Το Stranger Things επέστρεψε στην 5η και τελευταία του σεζόν με τα πρώτα τέσσερα επεισόδια να λειτουργούν σαν ένα κινηματογραφικό πεντάωρο που λύνει παλιά ερωτήματα και ανοίγει νέα. Κάθε αντικείμενο, κάθε τραγούδι, κάθε τρεμόπαιγμα λάμπας, κάθε μπλουζάκι, κάθε poster είναι εκεί για κάποιο λόγο. Η σειρά χτίζει τον τελευταίο της κύκλο με επιμελώς κρυμμένους κώδικες.
Εκεί που πραγματικά σκεφτόμασταν όλοι ότι αποκλείεται να κάνουν πάλι κάτι τα αδέρφια που θα μας εντυπωσιάσει, ότι τα έχουμε δει όλα, ότι όλοι μεγάλωσαν μετά από 10 χρόνια και θα έχει χάσει τη μαγεία του, από το πρώτο κιόλας επεισόδιο ξεκινά ένας καταιγισμός αποκαλύψεων που κορυφώνεται με το επικό φινάλε στο τέταρτο επεισόδιο.
Εν τω μεταξύ, ναι, ισχύει, στις 3 τα ξημερώματα (ώρα Ελλάδας) της Πέμπτης, τη στιγμή δηλαδή που έκανε πρεμιέρα το Vol.1 της 5ης σεζόν, έπεσε το Netflix για λίγη ώρα, παρά το γεγονός ότι είχε προσθέσει servers ακριβώς για αυτόν τον λόγο. Είναι η δεύτερη φορά που συμβαίνει αυτό στην πλατφόρμα και μάλιστα και τα δύο περιστατικά τα προκάλεσε το Stranger Things.
Προσωπικά τα είδα όλα τα επεισόδια σερί. Και αφού ηρέμησα από το cliffhanger, συγκέντρωσα όλες τις αναφορές, τα κρυμμένα στοιχεία, τις κινηματογραφικές επιρροές, τα βιβλία, τα αντικείμενα των ’80s και τα μεγάλα lore revelations που εμφανίζονται και συνθέτουν το πραγματικό υπόστρωμα της σεζόν.
Κινηματογραφικές και λογοτεχνικές αναφορές
Το A Wrinkle in Time της Madeleine L’Engle είναι η «βίβλος» της 5ης σεζόν: Η Holly διαβάζει A Wrinkle in Time και ονομάζει τον “φίλο” της Mr. Whatsit. Το reference είναι λειτουργικό αφού το βιβλίο μιλά για ταξίδια διαμέσου χωροχρόνου, για ένα σκοτεινό entity που κυβερνά έναν πλανήτη και για τη δύναμη της αγάπης απέναντι στην καταστροφή. Στο βιβλίο, η Mrs. Whatsit είναι εκείνη που μιλάει περισσότερο με τα παιδιά και σε μία άλλη ζωή ήταν αστέρι. Στη σειρά, η Holly ονομάζει Mr. Whatsit τον μεταμφιεσμένο Vecna. Το Stranger Things δηλαδή γυρίζει το «καλό» ανάποδα και ό,τι μοιάζει ασφαλές, δεν είναι.
Στο μυθιστόρημα υπάρχει μια άμορφη, παγκόσμια σκοτεινή οντότητα που επηρεάζει πρώτα τα μυαλά και μετά τους κόσμους. Αυτό είναι ο Mind Flayer, απρόσωπος, απλωμένος, πανταχού. Η σειρά δανείζεται κατευθείαν τη φιλοσοφία του «κακού χωρίς σώμα». Στο βιβλίο, ο κόσμος Camazotz είναι ένα μέρος όπου όλα τα παιδιά ελέγχονται από το IT και όλα κινούνται με τον ίδιο ρυθμό. Στη σειρά, αυτό είναι το Upside Down, ο mental world του Vecna, ένα μέρος όπου το κακό δουλεύει μέσω του hive mind. Δεν είναι τυχαίο ότι το επεισόδιο 6 (που δεν έχουμε δει ακόμα) λέγεται “Escape from Camazotz”.
Στο Wrinkle, ταξιδεύεις μέσα από «πτύχωση» του χώρου, όχι από απόσταση. Στη σειρά, έχουμε πύλες που ανοίγουν στιγμιαία, κόσμους μνήμης, τον παγωμένο παράλληλο κόσμο, τη Max κλειδωμένη σε ένα όχι πραγματικό σύμπαν. Όλα λειτουργούν σαν tesseracts. “Με όπλο την αγάπη” είναι ένα ακόμα μήνυμα που περνάει σε αυτά τα επεισόδια. Στο βιβλίο, η Meg νικά το IT επειδή αγαπά, όχι επειδή είναι παντοδύναμη και στη σειρά ο Will και η Max γίνονται δυνατοί χάρη στην αγάπη που πήραν σε παιδική ηλικία. Ενώνουν κομμάτια μνήμης και η σωτηρία έρχεται από τη δύναμη του συναισθήματος.
Η Holly είναι το παιδί που αντιλαμβάνεται πρώτη τον Vecna, όπως η Meg «βλέπει» το Black Thing. Στο βιβλίο, οι ενήλικες είναι ανίκανοι να πολεμήσουν το Black Thing, δεν βλέπουν, δεν καταλαβαίνουν, δεν ανοίγουν το μυαλό τους και το βιβλίο ξεκάθαρα λέει ότι η φαντασία, το συναίσθημα και η αγάπη των παιδιών είναι οι μόνοι τρόποι να νικηθεί η σκοτεινή δύναμη. Τι κάνει πάντα το Stranger Things; Δίνει στα παιδιά την ευθύνη που δεν μπορούν να σηκώσουν οι μεγάλοι. Η Holly, η Max, ο Will, ο Mike, ο Lucas, όλοι τους είναι “τα παιδιά που βλέπουν αυτό που οι ενήλικες δεν καταλαβαίνουν” και το A Wrinkle in Time είναι ο λογοτεχνικός πρόγονος αυτού της έννοιας. Οι Duffer λοιπόν τοποθετούν το βιβλίο στην αγκαλιά της Holly για να μας δείξουν τον οδηγό χρήσης της σεζόν, χωρίς να πουν λέξη.
Poltergeist: Η Holly Wheeler βλέπει το φως να τρεμοπαίζει και «κάτι» να κινείται στο σπίτι. Αυτή είναι μια απευθείας αναφορά στο Poltergeist. Στην 1η σεζόν, ένα παρόμοιο μοτίβο είχε εισαγάγει το Upside Down και τώρα, η σειρά κλείνει αυτόν τον κύκλο. Η Holly γίνεται το παιδί-δέκτης του υπερφυσικού, ολοκληρώνοντας το poltergeist νήμα της οικογένειας.
The Exorcist, The Shining, Jurassic Park, Home Alone, Back to the Future: Η σεζόν ενσωματώνει τον φωτισμό από το The Exorcist, την ψυχική διάλυση τύπου Jack Torrance, στο The Shining, τις καταδιώξεις στο δάσος τύπου Jurassic Park blocking, τις παγίδες τύπου Home Alone που στην πραγματικότητα είναι reference στο A Nightmare on Elm Street, αλλά και τις χρονικές μεταφορές του Back to the Future.
Nightmare on Elm Street, Nancy vs Freddy, ξανά: Η σκηνές στο σπίτι με τη Nancy να στήνει παγίδες είναι καθαρό homage στη Nancy Thompson του Elm Street. Κάπως έτσι, το Stranger Things επιστρέφει στη ρίζα του τρόμου του.
Walden Two: Η Max κρατά το βιβλίο Walden Two, ένα ουτοπικό μυθιστόρημα γραμμένο από τον συμπεριφοριστή ψυχολόγο B. F. Skinner, το οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1948. Την εποχή εκείνη θεωρήθηκε ως έργο επιστημονικής φαντασίας, καθώς οι επιστημονικές μέθοδοι για την τροποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς δεν ήταν ακόμη διαδεδομένες. Οι χαρακτήρες του μιλούν για απόρριψη της ελεύθερης βούλησης, συμπεριλαμβανομένης της απόρριψης της θέσης ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά ελέγχεται από μια μη υλική οντότητα, όπως ένα πνεύμα ή μια ψυχή.
Η κοκκινοσκουφίτσα και η Αλίκη: Η Holly όταν βρίσκεται στο σπίτι του Vecna, βάζει στην πλάτη της μία πορτοκαλί κάπα με κουκούλα και ένα φόρεμα άσπρο με γαλάζιο και πηγαίνει στο δάσος να βρει τον “κακό λύκο” αλλά τελικά βρίσκει την καλή Max). Η κάπα παραπέμπει στο παραμύθι της Kοκκινοσκουφίτσας ενώ το φόρεμα μοιάζει με το φόρεμα της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων. Ακόμα και ο τρόπος που μαγειρεύει η Holly μόνη της στο σπίτι, θυμίζει την Αλίκη.
Το soundtrack ως χρονομηχανή
Κάποια από τα τραγούδια που ακούγονται είναι τα: I think we’re alone now - Tiffany, Pretty in Pink - Psychedelic Furs, Rockin’ Robin - Michael Jackson, Running Up That Hill - Kate Bush (ξανά φυσικά), Upside Down - Diana Ross και Oh Yeah - Yello. Κάθε ένα τραγούδι λειτουργεί σαν signpost της εποχής ή σαν συναισθηματικός μοχλός των χαρακτήρων. Η κορυφαία μουσική στιγμή των επεισοδίων, όμως, είναι το Fernando - ABBA. Οι στίχοι μιλούν για δύο επαναστάτες/πολεμιστές που θυμούνται μια παλιά μάχη παίζουν ενώ ένας Demogorgon εισβάλλει στο σπίτι. Βρισκόμαστε λοιπόν στην «τελευταία μάχη του Hawkins».
Χαρακτήρες-αναφορές
Αυτή η σεζόν χρησιμοποιεί τα νέα πρόσωπα σαν pop-culture αρχέτυπα των ’80s. Η επιλογή της Linda Hamilton είναι ουσιαστικά meta-casting. Η Hamilton, ως Sarah Connor στα Terminator (1984–1991), υπήρξε το απόλυτο είδωλο της δεκαετίας ως μια γυναίκα που από «θύμα» μετατρέπεται σε επιζήσασα και μετά σε πολεμίστρια. Στο Stranger Things όμως η Dr. Kay δεν ακολουθεί αυτό το πρότυπο, δεν σώζει τον κόσμο, είναι μέρος του προβλήματος και κάνει την ανατροπή. Δεν την εμπιστεύεσαι καθόλου.
Ο Mr. Whatsit είναι ο Vecna μέσα από άλλους χαρακτήρες. Ο Vecna μιμείται τρεις διαφορετικές «μορφές εμπιστοσύνης» της pop κουλτούρας, τον ήρεμο, καλοσυνάτο Mister (Fred) Rogers, τον Pied Piper που υπόσχεται βοήθεια και τελικά κλέβει τα παιδιά της πόλης και τον Willy Wonka τον εκκεντρικό τύπο που προσελκύει παιδιά με δώρα, γλυκά και χρώματα αλλά κρύβει φρίκη από κάτω. Είναι η πιο επικίνδυνη μορφή του Vecna μέχρι σήμερα, το τέρας που δεν φαίνεται τέρας.
’80s Mode: Μαλλιά, ρούχα, branding, παιχνίδια, αντικείμενα
Το “Beam Me Up, This Place Sucks!” της Robin: Σατιρική παραλλαγή της ατάκας από το Star Trek («Beam me up, Scotty»). Τα ’80s λάτρευαν αυτά τα unlicensed T-shirts με pop culture slogans.
Το κούρεμα του Lucas: Το πιο iconic afro-κεντρικό haircut του 1987-1989 (Kid ’N Play, Big Daddy Kane, early NBA). Ο Lucas ουσιαστικά δηλώνει την είσοδό του στη hip-hop κουλτούρα της εποχής.
Coca-Cola Classic: Μετά το φιάσκο του New Coke (1985), η Coca-Cola επέστρεψε στο original ως “Classic”. Το κουτάκι που βλέπουμε έχει απόλυτη χρονική ακρίβεια, είμαστε μετά το καλοκαίρι του ’85.
Το Tom Waits t-shirt της Robin: Η Robin φορά έναν από τους πιο εναλλακτικούς, «βρώμικους» μουσικούς της δεκαετίας και έτσι η σειρά συνεχίζει να χτίζει τον χαρακτήρα της ως underground nerd.
Rainbow Brite (1984): Είναι το κορίτσι που φέρνει χρώμα σε έναν σκοτεινό κόσμο. Η Holly, που ζει παγιδευμένη σε μια ψευδαίσθηση του Vecna, περιβάλλεται από τη Rainbow Brite. Είναι μια ειρωνική αντίστιξη μεταξύ «χρώματος» και τρόμου.
Peanut Butter Boppers (1985–1989): Σνακ φυστικοβούτυρου με σοκολάτα, το απόλυτο παιδικό pop cult στην Αμερική τη δεκαετία του ‘80. Εμφανίζονται και στο The Lost Boys, οπότε το placement είναι διπλό Easter egg.
Lowrey’s Beef Jerky: Το jerky της Lowrey ήταν το πιο «σκληρό» snack της δεκαετίας στην Αμερική. Σε κονσέρβα, όχι σε σακουλάκι, για hikers, truckers, “survival guys”. Η επιλογή του για τον Hopper είναι απόλυτα θεματική: είναι προϊόν που συνδέθηκε με το survivalist fantasy των ’80s. Ο μοναχικός ήρωας που επιβιώνει στην άγρια φύση με ένα μαχαίρι, μια κονσέρβα και sheer willpower.
Το δωμάτιο του Derek Turnbow είναι ένα μουσείο των ‘80s: Garbage Pail Kids, G.I. Joe, Transformers, He-Man, Pee-Wee’s Big Adventure, τίποτα δεν τοποθετήθηκε τυχαία, είναι ολόκληρο το εφηβικό μυαλό της εποχής.
Μεγάλα lore revelations (ΠΡΟΣΟΧΗ ΔΥΝΑΤΑ SPOILERS)
Η Max ζει εγκλωβισμένη σε mental-plane και μπορεί πλέον να βλέπει αναμνήσεις και να ζει μέσα στις σκέψεις άλλων. Στο Upside Down εμφανίζεται ένα τείχος οργανικής μάζας που δεν κόβεται, δεν καίγεται και δεν σκίζεται και είναι μέρος του Vecna. Το Upside Down λοιπόν δεν είναι τόπος, τα πλοκάμια κινούνται σαν νευρώνες, είναι interconnected organism και ο Vecna είναι ο εγκέφαλός του. Ο Henry Creel απέκτησε δυνάμεις όταν ήρθε σε επαφή με τον Mind Flayer μέσα στις σπηλιές. Το Upside Down τον δημιούργησε, δεν γεννήθηκε τέρας.
Ο Vecna χρειάζεται 12 παιδιά για να ολοκληρώσει το σχέδιό του. Ο αριθμός 12 δεν είναι τυχαίος, στα ’80s επανέρχεται συνεχώς σε παιχνίδια, κόμικ, τελετές τρόμου κτλ., ως αριθμός «του πλήρους κύκλου». Σημαίνει ολοκλήρωση, σύζευξη κόσμων και το τελικό στάδιο της τελετουργίας. Κάθε παιδί που παίρνει ο Vecna ανοίγει μία πύλη και οι 12 πύλες δημιουργούν πλήρη πρόσβαση μεταξύ Upside Down και πραγματικότητας.
O Will Byers έχει πολλά να ντιλάρει (αλήθεια αν δεν έχεις δει τα επεισόδια, σταμάτα να διαβάζεις). Αρχικά ανακαλύπτει ότι είναι ένα ζωντανό ραδιόφωνο. Συνειδητοποιεί ότι τα Mind Flayer particles μέσα του λειτουργούν σαν ραδιοπομπός και αυτό αναδιαμορφώνει όλο το lore. Από εκεί και πέρα όμως, το μεγάλο σοκ (και για τον ίδιο και για τους άλλους αλλά και για όλους εμάς), το οποίο έρχεται στην τελευταία σκηνή του τέταρτου επεισοδίου, είναι ότι έχει την ίδια δύναμη που έχει η Eleven, ματώνει η μύτη του όπως της Eleven, αλλά κάποια άλλα στοιχεία επάνω του παραπέμπουν και στις δυνατότητες του Vecna.
Και κάπως έτσι μάς άφησαν να περιμένουμε τα επόμενα επεισόδια που θα βγουν στις 26 Δεκεμβρίου. Να μην ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει στον Will και πώς θα χρησιμοποιήσει τη δύναμή του τελικά. Κουράγιο σε όλους μας. Αν μιλάμε για σωστό cliffhanger, είναι πρώτο στη λίστα.
