Πλοία σε μεγάλα εμπορικά λιμάνια της Ασίας ή της Λατινικής Αμερικής, άδειες αποβάθρες και γερανοί που χάσκουν σαν υπερφυσικά έντομα, κοντέινερ στοιβαγμένα σε μια επαναληπτική γεωμετρία, αμπάρια άδεια σαν εγκαταλελειμένα καταφύγια. Είναι τα φωτογραφικά τοπία της έκθεσης του φωτογράφου Γιώργου Ρήγου, Alongside, που ξεκινά στην Τήνο την 1η Σεπτεμβρίου. Στην Popaganda εξηγεί τον τίτλο, μιλά για την παραλίγο midnight express περιπέτειά του φωτογραφίζοντας, και για το alter ego του στο ίνσταγκραμ, τον Γιοσάριαν του Catch 22.
Πώς γεννήθηκε το κόνσεπτ του Αlongside; Ενώ ταξίδευα για δουλειά σε διάφορα λιμάνια και ναυπηγεία, τα οποία επισκεπτόμουν όταν έφταναν τα πλοία “alongside”, δηλαδή κατά μήκος της αποβάθρας, για λίγο χρόνο, όσο διαρκεί η εκφόρτωση και φόρτωσή τους, πρόσεξα ότι παρόλο που αυτά τα μέρη υπηρετούσαν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, παρέμεναν αθέατα στα μάτια των περισσότερων, όντας κρυμμένα σχεδόν, στο περιθώριο των πόλεων.
Τι βρήκες ενδιαφέρον σ' αυτούς τους χώρους; Με ενδιαφέρει η ιδιαίτερη αισθητική του αστικού βιομηχανικού τοπίου, χώρων δηλαδή που προορίζονται για αυστηρά λειτουργικούς σκοπούς. Στα λιμάνια, συγκεκριμένα, οι αποθήκες, οι γερανοί, τα βαριά μηχανήματα που βρίσκονται σε διαρκή λειτουργία, οι ναύτες και οι λιμενεργάτες που δουλεύουν πυρετωδώς συνθέτουν ένα μικρόκοσμο όπου άνθρωπος και μηχανή βρίσκονται σε πλήρη αρμονία. Τα λιμάνια αυτά έχουν κάτι ξεχωριστό, είναι ο τόπος εκείνος όπου η φύση, ο ωκεανός, και ο άνθρωπος συναντώνται σε φυσικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο, το μέρος εκείνο όπου έχουν ίση κατανομή δύναμης και επιρροής.
Πώς βρίσκεις χρόνο στα ταξίδια αυτά να βγάζεις φωτογραφίες ενώ δουλεύεις; Όταν επισκέπτεσαι ένα βαπόρι σε λιμάνι για δουλειά, ένα απο τα πράγματα που είσαι υποχρεωμένος να κάνεις είναι να τραβήξεις πολλές φωτογραφίες ώστε να δείξεις την κατάσταση του πλοίου στα υπόλοιπα τμήματα της εταιρίας αλλά και στο πλήρωμα, σημεία στα οποία θα πρέπει να επέμβει άμεσα. Eίναι εύκολο, έτσι, να συλλάβεις φωτογραφικά κάποια στιγμή που θα σου κεντρίσει το ενδιαφέρον.
Θα μπορούσε η κατάσταση “alongside” ενός πλοίου σ' ένα λιμάνι να είναι μια μεταφορά για την ανθρώπινη κατάσταση, γενικά; εφόσον έτσι φευγαλέα είναι και η δική μας παραμονή στα πράγματα; Ακριβώς έτσι την προσεγγίζω. Είναι μια κατάσταση που μοιάζει αρκετά με τον τρόπο που έχουμε χτίσει την ζωή μας σήμερα, και την ταχύτητα με την οποία, είτε αναγκαζόμαστε, είτε επιλέγουμε να παίρνουμε αποφάσεις, να ζούμε ή να αισθανόμαστε.
Κινδύνεψες ποτέ βγάζοντας φωτογραφίες σε κάποιο μέρος του πλανήτη; Σε κάποια λιμάνια στα οποία έχω βρεθεί, θεωρείται ύποπτο κάποιος να φωτογραφίζει, ειδικά εκτός του βαποριού. Έχει τύχει να κατηγορηθώ ως πράκτορας των ελληνικών αρχών στη Bandirma της Τουρκίας, όπου -βλέποντάς το αναδρομικά- το ότι αναγκάστηκα να σβήσω τις φωτογραφίες τελικά ήταν το λιγότερο που θα μπορούσε να μου έχει συμβεί. Μια άλλη φορά, ως πράκτορας της κινεζικής ναυπηγικής βιομηχανίας στο Ulsan της Κορέας, θεωρήθηκα ύποπτος ότι φωτογραφίζω για να μεταπουλήσω την ομολογουμένος προηγμένη τεχνολογία των Κορεατών στην Κίνα!
Ποιο είδος φωτογραφίας σε εμπνέει; Και τι θα ήθελες να φωτογραφίσεις μετά το πρότζεκτ Alongside; Με εμπνέει το φωτορεπορτάζ των 60s και των 70s μέσα από περιοδικά ιστορικά όπως το Life, από δημιουργούς όπως ο Βρετανός πολεμικός ανταποκριτής Don Mc Cullin ή, πιο πρόσφατα, ο John Stanmeyer. Επίσης, το documentary photography όπως τα πρότζεκτ του Edward Burtynsky, Oils και Urban Mines. Μετά το Alongside, και ως ιδανικό κλείσιμο αυτού του κύκλου, θα ήθελα να φωτογραφίσω μέρη όπως το Alang της Ινδίας όπου βρίσκονται τα ναυπηγεία δίαλυσης πλοίων.
Πώς θα εξηγούσες τι είναι Φωτογραφία σε έναν εξωγήινο; Θα έλεγα πως είναι η δυνατότητα να αποτυπώσεις μια στιγμή και μέσω αυτής να αφηγηθείς μια ολόκληρη εποχή, μια ολόκληρη διεργασία ή ένα συναίσθημα.
Έχει κάνει η ψηφιακή τεχνολογία πιο εύκολη ή πιο ενδιαφέρουσα τη Φωτογραφία; Η δυνατότητα να παίρνεις χιλιάδες φωτογραφίες σε σχέση με ένα φιλμ που έχει συγκεκριμένο αριθμό φωτογραφιών σίγουρα έχει κάνει τη ζωή των φωτογράφων πολύ πιο εύκολη και συγχρόνως πολύ πιο φτηνή. Το να μπορείς να κουβαλάς ανά πάσα στιγμή μια έστω και υποτυπώδη κάμερα στην τσέπη, στο smartphone, έχει αλλάξει τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τη Φωτογραφία ως μέσο, αλλά παράλληλα έχει ανεβάσει τον πήχη για όποιον ασχολείται μ' αυτή σοβαρά.
Παρ΄όλα αυτά ο διάλογος αυτός θυμίζει αρκετά εκείνον που ξεκίνησε στα μέσα του 19ου αιώνα όταν οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι η Φωτογραφία θα αντικαταστήσει τη ζωγραφική ως μέσο αποτύπωσης του κόσμου γύρω μας. Τελικά όμως, βοήθησε τη ζωγραφική να παραμερίσει την ανάγκη για πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας και να περάσει σε μια πολύ πιο ενδιαφέρουσα φάση. Κι έτσι έχουμε σήμερα, για παράδειγμα, τα πορτρέτα του Λυσιέν Φρόιντ. Ας μη ξεχνάμε ότι κάποτε, σχετικά πρόσφατα μάλιστα, θεωρούσαμε τέχνη μόνο την ασπρόμαυρη φωτογραφία. Γιατί λοιπόν η ψηφιακή τεχνολογία να μην βοηθήσει στην ανάπτυξη της ίδιας της φωτογραφικής τέχνης;
Γιατί επέλεξες για την έκθεση την Τήνο; Έχει να κάνει με την «έκρηξη» εικαστικών που συμβαίνει αυτό τον καιρό στο νησί; Είμαι αρκετά τυχερός ώστε να κατάγομαι από αυτό το νησί, και μάλιστα από τον Πύργο, τον γενέθλιο τόπο του Γιαννούλη Χαλεπά και πολλών άλλων ανθρώπων που θαυμάζω. Πάντα είχα όνειρο να δείξω τη συγκεκριμένη δουλειά σε αυτό το μέρος που εκτός των άλλων έχει ιστορία στο εμπόριο και τη θάλασσα.
Όμως ζεις στην Αθήνα. Ποια είναι για σένα η πιο φωτογενική πλευρά της πόλης μας; Φωτογραφικά μου αρέσει πολύ η Κυψέλη, όπου ζω, η οποία αν και έχει υπάρξει μια από τις πιο όμορφες γειτονιές της Αθήνας, τουλάχιστον στο πρόσφατο παρελθόν, σήμερα είναι παραμελημένη. Αυτό που την κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, τόσο σ' αυτόν που την κατοικεί, όσο και σ' εκείνον που τη φωτογραφίζει, είναι η (συν)ύπαρξη τόσων πολλών εθνοτήτων.
Κάποτε συνηθίζαμε να κοροϊδεύουμε τους Ιάπωνες τουρίστες επειδή είχαν την εμμονή να φωτογραφίζουν τα πάντα γύρω τους. Πιστεύεις ότι ήταν απλώς μπροστά από την εποχή τους; Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι μόλις και οι υπόλοιποι λαοί αποκτήσαμε πρόσβαση σε παρόμοια τεχνολογία, κάναμε ακριβώς το ίδιο, τότε μάλλον απλώς ζηλεύαμε. Θα έχει ενδιαφέρον όμως να δούμε τι μας ωθεί να φωτογραφίζουμε ακατάπαυστα. Σύμφωνα με έρευνες ανθρωπολόγων, η εμμονή μας με την εικόνα έχει κάνει πιο ασθενική τη “φωτογραφική” μας μνήμη. Και κάπου εδώ ξεκινά ένας φαύλος κύκλος.
Στο ίνσταγκραμ αναρτάς φωτογραφίες ως @yossariangram. Τι σε ταυτίζει με τον ήρωα του Catch 22, τον Γιοσάριαν; Απλώς τον θαυμάζω. Όπως τον παρουσιάζει ο συγγραφέας του, ο Γιόσεφ Χέλερ, πρόκειται για έναν αντιήρωα που μέσα από τις πλέον παρανοϊκές και παράλογες σκέψεις, φτάνει στα πιο λογικά και προφανή συμπεράσματα. Και παρόλο που φαινομενικά τα βάζει με όλους τους ανωτέρους του με κίνητρα κυνικά, λειτουργώντας για την πάρτη του, καταλήγει να βοηθά όλους τους συναδέλφους του, πιλότους και στρατιώτες. Σε ένα κόσμο υποκριτικού αλτρουισμού, μια στάση «ωμή», χωρίς επίφαση, όπως η δική του, έχει να πει πολλά, ακόμη και στο επίπεδο της αισθητικής της εικόνας και το ρόλο του ακραίως λειτουργικού στη Φωτογραφία.
Έρχομαι στην Τήνο για πρώτη φορά. Τι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χάσω; Σίγουρα τον Πύργο, για την ομορφιά του, αλλά κυρίως για τη μοναδική σχέση που έχει αυτό το χωριό των σχεδόν 100 μονίμων κατοίκων με την τέχνη του παρελθόντος αλλά και του σήμερα. Αξίζει να κάτσεις στην κεντρική πλατεία του χωριού και να πιεις μερικές στροφ'λιές – όπως ονομάζεται το ντόπιο ρακί- κάτω από τον πλάτανο. Επίσης, αξίζει μια βόλτα στο βόρειο κομμάτι του νησιού φτάνοντας μέχρι τα λατομεία του μαρμάρου.
