«Δεν κάνω έργα ταιριαστά με τις κουρτίνες σας»: Η «λοξή» ματιά του χαράκτη Χριστόφορου Κατσαδιώτη

Χριστόφορος Κατσαδιώτης, χαράκτης εικαστικός. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ο χαράκτης εικαστικός Χριστόφορος Κατσαδιώτης στήνει αυτές τις μέρες, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, ένα μνημειακό εργαστήρι, έναν χώρο υβριδικό, όπου η τέχνη της Χαρακτικής γνωρίζει νέα όρια. Τα έργα του πλαισιώνονται από τα ίδια τα υλικά που συγκροτούν αυτό τον χώρο: σημειώσεις, αποκόμματα, φωτογραφίες, αντικείμενα που έχει μαζέψει από τα σκουπίδια – «παράσιτα» της πόλης που ανακυκλώνονται, με την μορφή κολάζ, σε χαρακτικά έργα. Ολα μαζί, animation, video και ήχος, καθώς και μια κυκλική "βιωματική" εγκατάσταση, ένα προσωπικό cabinet de curiosités όπως αναφέρεται στον κατάλογο της έκθεσης, που δεσπόζει στο μέσο της αίθουσας του μουσείου Μπενάκη, αποτελούν την έκθεση «Στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη», που θα διαρκέσει από τις 29 Μαΐου ως τις 27 Ιουλίου 2025.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης, "Σύνδρομο άπνοιας", οξυγραφία, ραφή με κλωστή, 2023.

Πρόκειται γιαν μια πρωτότυπη οπτικοακουστική εικαστική εμπειρία, στην οποία, όπως γράφει στον κατάλογο της έκθεσης ο επιμελητής της, Γιώργος Μυλωνάς, ο καλλιτέχνης δεν εκτείθεται απλώς- αποκαλύπτεται. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει: "[..] Μορφές που ξαφνιάζουν, που προκαλούν, που στη σιωπή τους ευαγγελίζονται αλήθειες πέρα από αυτό που αναγνωρίζουμε ως καθημερινή εμπειρία, πέρα από τη λογική. Το ίδιο το έργο τέχνης γίνεται έτσι μια γέφυρα ανάμεσα στον έσω κόσμο του καλλιτέχνη και σε εκείνον που μας περιβάλλει."

Στο μέσο της αίθουσας, δεσπόζει μια κυκλική "βιωματική" εγκατάσταση, ένα προσωπικό cabinet de curiosités, στο εσωτερικό της οποίας "τρέχει" σε περιστρεφόμενη προβολή 360 μοιρών το animation “Ιπτάμενες Καρέκλες”. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τον περασμένο Μάρτιο, που το όνομα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη απασχόλησε έντονα την ελληνική κοινωνία. Απειρο ψηφιακό μελάνι χύθηκε, όταν τα έργα του αποκαθηλώθηκαν βιαίως και βανδαλίστηκαν από δύο εξαγριωμένους αυτόκλητους "συνοριοφυλάκους" της εθνικής ταυτότητας και της ορθόδοξης πίστης, στην έκθεση "Η Σαγήνη του Αλλόκοτου" στην Εθνική Πινακοθήκη. 

Για την ελευθερία της έκφρασης του καθενός, για την δημιουργική έκφραση στην τέχνη και για τη "χρήσιμη" ιδιότητα της ερμηνείας της πίστης ως συλλογικό θέσφατο έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά μέσα στους αιώνες του Διαφωτισμού, οι αρχές του οποίου διαποτίζουν, μέχρι και σήμερα, την έννοια και την ουσία του Δυτικού πολιτισμού.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης δέχτηκε να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις μου.

Νατάσα Πανταζοπούλου: Τι είναι η οξυγραφία, με την οποία ασχολείστε κατά κύριο λόγο;
Χριστόφορος Κατσαδιώτης:  Είναι η γραφή, μέσω πολλών και διαφορετικών τεχνικών, με οξέα επάνω στην μεταλλική μήτρα η οποία τυπώνεται μέσω της πρέσας, στο χαρτί. Είναι χρονοβόρα, επιβλαβή, μαζοχιστική εργασία και λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά. Μέσω της χαρακτικής δοκιμάζει ο καλλιτέχνης τα όρια του στην υπομονή και στην απογοήτευση. Το αποτέλεσμα έρχεται ως δικαίωση. Τον κόπο του χαράκτη θα τον παραλλήλιζα με τις ατέλειωτες προσευχές ενός ερημίτη μοναχού, με τις μάταιες, ατέλειωτες ώρες σκοπιάς ενός προεξοφλημένου πολεμιστή και με την πίκρα ενός αδικοχαμένου έρωτα. Στην χαρακτική αποτυπώνεται το συναίσθημα. 

Ν.Π.: Εξηγείστε μας λίγο πώς δουλεύετε με την χαρακτική και τα κολάζ. Κυριαρχεί στα έργα σας η διαδικασία της συγκόλλησης. Μέσω της τεχνικής του κολάζ, αλλά πιο εμφατικά ακόμη, μέσω του ραψίματος. Ράβετε μόνος σας τα κομμάτια που συνθέτουν τα έργα σας.
Χ.Κ.: Με την χρήση χρώματος στο τύπωμα του κάθε χαρακτικού στο χαρτί, μέχρι να πετύχω την απόχρωση που θέλω, έχω πολλά δοκίμια. Αρχίζω να καταστρέφω όσα δεν με ικανοποιούν με ψαλίδι και στην συνέχεια, ως παζλ, κάνω μια νέα σύνθεση, επάνω σε ένα άλλο μου χαρακτικό, ενώ ο συνδετικός κρίκος μεταξύ τους είναι η κλωστή. Το κάθε κομματάκι το ράβω με το αντίστοιχο χρώμα κλωστής ώστε να μην φαίνεται. Οι κόμποι είναι στην πίσω πλευρά του χαρτιού. Ψάχνοντας τις σωστές θέσεις των εκατοντάδων μικρών χάρτινων κομματιών, βαθμιαία δημιουργήθηκε η ανάγκη να τους δώσω κίνηση.

".. ο συνδετικός κρίκος μεταξύ τους είναι η κλωστή. Το κάθε κομματάκι το ράβω με το αντίστοιχο χρώμα κλωστής ώστε να μην φαίνεται. Οι κόμποι είναι στην πίσω πλευρά του χαρτιού." Στιγμιότυπο από το βίντεο "Στο εργαστήρι του Χριστόφορου Κατσαδιώτη", που προβάλεται στο Μουσείο Μπενάκη. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Έτσι πέρασα στο animation, ενώ για να ολοκληρωθεί, δημιούργησα και ήχο ως επικοινωνιακή γλώσσα. Συλλέγω ήχους δευτερολέπτων από ξεχασμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ραδιοφωνικά παράσιτα, βιομηχανικά εργαλεία, φυσικούς ήχους, γρυλίσματα και αναστεναγμούς αποτυχίας, τριξίματα, τραίνα, ραδιοσήματα, συνομιλίες που έπεσαν στον κενό, ερωτικά καλέσματα παγωνιών, κλαρίνα, πριόνια, χαλασμένες μηχανές, εκκλησιαστικά όργανα, άριες, ψαλμωδίες, θλιβερά παιδικά παιχνίδια και γρύλους .. Ετσι έχω την ψευδ-αίσθηση πως φτιάχνω μια ολοκληρωμένη υποκουλτούρα. Έχει δική της αισθητική, γλώσσα, και ενδυματολογικό κώδικα. Βέβαια το να “σηκώσεις” τους χάρτινους ήρωες από το χαρτί, προϋποθέτει γνώσεις προγραμματιστή, άξονες, μαθηματικά, επίπεδα, όλα αυτά τα οποία χειρίζεται άψογα ο συνεργάτης μου, γραφίστας Νίκος Κορακάκης. Αυτός από την Σαντορίνη, εγώ από το Παρίσι, μας ενώνει ο δορυφόρος.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης, "Ο ποιητής", οξυγραφία, ραφή με κλωστή, 2023.

Ν.Π.: Τι σημαίνει για εσάς η διατήρηση της μνήμης και η μνήμη του θανάτου;
Χ.Κ.: Η μνήμη, αλλά και η υπενθύμιση του θανάτου είναι μόνιμη. Μπάστακας. Πιθανόν είναι όμως, αυτή να με παρέπεμψε στο ράψιμο, με την έννοια πως πλέον έχει αποκτήσει βιωματικό χαρακτήρα. Κάτι το οποίο ξεκίνησα ως λύση ανάγκης, διότι χαρτιά με το ίδιο πάχος, συν την χρωστική ύλη του μελανιού, είναι δύσκολο να κολληθούν μεταξύ τους. Έτσι πέρασα στην κλωστή και βελόνα, παρατηρώντας, όμως, ότι καλύπτω μια δική μου εσωτερική ανάγκη, αυτή της αντοχής στον χρόνο και αντίστασης στην φθορά των έργων μου. Ένα παραμύθιασμα του ίδιου μου του εαυτού, καλύπτοντας ανασφάλειες. Θεωρώ, εξ αρχής, αδιανόητο να μην είναι ραμμένο ένα χαρακτικό που αποτελείται κι από άλλα. Για αυτό λέω πως έχει βιωματικό χαρακτήρα.

Ν.Π.: Θα μας πείτε λίγα λόγια για το πιο ιδιαίτερο animation (ή καλύτερα, βίντεο αρτ) της έκθεσης ;
Χ.Κ.: Μαζί με την εικαστικό και χορεύτρια Εύα Τσαγκαράκη, ενώσαμε τους κόσμους μας, για τα animations “Αυτοσχεδιασμοί και Χαρακτική”. Χωρίς καμία πρόβα και προσχέδιο, απλά αυτοσχεδιάσαμε. Λειτουργήσαμε ως συμπρωταγωνιστές μαζί τους χάρτινους ήρωες των έργων. Μπήκαμε εμείς, ενσωματωθήκαμε, στον χάρτινο κόσμο των χαρακτικών μου. Φυσικά με την χρήση της τεχνολογίας του ψηφιακού βίντεο. Το συγκεκριμένο έχει τίτλο: “Μια μέρα, ακόμη και ο Πικάσο θα πεθάνει ..”.

Still image από το βίντεο με τίτλο: "Μια μέρα, ακόμη και ο Πικάσο θα πεθάνει ..”, 2025. Από την ενότητα με βίντεο και animations με την εικαστικό και χορεύτρια Εύα Τσαγκαράκη, "Αυτοσχεδιασμός και Χαρακτική" . Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ν.Π.: Οι κόσμοι που δημιουργείτε είναι εννοιολογικοί και συνθετικοί. Πόσο ρόλο παίζει το τυχαίο στο έργο σας;
Χ.Κ.: Φαινομενικά είναι τυχαία τα πράγματα, όπως ένα λάθος επάνω στην μεταλλική μήτρα. Αν το αξιοποιήσω όμως, βλέπω στην συνέχεια, πως τελικά δεν ήταν και τόσο λάθος, σαν να έγινε εσκεμμένα. Το “τυχαίο” παίζει ρόλο και στην ζωή. Γεγονότα τα οποία στο παρόν φαίνονται τυχαία, τελικά δεν είναι και τόσο. Αν δω την ζωή μου προς τα πίσω, διαπιστώνω πως γνωριμίες με άλλους για παράδειγμα, που με διαμόρφωσαν σε αυτό που είμαι σήμερα, ήταν “τυχαίες”. Δεν πιστεύω τόσο στις συμπτώσεις, όσο στις συγκυρίες. Οι συγκυρίες έχουν σκοπό, ενώ οι συμπτώσεις βασίζονται στη τύχη.

".. Δεν πιστεύω τόσο στις συμπτώσεις, όσο στις συγκυρίες. Οι συγκυρίες έχουν σκοπό, ενώ οι συμπτώσεις βασίζονται στη τύχη." Ο χαράκτης εικαστικός Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Έτσι, τοποθετώντας ένα κομμάτι χαρακτικού επάνω σε ένα άλλο χαρακτικό, είναι σαν να φτιάχτηκε, τελικά, για εκείνη ακριβώς την θέση και όχι για την αρχική. Δεν είμαι παθητικός μοιρολάτρης, το αντίθετο. Αν δεν κουνηθώ εγώ ο ίδιος, τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί. Ποτέ δεν είχα φανταστεί πως θα γίνω χαράκτης, ούτε πως θα ζω στο Παρίσι, ούτε πως θα εκθέσω στην Εθνική Πινακοθήκη ή στο Μπενάκη. Ήρθαν, όμως, ως αποτέλεσμα των συγκυριών με αφετηρία εμένα. 

Ν.Π.: Εκτός από τα χαρακτικά τα οποία δημιουργείτε εσείς, πού βρίσκετε τα υπόλοιπα υλικά για τα κολάζ; Είστε κάποιο είδος “μανιακού” συλλέκτη άχρηστων αποδείξεων του καθημερινού ή ψάχνετε, μόνο, για πράγματα που σας ενδιαφέρουν την συγκεκριμένη στιγμή; Τι συλλέγετε κυρίως;
X.K.: Είμαι περιστασιακός συλλέκτης του άχρηστου, ανυπομονώντας να μου φανεί χρήσιμο στην δουλειά μου. Συλλέγω ό,τι μου φέρνει στο νου νοσταλγία. Κοιτώ τα σκουπίδια, με ενδιαφέρει το περιττό, το τίποτα. Το περιττό είναι αποτέλεσμα ενός ακατέργαστου συναισθήματος. Έχω μια σαλατιέρα ραγισμένη εδώ και 30 χρόνια και όλο λέω να την πετάξω. Οι καινούργιες, όμως, σπάνε από κάποια λάθος κίνηση. Μου έχει μείνει η ραγισμένη που αντέχει πεισματικά.

Στα παρισινά σκουπίδια, ειδικά στις πλούσιες γειτονιές, βρίσκεις θησαυρούς. Επίσης, όταν πεθαίνει κάποιος, τα πράγματα του καταλήγουν βουνό ανακατεμένων αντικειμένων στο πεζοδρόμιο. Είναι περίεργο συναίσθημα να ψάχνεις τα πράγματα κάποιου άγνωστου, νιώθω τυμβωρύχος, αλλά είναι αντικείμενα κάποιου, τα οποία κανείς δεν θέλει και ο ίδιος δεν υπάρχει. Έτσι σώζω κάτι από τον ίδιο, αλλά και από τον χρόνο, ανώνυμες φωτογραφίες, γράμματα, μπιμπελό που κράταγε για χρόνια, που ίσως και ο ίδιος αναρωτιόταν γιατί τα κρατάει... Η αισθητική του παλιού, ενός παιχνιδιού, μιας καρτ ποστάλ με μια σημείωση, μέσα σε ένα βιβλίο να θυμίζει ίσως την σελίδα από όπου θα έπρεπε να συνεχίσει... Η μυρωδιά του βιβλίου…

Μεταλλική μήτρα χαραγμένη του Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

"..Μόνο την Bardie κράτησα ατόφια, βαπτίζοντάς την στη φορμόλη. Αναδεικνύω το τίποτα, θεμελιώνω το αβέβαιο, με ενδιαφέρει το ανούσιο." Ενα προσωπικό cabinet de curiosités του Χριστόφορου Κατσαδιώτη στο Μουσείο Μπενάκη. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Μια συλλογή πληροφορίας, αποτελεί και το εξωτερικό μέρος της κυκλικής εγκατάστασης [σ.σ. εσωτερικά προβάλεται το animation "Ιπτάμενες Καρέκλες"], που έχω στήσει στο Μουσείο Μπενάκη. Είναι οι μελέτες μου, χαρτιά, μουτζούρες, φωτογραφίες, υφασμάτινες υφές, σπασμένα παιχνίδια και ξεχαρβαλωμένες κούκλες από τα σκουπίδια. Κόβω κεφάλια, μέλη, σώματα και τα αντικαθιστώ με κομμάτια από άλλες ή από ζώα. Μόνο την Bardie κράτησα ατόφια, βαπτίζοντάς την στη φορμόλη. Αναδεικνύω το τίποτα, θεμελιώνω το αβέβαιο, με ενδιαφέρει το ανούσιο. Χρησιμοποιώ αυτές τις πληροφορίες, ώστε να βρω κάθε φορά, το επόμενο χαρακτικό μου. Η έμπνευση δεν έρχεται ως Θεία φώτιση, έρχεται όταν την αναζητώ, δουλεύοντας.

Ν.Π.: Τα έργα σας διαπνέονται από ελληνικότητα, χωρίς να αποτελούν “εθνικό” προϊόν (ορισμένοι “πατριώτες χριστιανοί” θα τα έριχναν ευχαρίστως στην “πυρά” κι εσάς στο ”πυρ το εξώτερον”! ). Νιώθετε εσείς αυτή την ελληνικότητα; Αν ναι, ποια δομικά στοιχεία της τέχνης σας θεωρείτε ότι είναι κοινά και διαπλέκονται με την ελληνική “ματιά” στα πράγματα; Είναι η βυζαντινή θρησκεία και εικονογραφία ένα από αυτά; Ποια άλλα;
Χ.Κ.: Έχει να κάνει η ελληνικότητα με την νοσταλγία, τα παλιατζίδικα, το άδικο, τον Οδυσσέα, τον Καραγκιόζη, την χαρμολύπη, το λιτό, το φτωχικό, το ασήμαντο, το τραγικό, το φευγαλέο. Είναι η Ελλάδα αυτά. Αν και δεν είμαι άνθρωπος που υποστηρίζει χώρες, σημαίες, λάβαρα, σύμβολα και σύνορα. Αυτά υπάρχουν για να εξυπηρετούν συμφέροντα, να περιορίζουν την σκέψη. Φυσικά, κομμάτι της ελληνικότητας είναι και η θρησκεία, βαφτιζόμαστε, στις ταυτότητες μας αναγράφονταν, μέχρι πρόσφατα, υποχρεωτικά το θρήσκευμα, βλέπουμε ακόμη και σήμερα στο λεωφορείο να σηκώνονται για να κάτσει ο παππάς, βλέπουμε πολιτικούς και πολίτες να τους φιλούν τα χέρια, υπάρχει κατήχηση, υφέρπει δουλοπρέπεια.

"Δεν είμαι καλλιτέχνης διακοσμητής να κάνω έργα ταιριαστά με τις κουρτίνες σας, ούτε ρομαντικά δειλινά. Υποχρέωση, απέναντι στον εαυτό μου πρωτίστως, είναι να εκφράσω την εποχή μου, τις αγωνίες μου." Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ποιος δεν έχει κοιτάξει στα εικονίσματα το βλέμμα των Αγίων; Η θρησκεία και η εκκλησία, μας μαθαίνει από πολύ νωρίς, πως είμαστε εκ γενετής αμαρτωλοί και ένοχοι, μας καλεί κοντά της να συγχωρεθούμε από τις ενοχές που η ίδια μας δημιούργησε, ενώ απειλεί πως αν δεν πάμε, θα βρεθούμε στην κόλαση. Μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μια καλή επιχείρηση με εντυπωσιακό επικοινωνιακό marketing! Η θρησκεία δεν θέλει ελεύθερους ανθρώπους, τους φοβάται. Απευθύνεται σε φοβισμένους δίνοντας ψεύτικες ελπίδες.

Δεν τα "βάζω" συγκεκριμένα με την εκκλησία, αλλά με οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, με την αστυνομία, με το κράτος, ανεξάρτητα από κόμματα. Όλα τα κόμματα στο τέλος γίνονται ίδια. Είναι η εξουσία η ίδια, που τελικά διαφθείρει, εναντιώνεται στον ίδιο τον άνθρωπο. Η εξουσία εργαλειοποιεί την κοινωνία αναγκαστικά, για να της επιβληθεί και της στερεί βασικά θεμελιώδη δικαιώματα, όπως την ελευθερία στην έκφραση. Δεν επιτρέπει σε κάποιον να ξεφεύγει από νόρμες. Χαίρομαι που κάποιοι θα έριχναν τα έργα μου στην πυρά, που ανάγαγουν, έτσι, το έργο μου σε αληθινή τέχνη. Μου λένε δηλαδή: “με άγγιξαν τόσο, που δεν ξέρω πως να τα διαχειριστώ μέσα μου”.

Δεν είμαι καλλιτέχνης διακοσμητής να κάνω έργα ταιριαστά με τις κουρτίνες σας, ούτε ρομαντικά δειλινά. Υποχρέωση, απέναντι στον εαυτό μου πρωτίστως, είναι να εκφράσω την εποχή μου, τις αγωνίες μου. Επίσης, η τέχνη είναι πολιτικοποιημένη. Αυτοί που αυτοαποκαλούνται απολιτίκ, λες και γεννήθηκαν στην Γενεύη, με αφήνουν αδιάφορο.

Σακάκι-γλυπτό από το βίντεο animation με τίτλο: “Μια μέρα, ακόμη και ο Πικάσο θα πεθάνει ..”, 2025. Από την ενότητα “Αυτοσχεδιασμοί και Χαρακτική” σε συνεργασία με την εικαστικό και χορεύτρια Εύα Τσαγκαράκη. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ν.Π.: Απο ποια κινήματα είστε επηρεασμένος; Σας λέει κάτι ο Max Ernst;
Χ.Κ.: Νομίζω, κάθε εικαστικό κίνημα που έχω μελετήσει, κάποιο αποτύπωμα μου έχει αφήσει ασυνείδητα. Συνειδητά όμως, έχω επηρεαστεί από το Dada, την ρώσικη πρωτοπορία, τον Σουρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό, το κίνημα Fluxus και από τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, και ας μην μου φαίνεται. Παππούς μου είναι ο σουρεαλιστής Max Ernst, ο πρώτος που έκανε κολάζ με τα χαρακτικά του, το 1910. Κολλούσε επάνω φωτογραφίες που έκοβε από βιβλία της εποχής του. Συγγενείς μου επίσης είναι καλλιτέχνες του γερμανικού εξπρεσιονισμού του Μεσοπολέμου.

Ν.Π.: Στα έργα σας παρουσιάζεται η ανθρώπινη κατάσταση. Μπορείτε με απλά λόγια να μας πείτε πώς θεωρείτε εσείς την ανθρώπινη κατάσταση σε σχέση με το σήμερα;
Χ.Κ.: Θεωρώ ότι κάθε εξελιγμένος πολιτισμός είναι καταδικασμένος να αυτοκαταστραφεί. Δεν βλέπω κάτι αισιόδοξο, ούτε στην πολιτική, ούτε στην αντιμετώπιση της φύσης από τον άνθρωπο. Δεν είμαστε συμβατοί, φύση και άνθρωπος, παρόλο που είμαστε γέννημά της. Είναι λανθάνουσα η φύση του ανθρώπου, η οποία τελικά δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική, ούτε να μην είναι καπιταλιστική. Ακόμη και στα καθεστώτα που δεν είναι καπιταλιστικά, ας μην κοροϊδευόμαστε, στην ουσία υποφέρουν οι άνθρωποι, ζούνε σε απολυταρχισμό.

Φυσικά, δεν λέω πως μια καπιταλιστική κοινωνία είναι δίκαιη ή σωστή, σίγουρα όχι. Όμως δεν υπάρχει κάτι άλλο, είναι το αναγκαίο κακό δηλαδή. Σκεφτείτε πως ο άνθρωπος άρχισε να συλλέγει για ασφάλεια, ώστε να μην πεθάνει, θέλησε να αποκτήσει γη για να αφήσει κάτι στα παιδιά του, να τους προσφέρει “σιγουριά”. Έτσι αντιμετώπιζε φόβους και συναισθήματα. Επίσης ο άνθρωπος, δεν είναι συμβατός καθόλου με την έννοια του θανάτου, γι' αυτό και έχει εφεύρει παράδεισο, κόλαση, μετεμψύχωση, κ.τ.λ., για να δίνει ελπίδα στο τίποτα ώστε να μην τρελαθεί ο κόσμος από υπαρξιακές αγωνίες.

Χριστόφορος Καταδιώτης, "Ο πειρασμός", οξυγραφία, ραφή με κλωστή, 2023.

Ν.Π.: Η τέχνη σας έχει παιδικότητα. Φαίνεται προσιτή αρχικά στον θεατή, ο οποίος τις περισσότερες φορές παρατηρεί χαμογελαστός τις γκροτέσκο φιγούρες με καρτουνίστικη διάθεση ή τα σατυρικά κολάζ και τα “πειραγμένα” παιχνίδια. Αγαπάτε τον άνθρωπο, με όλα τα μυστικά του και τις ατέλειες του βίου του και του χαρίζετε ανιδιοτελή χαρά. Παρόλα αυτά, ο θεατής, εστιάζοντας το βλέμμα του στις λεπτομέρειες των έργων, αναγνωρίζει ανεξήγητα σύνδρομα και απαγορευμένες σκέψεις κι εμμονές που συνομιλούν με τα πιο σκοτεινά του όνειρα. Μέσα και πέρα από την επικάλυψη του παιδικού θυμικού, αναδύεται το πιο σκοτεινό μέρος του ασυνειδήτου. Η ευαλωτότητα των τεμαχισμένων και παραμορφωμένων σωμάτων και προσώπων γίνεται ονειρική αγωνία. Πόσο και ποιο ρόλο παίζουν τα όνειρα στο έργο σας;
Χ.Κ.: Έχει σκληρό νόημα που εξισορροπεί με την παιδικότητα και τα χρώματα της ευγένειας. Δηλαδή, καρτουνίστικη μορφοποίηση και απαλά χρώματα παιδικών υπνοδωματίων. Επίσης, τεράστιο ρόλο παίζει το ασυνείδητο και η παραμόρφωση στην εικαστικότητα με στόχο την εικονοποίηση των συναισθημάτων. Για να μπεις στον κόσμο του ασυνείδητου και να αφεθείς, ώστε να καταλάβεις τι είναι εκεί μέσα, οφείλεις να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, αλλιώς δεν γίνεται. Στον ύπνο μας ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με αυτόν τον κόσμο. Συλλέγω τα όνειρά μου εδώ και είκοσι χρόνια. Εχω έτοιμο βιβλίο, ήδη μεταφρασμένο, με τα όνειρα και τα χαρακτικά μου το οποίο θα κυκλοφορήσει σύντομα.

Χριστόφορος Κατσαδιώτης, "Σειρήνες", οξυγραφία, 2012.

Βρήκα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στην μελέτη των ονείρων μου. Το να καταγράψεις τα όνειρά σου δεν είναι απλό, θέλει τακτικότητα και πειθαρχία. Για παράδειγμα, ακόμη και μετά τα πέντε πρώτα λεπτά αφού ξυπνήσει κανείς , θυμάται σχεδόν το μισό όνειρο χωρίς να το συνειδητοποιεί, ενώ στα δέκα λεπτά έχει χάσει το 90% του ονείρου. Η σωστή καταγραφή πρέπει να γίνει σχεδόν όσο ακόμη κοιμάσαι. Βρήκα επίσης τι συμβαίνει, όταν λέμε: “πάνω που έβλεπα όνειρο χτύπησε το ξυπνητήρι/ τηλέφωνο και δεν πρόλαβα να δω τι θα γινόταν, μου διέκοψε το όνειρο...”, αλλά δεν θα σας πω, θα το διαβάσετε... Ήταν μια δύσκολη επιλογή αναμέσα από περισσότερα από οκτακόσια όνειρα.

Ν.Π.: Ακρωτηριασμένα σώματα, παραμορφωμένα πρόσωπα, σπασμένα αγάλματα, κρανία γυμνά, κενοί μηχανικοί ήχοι μαζί με κελαηδήσματα πουλιών, ζωόμορφες φιγούρες και ανισόρροπες ισορροπίες, και όλα αυτά συντεθειμένα συνήθως σε νυχτερινά τοπία ή μέσα σε μη οριοθετημένα χρωματικά περιβάλλοντα. Η “ετερότητα”, το παράξενο και παράλογο, το μη φυσιολογικό είναι αυτό που, ίσως, τελικά μάς κάνει πιο ανθρώπινους; Συμφωνείτε με αυτό;
Χ.Κ.: Αυτό που περιγράφετε λέγεται ασυνείδητο, η μη ύπαρξη λογικής. Εναντιώνεται στο “φυσιολογικό”, αλλά και στην καπιταλιστική κοινωνία, εν τέλει. Αυτό είναι που μας φέρνει πιο κοντά στην φύση μας. Μας εντάσσει στο χάος από όπου προερχόμαστε. Ακριβώς αυτό, είναι ένα ελκυστικό περιβάλλον για μένα το οποίο έχει νόημα καταγραφής. Σχετίζεται με τα ανθρώπινα πάθη, τον πόνο, τα αναπάντητα ερωτήματα, τον φόβο, την φθορά, το τίποτα και συγχρόνως για όλα.

Το παράλογο, το μη φυσιολογικό, το παραμορφωμένο, το ανισόρροπο, τα βρίσκω πιο ανθρώπινα, πιο φυσιολογικά, πιο ενδιαφέροντα από τα “καθώς πρέπει”. Αυτά με γοητεύουν! Με έναν “καθώς πρέπει” κύριο / κυρία, ειλικρινά δεν έχω να πω τίποτα και νιώθω πολύ καλά για αυτό. Χαίρομαι που δεν είμαι σαν αυτούς. Κάποτε λέγαμε για τους “νοικοκυραίους”... Είναι οι παράταιροι για μένα. Αυτούς αφορούν και οι εκκλησίες, οι αστυνομίες, τα όρια, τα κόμματα, οι ποδοσφαιρικές ομάδες, έχουν προέδρους, αρχηγούς, παρατρεχάμενους. Είναι η μερίδα του κόσμου των φοβισμένων, που θέλουν να μοιάζουν μεταξύ τους, να ανήκουν κάπου, έχουν ανάγκη να τους υποδεικνύουνουν πως να ζούνε. Τι δουλειά έχω εγώ με αυτούς; Μακριά από μένα... !

Still image από το "Το μεταμεσονύκτιο καρουζέλ της χαρακτικής", animation, 2022. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ν.Π.: Φως ή σκοτάδι;
Χ.Κ.: Η ανθρωπότητα θα πεθάνει, το σκοτάδι θα κερδίσει τον άνθρωπο, όμως δεν χάθηκε ο κόσμος! Ο κόσμος δεν αποτελείται μόνο από την ανθρωπότητα. Εμείς παραμυθιαζόμαστε πως
είμαστε ό,τι σημαντικότερο. Αυτό εννοώ, όταν λέω: “Μια μέρα, ακόμη και ο Πικάσο θα πεθάνει...”. Κατά τα άλλα, το φως στα σύμπαντα θα εναλλάσσεται! Πολλές φορές σκέφτομαι τους τελευταίους ανθρώπους, αυτούς που θα βιώσουν το τέλος της ανθρωπότητας, όπως υπήρξαν οι τελευταίοι Ίνκας, οι τελευταίοι Αχαιοί, οι τελευταίοι Μηνωίτες. Μόνο που εδώ, μιλάμε για το τέλος της ανθρωπότητας, όχι ενός μεμονωμένου πολιτισμού. Όλα χαμένα, η ιστορία, οι πληροφορίες, οι φιλόσοφοι, οι αγώνες, τα επιτεύγματα...

Αλήθεια, σε μια κοσμική κλίμακα, η Γη είναι πιο τίποτα και από το τίποτα. Είμαστε ένα τίποτα εξ αρχής... Κι εδώ στην Γη, νομίζουμε πως είμαστε πάνω από όλα, κάνουμε πολέμους μεταξύ μας, είναι αστείος ο Άνθρωπος! Επίσης μια πληροφορία: η λέξη Εωσφόρος είναι αρχαία ελληνική, ἕως , ἠώς σημαίνει “αυγή” και “ φέρω ”, κυριολεκτικά αυτός που φέρνει την αυγή! Στην αστρονομία είναι ο Αυγερινός , ο πλανήτης Αφροδίτη ως άστρο της αυγής, ενώ στα εβραϊκά είναι ο κακόβουλος , ο σατανάς , ο αρχάγγελος της κόλασης, ο διάβολος.

"Η Γη είναι πιο τίποτα και από το τίποτα. Είμαστε ένα τίποτα εξ αρχής... Κι εδώ στην Γη, νομίζουμε πως είμαστε πάνω από όλα, κάνουμε πολέμους μεταξύ μας, είναι αστείος ο Άνθρωπος!" Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ν.Π.: Η κυλινδρική εγκατάσταση που κυριαρχεί στο μέσο της αίθουσας, είναι, ουσιαστικά, ένα παραληρηματικό κολάζ της ιστορίας της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ιστορία της τέχνης αποκωδικοποιείται μέσα από ένα "ιερόσυλο" συνοθύλευμα επανα-συναρμολογούμενων ανθρώπινων στιγμών, μικρών και μεγάλων θριάμβων, προσωπικών εμμονών και συλλογικών δραμάτων. Και αυτό επικοινωνεί με μια κουρτίνα με το εσωτερικό του κυλίνδρου. Τί βλέπουμε πίσω από το παραβάν;
Χ.Κ.: Ήταν μια τεχνολογική πρόκληση η περιστρεφόμενη προβολή 360 μοιρών, η οποία πέτυχε χάρη στους συνεργάτες της έκθεσης: Μάκη Φάρο, Κώστα Χατζηγρηγοράκη, Αντώνη Γκατζουγιάννη, Σπύρο Νάσαινα. Πίσω από το παραβάν, όπως λέτε ευγενικά, είναι οι “Ιπτάμενες Καρέκλες” [σ.σ. το ανιμασιόν “Ιπτάμενες Καρέκλες”, η περιστρεφόμενη προβολή 360 μοιρών εγχάρακτων μορφών, "τρέχει" στο εσωτερικό της κυκλικής εγκατάστασης σαν το αρνητικό ή τις αόρατες κλωστές της εξωτερικής εικόνας].  Για μένα το παραβάν, όμως, έχει την αισθητική του μπουρδέλου, όπου ανοίγει η δαντελένια κουρτίνα και δεν ξέρεις τι θα δεις! Εκτιμώ τις εκδιδόμενες γυναίκες, αλλά και τους άντρες. Ο καθωσπρεπισμός είναι κουκούλωμα. Κρυβόμαστε μονίμως. Υπάρχουν και ψυχαναλυτές που πρέπει να ζήσουν, μην διστάζετε…

Χριστόφορος Κατσαδιώτης, "Ιπτάμενες Καρέκλες", animation. Περιστρεφόμενη προβολή 360 μοιρών, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, Ιούνιος 2025.

Ν.Π.: Ποια είναι τα βραχυπρόθεσμα μελλοντικά καλλιτεχνικά σας σχέδια;
Χ.Κ.: Είναι κάτι που κάποιοι παρατήρησαν πως λείπει από την έκθεσή μου. Ξαφνιάστηκα και χάρηκα γιατί το δουλεύω ήδη, είμαι σε επαφές με συνεργάτες... Οι συγκυρίες που λέγαμε!

Αξίζει κάποιος να αφεθεί για λίγο στην μαγική πραγματικότητα του αβέβαιου εγχάρακτου κόσμου που μας προτείνει ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης. Θα απολαύσει την εμπειρία της καλοκαιρινής μυστικιστικής καταβύθισης στις περιπέτειες της ανθρώπινης κατάστασης, διαποτισμένης με άφθονο υποχθόνιο χιούμορ και αυτοσαρκασμό.