The House With the Mill: Στην Άνδρο, η τέχνη βρίσκει καταφύγιο στα πιο απρόβλεπτα σημεία

Εκεί που τελειώνει ο δρόμος και ξεκινά το φως, ψηλά πάνω από τον κόλπο του Κορθίου, ένα σπίτι με έναν μύλο στέκει σαν παλιά ανάμνηση που δεν λέει να ξεχαστεί. Κάποτε άλεθε στάχυα. Τώρα ζυμώνει ιδέες. Το “The House With the Mill” είναι ένα καταφύγιο για καλλιτέχνες που δεν φοβούνται να ακούσουν τον άνεμο. Και αν βάλεις στο πλάι το Art Residency, τότε μιλάμε για μια μη κερδοσκοπική αυτοοργανωμένη πλατφόρμα που επιδιώκει να προσφέρει ένα φιλόξενο και εμπνευστικό περιβάλλον στη δημιουργία.

Το The House With the Mill είναι επίσης και μια ιστορία «σπασμένη» ευγενικά σε κομμάτια. Μια συρραφή από αφηγήσεις με πέτρες και σιωπές. Είναι όγκοι που ανασαίνουν, που στέκουν ακίνητοι στον χρόνο, κι όμως μέσα τους όλα κινούνται – η μνήμη, ο κόπος, οι φωνές των προγόνων, η θάλασσα που έμπαινε από τις χαραμάδες.

Η κεραμίστρια και γλύπτρια Srabani Ghosh.

Το «Σπίτι με τον Μύλο», όπως το αποκαλούν ντόπιοι και παλιοί, μοιάζει σαν να κοιτάζει τον χρόνο κατάματα. Ο παλιός ανεμόμυλος – αυτός ο στρογγυλός φρουρός του 19ου αιώνα – με το κορμί του από πέτρα και τον μηχανισμό του κρυμμένο όπως μια παιδική μυστική κρύπτη, στέκει ακόμα. Έχει όνομα: Ταβλόμυλος. Έχει ταυτότητα: ήταν κάποτε η καρδιά ενός νησιού που ζύμωνε τις ημέρες του με αλεύρι και αλάτι. Είναι ένας από τους λίγους εναπομείναντες μύλους του είδους του στο Αιγαίο, παρουσιάζοντας ένα μοναδικό συνδυασμό τεχνολογίας νερόμυλου και ανεμόμυλου.

Το σπίτι το κληρονόμησε η Ειρήνη Φολέρου. Μια καλλιτέχνιδα που δεν φοβήθηκε όπως φαίνεται τη βαριά ευθύνη της συνέχειας. Όχι σαν μουσειακή αναπαράσταση, αλλά σαν ζωντανό σώμα που πάλλεται.

Η Ειρήνη πήρε τον μύλο των προγόνων της –αυτόν που ο Χρυσοστράτης έφτιαξε πέντε γενιές πίσω και αποτέλεσε σημείο παραγωγής και προμήθειας ψωμιού για όλο το νησί– και αντί να τον κλειδώσει στη ναφθαλίνη της οικογενειακής αναπόλησης, τον μετέτρεψε σε κάτι καινούργιο, αλλά εξίσου ιερό: μια φωλιά φιλοξενίας της καλλιτεχνικής εμπειρίας. Ένα «residency» όπως το λένε στα εγχειρίδια των ιδρυμάτων και των επιχορηγήσεων. Αλλά εδώ, δεν μιλάμε για ίδρυμα. Μιλάμε για μια πράξη τρυφερότητας απέναντι στην Ιστορία και στη Δημιουργία.

Η Ειρήνη Φολέρου με έργα πολλαπλών μέσων.

Στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού προγράμματος 2024-2025, τέσσερις σύγχρονοι δημιουργοί ήρθαν να κατοικήσουν – όχι μόνο τον χώρο, αλλά και τη σιωπή του. Να τον γεμίσουν με τις δικές τους παύσεις, τις εμμονές τους, το βλέμμα τους προς το φως της Άνδρου. Η κεραμίστρια και γλύπτρια Srabani Ghosh, η ίδια η Ειρήνη Φολέρου με έργα πολλαπλών μέσων, ο φωτογράφος και περφόρμερ Diego Ferrari και η λογοτέχνης Jean McNeil. Καλλιτέχνες που δεν ήρθαν να κάνουν «τουρισμό δημιουργίας», αλλά να ακούσουν. Να βάλουν το αυτί τους πάνω στην πέτρα. Και να γράψουν πάνω της.

Ο φωτογράφος και περφόρμερ Diego Ferrari

Αυτή η διαμονή, αυτή η συμβίωση με τον τόπο, θα κορυφωθεί τον Αύγουστο του 2025, στην έκθεση «Άνδρος - Ίχνη στο τοπίο», στο Πολιτιστικό Κέντρο του Κορθίου. Μια έκθεση όχι για να εκθέσει, αλλά για να εκτεθεί: στη φύση, στους ανθρώπους, στην ιστορία. Από 2 έως 10 Αυγούστου, οι επισκέπτες θα μπορούν να περιπλανηθούν όχι σε μια γκαλερί, αλλά σε μια συλλογική ανάμνηση. Και αν σταθεί κανείς σιωπηλός για λίγο εκεί, ίσως ακούσει τους ψίθυρους του μύλου. Ίσως νιώσει ότι αυτός ο παλιός μηχανισμός δεν άλεθε μόνο σιτάρι, αλλά και εποχές.

Η λογοτέχνιδα Jean McNeill.

Στην εποχή της ινσταγκραμικής υποταγής, το The House With the Mill αντιστέκεται με τρόπο απλό παράγοντας σχέση. Θυμίζοντας πως η Τέχνη –όταν δεν είναι εμπορική ευρεσιτεχνία ή θεσμικό χάδι– μπορεί να γίνει ο πιο ειλικρινής τρόπος να ζήσει κανείς. Να κατοικήσει την απώλεια. Και να επουλώσει τον χρόνο.

Σύντομες ιστορίες

Η Srabani Ghosh, εικαστικός από την Ινδία και μέλος του Royal Society of Sculptors, δημιουργεί γλυπτά από κεραμικό, σχέδια και κολλάζ, αντλώντας έμπνευση από την ινδική της καταγωγή και τη ζωή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το έργο της εστιάζει στην ταυτότητα, τη μνήμη και τους κοινωνικούς διαλόγους. Έχει εκθέσει διεθνώς και έχει βραβευτεί με τα Gilbert Bayes Award, Chapel Arts Emerging Sculptors και Persimmon Chinnor Public Art Commission (2023).

Η Ειρήνη Φολέρου είναι εικαστικός με μεταπτυχιακές σπουδές στο Central Saint Martins του Λονδίνου. Το έργο της εστιάζει στη σωματικότητα, τη μνήμη και τον ψυχισμό, εξερευνώντας υπαρξιακά ερωτήματα και συναισθηματικά τοπία. Πειραματίζεται με διαφορετικά μέσα, θέτοντας σε διάλογο την υλικότητα με την εννοιολογική φόρτιση των έργων. Ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου.

Η Jean McNeil είναι συγγραφέας δεκαπέντε βιβλίων πεζογραφίας, δοκιμίου, ποίησης και ταξιδιωτικής γραφής. Έχει τιμηθεί με βραβεία για το Ice Diaries (2016) και το μυθιστόρημα Day for Night (2022). Έχει επιμεληθεί εκθέσεις για την Ανθρωπόκαινο και διευθύνει το πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής στο University of East Anglia. Ζει στο Λονδίνο και γράφει για τη σχέση ανθρώπου, φύσης και μεταβολής.

Ο Diego Ferrari είναι φωτογράφος και θεωρητικός της εικόνας με εστίαση στη σχέση σώματος, αρχιτεκτονικής και χώρου. Έχει εκθέσει διεθνώς και έχει διδάξει στο Kingston University και το Elisava στη Βαρκελώνη. Από το 2012 έως το 2019, συντόνιζε το Urban Encounters Symposium στην Tate Britain. Το έργο του διασταυρώνει την τέχνη με την αστική εμπειρία και την κριτική φωτογραφία.

Οι φωτογραφίες είναι της σεναριογράφου και σκηνοθέτριας Μέμης Κούπα. Τραβήχτηκαν μέρες πριν από τα έγκαίνια, μέσα στο χώρο, την ώρα που όλα έπαιρναν τη θέση τους. Παρακολούθησε τη διαδικασία της οργάνωσης και πάτησε μερικά όμορφα κλικ, νίκες απέναντι στον χρόνο.