένους,
The Membranes, Savage Republic και πάει λέγοντας. Όλα ήταν φίσκα.
Στη Θεσσαλονίκη φέτος δε με συλλάβανε, μόνος μου πήγα στις αρχές. Γιατί κάθε κίνηση στον πολιτισμό είναι πολιτική πράξη. Κι εμένα το επίπεδό μου δε μου επιτρέπει να στέλνω κάποιον αυτοφωράκια.
Το φεστιβάλ ήταν μονόδρομος. Είχαμε την ιδεά από την αρχή, αλλά όχι τα οικονομικά μέσα. Πίστευα ότι μόνο έτσι θα βλέπαμε πραγματικά μεγάλα γκρουπ στην Ελλάδα. Έπρεπε να μπούμε στο χάρτη. Το συζητούσαμε από το 1991, το κάναμε πρώτη φορά ως
Rock Of Gods στη Δραπετσώνα το 1996. Με απίστευτες δυσκολίες. Δεν μπορείς να φανταστείς τις διώξεις που αντιμετωπίσαμε. Να ψάχνουν οι λιμενικοί τον
Iggy Pop για ναρκωτικά, λες κι αν είχε θα τα κουβαλούσε στην τσέπη του. Κι αυτό είναι κάτι που 18 χρόνια μετά δυστυχώς δεν έχει αλλάξει. Στην Ελλάδα τον πρώτο λόγο για τον πολιτισμό τον έχει ο μπάτσος. Δεν τον έχει ο υπουργός Πολιτισμού, τον έχει ο αρχηγός του Λιμενικού. Προφανώς κι αναφέρομαι στα πρόσφατα γεγονότα στη Θεσσαλονίκη. Στήσαμε ένα διήμερο, με Bob Dylan και Manu Chao, σε μια πόλη με τεράστια οικονομικά προβλήματα κι αντί να απολογούνται οι λιμενικοί που δεν μπόρεσαν να αστυνομεύσουν τον χώρο, παρότι είχαν πληροφορίες για επεισόδια, απολογούμαστε εμείς. Απέρριψαν τις προτάσεις μας, επέτρεψαν να μπουν 500 κάφροι χούλιγκαν και μετά κάθονταν και τους κοιτούσαν. Το ίδιο βράδυ, ο υπουργός Πολιτισμού έμενε έκθαμβος από τις συνθήκες στο Terra Vibe που έπαιζε ο Bob Dylan. Είναι φοβερά πράγματα αυτά. Το 2012 στους
Red Hot Chili Peppers ξέραμε ότι θα συγκρουστούν Παναθηναϊκοί και ΑΕΚτζηδες για τον έλεγχο της θύρας 33. Συνεργαστήκαμε με αστυνομία και το προλάβαμε χωρίς να ανοίξει μύτη. Στη Θεσσαλονίκη φέτος γιατί έγινε χαμός; Κι έρχεται μετά ο λιμενάρχης για λόγους εντυπώσεων και διέδωσε ότι με συλλάβανε. Η αλήθεια ειναι ότι μόνος μου πήγα, γιατί κάθε κίνηση στον πολιτισμό είναι πολιτική πράξη. Κι εμένα το επίπεδό μου δε μου επιτρέπει να στέλνω κάποιον αυτοφωράκια.
Στην Ελλάδα τον πρώτο λόγο για τον πολιτισμό τον έχει ο μπάτσος. Δεν τον έχει ο υπουργός Πολιτισμού, τον έχει ο αρχηγός του Λιμενικού.
Πάντα είχα προβλήματα με τις αρχές. Ας πούμε το περίφημο «καλύτερο Rockwave όλων των εποχών» (με
The Cure, Motorhead, Sasha & Digweed την ίδια μέρα σε τρεις διαφορετικές σκηνές) είναι το Rockwave του 2002 που δεν έγινε ποτέ, ύστερα από αστυνομική απαγόρευση. Δήμος Ελληνικού κι αστυνομία τότε έκοψαν το φεστιβάλ για να προστατεύσουν τα συμεφέροντα της νύχτας στην παραλία. Γιατί το 1999 που κάναμε Rockwave και
REM στον Άγιο Κοσμά είχαν κλείσει όλα τα μαγαζιά. Και είχαν γίνει και τότε κάτι σκηνικά, αν θυμάσαι, επειδή μισθώσαμε (έχοντας άδεια) χώρους που χρησιμοποιούσαν τα μαγαζιά παράνομα για πάρκινγκ. Και βγάλανε πιστόλια στους πιτσιρικάδες. Μπορεί να ξεπεράσει εύκολα ένα ελληνικό φεστιβάλ την απογοήτευση 4000 επισκεπτών από το Ισραήλ που είχαμε τότε; Για να μην πω για τους καλλιτέχνες. Άσε που ο νόμος για τις συναυλίες, μέχρι πρόσφατα, ήταν εποχής Μεταξά, «περί εμποροπανηγύρεων» του 1936. Έχει αρχίσει και βελτιώνεται μετά από δικές μου προσωπικές παρεμβάσεις. Να μη σου πω για τον «φόρο υπέρ τρίτων», άλλες εφορίες τον δέχονται άλλες όχι. Ήμουνα ακόμα ξανθούλης όταν λέγανε ότι θα καταργηθεί, ισχυει ή δεν ισχύει τελικά; Θεσμικά υπάρχει μια θολούρα.
Η ιδέα για να βγούμε εκτός Αθήνας και να πάμε στη Μαλακάσα ανήκει σε έναν πρώην αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ. Πήγαμε λοιπόν κι εμείς με τη διαβεβαίωση ότι το 2004 θα έρθει και ο προαστιακός εκεί. Φτάσαμε στο 2014 κι ακόμα τον περιμένουμε. Τα περίφημα προβλήματα πρόσβασης και στάθμευσης στο
Terra Vibe δε θα υπήρχαν, το τρένο που πάει στη Σφενδάλη δεν μπορεί να εξυπηρετήσει 15-20.000 χιλιάδες κόσμο. Όσο η αγορά ήταν σε ακμή, νομίζω δικαιωνόταν η επιλογή μας να μετακομίσουμε. Και, κυρίως, εκεί που διαπιστώνω ότι έχω κάνει καλό είναι στα σχόλια όσων των επισκέπτονται και φεύγουν εντυπωσιασμένοι από τα standards παραγωγής που προσφέρει. Λογικό, να μην το καταλαβαίνει ο πολύς κόσμος αυτό.
Δεν είμαι αισιόδοξος, δε βλέπω την ανάπτυξη που λένε παντού. Πίστευα ότι η κρίση θα μας έκανε κάτι σαν κυριλέ Βουλγαρία, φοβάμαι ότι ούτε αυτό θα γίνει. Και γι’ αυτό ανησυχώ και για τον κλάδο μας, μήπως χάνεται το αντικείμενό μας με τόση – μη αναστρέψιμη - ανεργία στους νέους και συρρίκνωση του εισοδήματος; Θα πάμε στο υπουργείο σύντομα να καταθέσουμε πρόταση με όλους αυτούς τους προβληματισμούς. Γιατί πρέπει η πολιτεία να μας βοηθήσει, να μας δώσει κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα π.χ. τη θάλασσα. Όπως στη Θεσσαλονίκη που σκεφτόμαστε να κάνουμε φεστιβάλ, γι’ αυτό κάναμε φέτος τον
Manu Chao εκεί και όχι στην Αθήνα, Η πόλη το σήκωσε, σε αυτόν τον υπέροχο χώρο του λιμανιού. Κι έζησε ένα τριήμερο (μαζί με τον Dylan) στο φουλ με 100% πληρότητα μέχρι την Κατερίνη. Να συνεργαστούμε λοιπόν με τον ΕΟΤ, να φτιάξουμε ένα ανταγωνιστικό φεστιβάλ με φθηνό εισιτήριο. Με τα σημερινά δεδομένα είναι ταβάνι τα €20, δε μιλάω για μεμονωμένη συναυλία αλλά για ημέρα φεστιβάλ.
Δεν είναι εύκολος ο χώρος μας. Το νόμισαν πολλοί πιστεύοντας ότι θα βγάλουν εύκολα χρήματα. Έμπαιναν στην αγορά ως κομήτες, την τίναζαν στον αέρα και άντε πάλι να ισορροπήσουμε από την αρχή. Κι όχι μόνο αυτό αλλά επιστράτευαν κι έναν στρατό από γραφιάδες που εμάς, τουλάχιστον, μας έκαναν βρώμικο πόλεμο (σ.σ. εδώ αναρωτιέμαι πόση δύναμη άραγε έχουν οι έλληνες μουσικογραφιάδες)... Στη δυσφήμιση έχουν δύναμη! Όταν ο
Dave Gahan των Depeche Mode έπαθε αυτό πού έπαθε το 2009, δεν μπορείς να γράφεις ότι έκανε ηρωίνη γιατί τον συκοφαντείς ούτε να επιτίθεσαι στο χώρο γιατί είναι άσχετο.
Ότι θα έκανα Rockwave με το φετινό line-up, δε θα το φανταζόμουν πριν λίγα χρόνια. Όμως, έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε ότι είναι διαθέσιμο προκειμένου να κρατήσουμε το φεστιβάλ και την αγορά. Σήμερα είναι ο Γιάννης Χαρούλης, πέρυσι ο Γιάννης Αγγελάκας, αυτούς θα κάνουμε αφού δεν υπάρχουν 2 εκατομμύρια να φέρουμε τους Metallica.
Φυσικά κι έχω κάνει λάθη. Έχουμε διοργανώσει συναυλίες χωρίς τις κατάλληλες υποδομές. Έχουμε μπλεχθεί συχνά σε μια αλυσίδα γεγονότων που δεν ξεκινάνε από μας, αλλά κάνουν δύσκολη τη ζωή των fans. Για παράδειγμα με 30 βαθμούς Κελσίου δε γίνεται να κάνεις συναυλία 20.000 θεατών με χημικές τουαλέτες, θα τους φάει η μπόχα. Πρέπει να φτιάξεις κανονικές, να πάρεις άδειες και πάλι από την αρχή το χάος με τη γραφειοκρατία. Η ουσία είναι ότι ο fan δε νοιάζεται από που προκύπτουν αυτές οι μικρές λεπτομέρειες, να μην τις υφίσταται θέλει. Επίσης, η κίνηση στη Μαλακάσα είναι αναπόφευκτη. Δε γίνεται ούτε να φτάσουν όλοι μαζί , ούτε να παρκάρουν δίπλα στην σκηνή, ούτε να φύγουν όλοι μαζί. Στη Θεσσαλονίκη, φέτος, καλέσαμε τον κόσμο να έρθει με τα πόδια. Ας πούμε αν μας έδιναν το Πεδίο του Άρεως να κάνουμε το Rockwave 2015, θα το κάναμε ευχαρίστως. Και θα τους λέγαμε να έρθουν είτε με τα πόδια, είτε με ΜΜΜ. Ωραία ιδέα αυτή. Είναι και η νέα περιφερειάρχης,
η κυρία Δούρου, μοντέρνα, το ίδιο και
ο δήμαρχος κύριος Καμίνης, γιατί όχι λοιπόν(σ.σ. γελάει);
Με όλους τους καλλιτέχνες έχω διατηρήσει καλές σχέσεις. Κι έχω δει τόσα πολλά, μου έχουν ζητήσει απίστευτα πράγματα που –αλήθεια το λέω– τίποτα πια δεν το θεωρώ παραξενιά. Ο Manu Chao είναι βέβαια ιδιαίτερη περίπτωση φίλου-συνεργάτη. Και μας στήριξε σε μια χρονιά που το κοινό τον είχε ανάγκη. Φυσικά στη διάσταση που πήρε ότι έγινε στη Θεσσαλονίκη έπαιξε ρόλο ότι έκανε τα δικά του με τις Σκουριές και τα λοιπά, εννοώ ότι οι αρχές μας το φύλαξαν. Σαν άνθρωπος, πολύ καλή εντύπωση μου είχε κάνει ο
Michael Stripe των REM, σεβόταν πραγματικά της χώρα που είχε έρθει και δεν ήταν καθόλου ιδιότροπος. Μου λες κι εσύ, αλλά και πολλοί, για τo peak των φεστιβάλ του ’98 ή του ’99. Ναι, οντως είχαμε σπουδαία ονόματα, όμως υπήρχε και τρομερή υποστήριξη από τα μίντια τότε. Ας πούμε, με τους Portishead είχα αγχωθεί πολύ, αλλά τελικά πήγαν καλά. Και να συνυπολογίσουμε ότι σήμερα, παρά την ατέλειωτη πρόσβαση, είναι πολύ μικρότερο το κύκλωμα που ασχολείται σοβαρά με τη μουσική.
Με ρωτάς αν τότε, στο απόγειο, φανταζόμουν ότι 15 χρόνια μετά το Rockwave θα ήταν όπως το φετινό. Όχι, το φανταζόμουν ως κάτι πολύ πολύ μεγάλο. Χάσαμε όμως περιπλανώμενοι από δω κι από κει πολύτιμο χρόνο. Τώρα, ομολογώ, δεν έχω την ψυχή να κάνω πράγματα π.χ. χωρίς άδειες όπως ας πούμε λειτουργεί το σύνολο των θεατρικών παραστάσεων που περιοδεύουν στην επαρχία το καλοκαίρι. Είναι για τον ίδιο λόγο που δεν οδηγώ πια μηχανή, ελπίζω να γίνομαι κατανοητός. Ούτε ότι θα έκανα Rockwave με το φετινό line-up, θα φανταζόμουν πριν λίγα χρόνια, αλήθεια είναι αυτό. Όμως, έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε ότι είναι διαθέσιμο προκειμένου να κρατήσουμε το φεστιβάλ και την αγορά. Σήμερα είναι ο Γιάννης Χαρούλης, πέρυσι ο Γιάννης Αγγελάκας, αυτούς θα κάνουμε αφού δεν υπάρχουν 2 εκατομμύρια να φέρουμε τους
Metallica. Χαίρομαι όταν διαμαρτύρεται ο κόσμος, γιατί δείχνει ότι το πονάει το φεστιβάλ. Οι ατζέντηδες πάντως θεωρούν την ελληνική αγορά λίγο πιο κάτω από της Σερβίας. Κι όλο και περισσότερα ονόματα πια δε μας έχουν στα σχέδιά τους, αφού δε δέχονται να κατεβάσουν το κασέ ειδικά για μας. Αυτό ακούσαμε πέρυσι από τον
Nick Cave, που είχε και καινούριο δίσκο, παρότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που τον έχει αναδείξει.
Ό,τι ακούγεται στις παρέες, Radiohead (ξανά), Arcade Fire, Arctic Monkeys και The Black Keys (που θα ήθελα πολύ να κάνω), τα έχουμε χτυπήσει επανειλημμένα και με πολύ καλές προσφορές, αλλά αυτήν την εποχή δεν εφικτοί. Δεν μπορείς να ξέρεις πώς θα είναι η κατάσταση σε 1.5 χρόνο, το ρίσκο είναι μεγάλο. Πάντως τον Οκτώβριο, είμαι αισιόδοξος ότι θα ανακοινώσουμε δύο μεγάλα ονόματα που δείχνουν ότι θέλουν να έρθουν χαμηλώνοντας την αμοιβή τους.
Ας το παραδεχθούμε, το ελληνικό κοινό δεν έχει φεστιβαλική κουλτούρα. Παίζει το μεγάλο όνομα; Πάει. Δεν παίζει; Δεν πάει. Όμως το σημαντικότερο τώρα είναι ότι δεν έχει λεφτά.
To Rockwave 2014 διοργανώνεται σήμερα 11 κι αύριο 12 Ιουλίου στο Terra Vibe. Όλες οι λεπτομέρειες στο επίσημο site του. Κι εδώ ο Eric Burdon μιλάει στην κάμερα της Popaganda.
