Credits: Michael Rakowitz, The Invisible Enemy Should Not Exist (Lamassu of Nineveh, 2018), 10,500 κονσέρβες ιρακινού σιροπιού χουρμά, μεταλλικό πλαίσιο 4.69x1.70x4.48 μ. Έργο κατ’ ανάθεση για το πρόγραμμα Fourth Plinth του Δημάρχου Λονδίνου. Ευγενική παραχώρηση ο καλλιτέχνης και ο Δήμαρχος Λονδίνου. Installation View: Michael Rakowitz & Ancient Cultures, 2025. Συνεργασία NEON + Μουσείο Ακρόπολης | Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλά | Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης.
Το Μουσείο Ακρόπολης και ο οργανισμός ΝΕΟΝ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, υποδέχτηκαν τον Οκτώβριο με την παρουσίαση του δεύτερου μέρους της τριλογίας Michael Rakowitz & Ancient Cultures. Στο επίκεντρο βρίσκεται ένα σύγχρονο μνημείο μνήμης και επιβίωσης, το έργο Lamassu of Nineveh (2018).
Η εγκατάσταση παρουσιάζεται στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου, στη δυτική πλευρά προς την οδό Μητσαίων. Το έργο ανήκει στη μακροχρόνια σειρά The Invisible Enemy Should not Exist (2006–σήμερα), του διεθνώς αναγνωρισμένου Αμερικανοϊρακινού καλλιτέχνη, με την οποία ο Rakowitz «επανεμφανίζει» αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ μετά την εισβολή του 2003 ή καταστράφηκαν από το ISIS, όπως τα γλυπτά του Μουσείου της Μοσούλης το 2015.
Ένα μνημείο που αναγεννιέται
Το Lamassu of Nineveh αποτελεί ανακατασκευή της φτερωτής ασσυριακής θεότητας-φύλακα που στεκόταν στην Πύλη Νεργκάλ της Νινευή από το 700 π.Χ. έως το 2015, όταν καταστράφηκε. Δημιουργήθηκε το 2018 ως ανάθεση για το Fourth Plinth της πλατείας Τραφάλγκαρ του Λονδίνου και έχει μήκος 4,3 μέτρα.
Το έργο είναι κατασκευασμένο από χιλιάδες άδεια μεταλλικά κουτιά ιρακινού σιροπιού χουρμά. Το υλικό αυτό δεν επιλέχθηκε τυχαία: παραπέμπει σε μια βιομηχανία που υπήρξε κάποτε σύμβολο της ιρακινής οικονομίας, αλλά αποδεκατίστηκε από τους πολέμους, ενώ ταυτόχρονα φέρει μνήμες ανθρώπινων, κοινωνικών και οικολογικών απωλειών. Μέσα από το Lamassu, ο Rakowitz δεν αναπλάθει μόνο ένα μνημείο, αλλά και τις ιστορίες, τις ζωές και τις συνδέσεις που χάθηκαν ή διακόπηκαν βίαια.
Στην πίσω όψη του έργου αποκαλύπτεται μια σφηνοειδής επιγραφή του βασιλιά Sennacherib, η οποία στο πρωτότυπο δεν ήταν ορατή, καθώς βρισκόταν εντοιχισμένη στον τοίχο της πύλης. Εδώ εκτίθεται εκ νέου, θυμίζοντας την πολιτική και πολιτιστική διάσταση της μνημειακής αρχιτεκτονικής της Ασσυρίας.
Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ, Michael Rakowitz. Φωτογραφία © Ναταλία Τσουκαλά. Ευγενική παραχώρηση ΝΕΟΝ, Μουσείο Ακρόπολης και ο καλλιτέχνης.
Από τη Βαγδάτη στην Αθήνα
Η τριλογία Michael Rakowitz & Ancient Cultures συγκροτεί μια ευρύτερη συζήτηση ανάμεσα σε σύγχρονα έργα και αρχαία εκθέματα. Το πρώτο μέρος, η έκθεση Allspice, παρουσιάζεται στην αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης έως τις 31 Οκτωβρίου 2025. Το τρίτο μέρος θα ακολουθήσει στο Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης, ολοκληρώνοντας τον κύκλο.
Σε κάθε στάδιο, ελληνικές αρχαιότητες συναντούν αντικείμενα πολιτισμών της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αναδεικνύοντας ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς, μνήμης και συνέχειας. Η συνεργασία του Μουσείου Ακρόπολης με τον ΝΕΟΝ και τους θεσμούς του Υπουργείου Πολιτισμού υπογραμμίζει ότι η συνομιλία ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν δεν είναι απλώς αισθητική, αλλά βαθιά υπαρξιακή, αφού αφορά την επιβίωση της μνήμης μέσα στον χρόνο.
Το Lamassu ως μνήμη και αντίσταση
Η δρ. Alda Benjamen, ιστορικός με ειδίκευση στη Μέση Ανατολή, τονίζει ότι το Lamassu συμβολίζει τη δόξα, αλλά ταυτόχρονα αφηγείται μια ιστορία εκτοπισμού, καταστροφής και αναδημιουργίας. Το έργο ενσαρκώνει τους δεσμούς ανάμεσα σε αντικείμενα και ανθρώπους, θριάμβους και τραύματα, συνδέοντας την τέχνη με την τροφή, τη γραφή και τη συλλογική μνήμη.
Όπως σημειώνει, η «ενθύμηση» του Lamassu αποτελεί μια πράξη αντίστασης απέναντι στη γενοκτονία που στόχευε στην καταστροφή της αρχαίας κληρονομιάς. Επανεμφανιζόμενο, εξακολουθεί να ασκεί τον προστατευτικό του ρόλο, λειτουργώντας ως φύλακας του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Η παρουσία του Lamassu of Nineveh στη δυτική πλευρά του εξωτερικού χώρου του Μουσείου Ακρόπολης (σε επιμέλεια του Καθηγητή Νικόλαου Χρ. Σταμπολίδη, Γενικού Διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης και της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ) είναι πολύ σημαντική, γιατί μας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά ένα έργο με βαθιά πολιτιστική και ιστορική σημασία.
Μέσα από τη συνεργασία σύγχρονης τέχνης και αρχαιότητας, η έκθεση φωτίζει το πώς η μνήμη, ακόμα και όταν τραυματίζεται, μπορεί να βρει νέους τρόπους να επιβιώσει, να προστατεύσει και να εμπνεύσει.
