ΝΕΟΝ: Ένα παλιό λατομείο μεταμορφώνεται σε ανοιχτή σκηνή σύγχρονης τέχνης

Κάποιες βόλτες στην Αθήνα σε κάνουν να νιώθεις ότι το τοπίο γύρω σου κουβαλά τις στρώσεις των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί, των αρχιτεκτόνων που οραματίστηκαν και των καλλιτεχνών που παλεύουν να αφήσουν το αποτύπωμά τους στο αστικό τοπίο. Κάπως έτσι είναι και η διαδρομή προς το παλιό λατομείο στη νότια πλευρά του λόφου Φιλοπάππου, όπου ο ΝΕΟΝ μας προσκαλεί φέτος να δούμε την πόλη να ξυπνά μέσα στα όνειρά της.

Από τις 25 Νοεμβρίου έως τις 21 Δεκεμβρίου 2025, η εγκατάσταση Athens Dies In Dreams At Sunrise του Αλέξανδρου Τζάννη στήνεται σαν ένα παράξενο γλυπτό-πλάσμα, που ακουμπά πάνω στην παλιά διάτρητη κατασκευή των αρχιτεκτόνων Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη και Αντώνη Νουκάκη. Ένα έργο που ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί, αλλά έμεινε εκεί, σιωπηλό, καρφωμένο πάνω στον βράχο· μια υπόμνηση μιας πρόθεσης που δεν ολοκληρώθηκε και τώρα, ο Τζάννης έρχεται να της ξαναδώσει ζωή.

Η επιμελήτρια Γαλήνη Νώτη περιγράφει τη δουλειά του καλλιτέχνη σαν κάτι ζωντανό, σαν οργανισμό που δεν μπαίνει απλώς σε έναν χώρο, αλλά τον κατοικεί, τον επηρεάζει και μεταλλάσσεται μαζί του. Ένα έργο-παράσιτο, όπως τα ονομάζει ο ίδιος ο Τζάννης, μια σειρά που εξελίσσει από το 2017. Τα Παράσιτα προσκολλώνται σε δομές της πόλης, σαν σημάδια μιας νέας, δικής τους ζωής. Στο Φιλοπάππου, το γλυπτό τυλίγει την κατασκευή-σκελετό, εισάγοντας αυστηρές γεωμετρίες, σίδερα, μαγνήτες, μικρόκοσμους από υλικά που μοιάζουν στατικά αλλά διηγούνται κάτι σε κίνηση.

Αλέξανδρος Τζάννης, Γαλήνη Νώτη © Ναταλία Τσουκαλά

Η βόλτα όμως δεν σταματά στο υλικό , το έργο μιλάει και με το τοπίο, χάρη στη μηδική. Αυτό το φυτό που μοιάζει ξερό, αλλά ξαναζεί όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Μοιάζει με την ίδια την πόλη: που πέφτει σε λήθαργο, που νομίζεις πως κουράστηκε, αλλά ξαναστέκεται όρθια. Και μέσα στο γλυπτό, σαν απολιθώματα μιας εποχής, βυθισμένες αθλητικές μπλούζες, μια αναφορά στη rave κουλτούρα των ’90s που κάποτε έβρισκε καταφύγιο εδώ, στα μονοπάτια και στο ύψωμα του λόφου. Το έργο μοιάζει σαν να κρατάει ένα κομμάτι από εκείνα τα ξημερώματα, τότε που η πόλη έσβηνε μέσα στα όνειρα των νέων που χορεύανε σαν να μην υπάρχει αύριο.

Ο τίτλος Athens Dies In Dreams At Sunrise σε επιστρέφει ακριβώς εκεί: στο τέλος ενός πάρτι, στο άνοιγμα του ουρανού, στη στιγμή που καταλαβαίνεις ότι ένα όνειρο τελειώνει μόνο και μόνο για να ξεκινήσει άλλο. Είναι μια ποιητική παραδοχή ότι η Αθήνα, παρά τις αντιφάσεις και τις φθορές της, συνεχίζει να γεννάει εικόνες, να πεθαίνει και να ξαναζεί στο φως του πρωινού.

Η διαδρομή προς το λατομείο είναι ελεύθερη, όπως και η είσοδος. Ο χώρος είναι ανοιχτός όλο το 24ωρο, μια σπάνια πολυτέλεια για έναν αρχαιολογικό τόπο που ζει ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν. Μπορείς να πας για έναν απογευματινό περίπατο, για να δεις το χρυσό ηλιοβασίλεμα πάνω στα σίδερα του έργου ή ακόμα καλύτερα, νωρίς το πρωί, για να συναντήσεις το θέμα στην πιο κυριολεκτική του στιγμή: στο πρώτο φως.

Αν θέλεις να εμβαθύνεις, ο καλλιτέχνης και η επιμελήτρια οργανώνουν ξεναγήσεις:
– Με τον Αλέξανδρο Τζάννη στις 11 Δεκεμβρίου, 6:30 μ.μ.
– Με τη Γαλήνη Νώτη στις 4 & 18 Δεκεμβρίου, 6:30 μ.μ.
Με δήλωση συμμετοχής ΕΔΩ.

Η έκθεση αποτελεί μέρος του προγράμματος «Έργο στην Πόλη 2025», μια σταθερή πλέον πρωτοβουλία του ΝΕΟΝ που φέρνει τη σύγχρονη τέχνη έξω από τους λευκούς κύβους, μέσα στο αστικό σώμα της Αθήνας. Από τον Ηρώδειο μέχρι τον Κεραμεικό, τη Σοφοκλέους και την Αρχαία Αγορά, κάθε χρόνο ένας καλλιτέχνης καλείται να μιλήσει με τη γλώσσα της πόλης: Ίριδα Τουλιάτου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (2024), Διονύσης Καβαλλιεράτος στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (2020), Πάνος Κοκκινιάς σε εγκαταλειμμένο χώρο γραφείων στην οδό Σοφοκλέους 4 στην Αθήνα (2019), Ανδρέας Λόλης στη Βρετανική Σχολή Αθηνών (2018), Κωστής Βελώνης στην κατοικία του αριθμού 11 της οδού Καπλανών (2017), Ζάφος Ξαγοράρης σε χώρο στάθμευσης πίσω από το ιστορικό θέατρο Αθήναιον (2016), Μαρία Λοϊζίδου στον Αρχαιολογικό Χώρο και το Μουσείο του Κεραμεικού (2015) και Αιμιλία Παπαφιλίππου στην Αρχαία Αγορά Αθηνών (2014). Φέτος, ο Τζάννης συνομιλεί με έναν χώρο που κουβαλάει πολυεπίπεδη μνήμη: φυσική, αρχιτεκτονική, ανθρώπινη. 

Και κάπως έτσι, η βόλτα στο Φιλοπάππου γίνεται εμπειρία. Ένα μείγμα φυσικού τοπίου, ιστορίας και σύγχρονης τέχνης που υπενθυμίζει πως η Αθήνα συχνά θέλει απλώς να περπατήσεις δίπλα της, να την ακούσεις, να της δώσεις λίγο χρόνο.