Με ίσια παπούτσια και με ένα μεγάλο σημειωματάριο στο χέρι κρατούσε κωδικοποιημένες σημειώσεις από τις εικόνες και τους δημιουργούς που έβλεπε, στην ξενάγηση που διοργάνωσε το
Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης σε ορισμένους από τους 20 χώρους, όπου απλώνεται η Photobiennale του 2014, με θέμα τον Λόγο. Το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας που ξεκίνησε το 2008 με τον Χρόνο και ακολούθησε δύο χρόνια αργότερα ο Τόπος.
«Η PhotoBiennale του Μουσείου Φωτογραφίας είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να γνωρίσω την ελληνική φωτογραφική σκηνή, καθώς δεν υπάρχει ιδιαίτερη παρουσία της στην Αμερική», μας λέει η Κατερίνα Σταθοπούλου, assistant curator στο
Museum of Modern Art (MoMA) της
Νέας Υόρκης όσο μπαίνουμε στη δροσερή στοά της
Ρωμαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης και γλιτώνουμε από την αποπνικτική μεσημεριάτικη ζέστη. «Το επίπεδο υπάρχει. Συνήθως όμως οι Έλληνες όταν εκθέτουν ομαδικά το κάνουν στην
Ευρώπη και δεν ανοίγονται πιο έξω. Και οι επιμελητές από την πλευρά τους δεν γνωρίζουν πολύ καλά την ελληνική φωτογραφία. Κάποιες χώρες, όπως η
Γαλλία και η
Γερμανία, έχουν παράδοση στη φωτογραφία και οι επιμελητές κοιτούν συνήθως προς τα εκεί. Πρέπει και οι δύο πλευρές να ξεφύγουν από τα συνηθισμένα». Κατά μήκος της αρχαίας στοάς το ΜΦΘ τοποθέτησε έργα σύγχρονων φωτογράφων δημιουργώντας έναν ενδιαφέροντα διάλογο μεταξύ δύο διαφορετικών εποχών. «Το πάντρεμα του αρχαίου με το σύγχρονο είναι κάτι πολύ πετυχημένο. Στην Αμερική δεν μπορείς να δεις κάτι παρόμοιο. Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι η PhotoBiennale εκτείνεται σε πάρα πολλά σημεία και έτσι βλέπεις τις εκθέσεις και παράλληλα γνωρίζεις τη
Θεσσαλονίκη».
το πάντρεμα των τεχνών, το λεγόμενο crossover και η χρήση νέων τεχνολογιών είναι αυτό που μπορεί να κάνει ένα έργο να ξεχωρίσει. «Σε εκθέσεις φωτογραφίας βλέπουμε όλο και συχνότερα δουλειές με βίντεο και new media. Στο παρελθόν τα θεωρούσαμε διαφορετικούς κλάδους αλλά πλέον έρχονται πιο κοντά
Στο δρόμο μια παρέα βγάζει τα selfie της, άλλοι φωτογραφίζουν τον Λευκό Πύργο
, ενώ στην άλλη άκρη του κόσμου κάποιος δημιουργεί με το κινητό του τα φωτογραφικά καρέ μιας πολεμικής σύρραξης. Είμαστε όλοι φωτογράφοι; «Το να αναγνωριστείς ως φωτογράφος, σε σχέση με τις άλλες τέχνες, είναι πολύ δύσκολο. Ο καθένας μας είναι φωτογράφος. Με την τεχνολογία που υπάρχει γύρω μας, με τα κινητά τηλέφωνα, τα ipads, τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, όλοι μας είμαστε φωτογράφοι. Πιο δύσκολα θα πει κανείς ότι είναι ζωγράφος αν ζωγραφίζει ερασιτεχνικά. Και είναι αλήθεια ότι όλα τα θέματα έχουν καλυφθεί στη φωτογραφία. Αλλά ένας φωτογράφος μπορεί να βρει μια οπτική γωνία ή κάποια προσωπική ιστορία, μια αφήγηση, που θα κάνει το θέμα πιο ελκυστικό», τονίζει η κ. Σταθοπούλου και συμπληρώνει ότι το πάντρεμα των τεχνών, το λεγόμενο crossover και η χρήση νέων τεχνολογιών είναι αυτό που μπορεί να κάνει ένα έργο να ξεχωρίσει. «Ο πειραματισμός με τα νέα μέσα της τεχνολογίας είναι κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σε εκθέσεις φωτογραφίας βλέπουμε όλο και συχνότερα δουλειές με βίντεο και new media. Στο παρελθόν τα θεωρούσαμε διαφορετικούς κλάδους αλλά πλέον έρχονται πιο κοντά. Πρόσφατα προσθέσαμε στη συλλογή του Μουσείου ορισμένα έργα ενός καλλιτέχνη που λέγεται Ρόμπιν Ρουέ και τράβηξε φωτογραφίες από τον πόλεμο στη Συρία με το κινητό του. Φαίνεται ότι δεν είχε κάποια ειδική εκπαίδευση γι’ αυτό, αλλά έχει μια ενδιαφέρουσα οπτική γωνία και μας ενδιαφέρει διότι δείχνει πώς αλλιώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το φωτογραφικό μέσο».Η καθημερινή μας επαφή με τη φωτογραφία στο
Facebook, το κινητό, οπουδήποτε, μας έχει κάνει πιο δεκτικούς στο μέσο και αυτό ωφελεί την ίδια την τέχνη της φωτογραφίας, υπογραμμίζει η νεαρή επιμελήτρια. Ιστορικά, η φωτογραφία ήταν πάντα στο περιθώριο των τεχνών. Μέχρι τη δεκαετία του ’60 δεν υπήρχε γκαλερί στη Νέα Υόρκη που να δείχνει μόνο φωτογραφία. Το ΜΟΜΑ συνέβαλε στην εξέλιξη της τέχνης και στην καθιέρωση της με το φωτογραφικό του τμήμα που λειτουργεί από το 1940. Μέσα στα καθήκοντα της Κατερίνας Σταθοπούλου είναι και η συνδιοργάνωση του
New Photography, ενός θεσμού του ΜοMA που αναδεικνύει νέους φωτογράφους από το 1985. «Ο θεσμός ήταν μέχρι πρόσφατα ετήσιος και τώρα θα γίνεται ανά δύο χρόνια, ενώ παράλληλα θα επεκταθεί σε όλες τις φωτογραφικές γκαλερί του μουσείου. Αυτό σημαίνει ότι από εκεί που δείχναμε τη δουλειά 2, 3 καλλιτεχνών, τώρα θα μπορούμε να παρουσιάζουμε περίπου 20. Το 2015 θα φτιάξουμε και μια διαδικτυακή πλατφόρμα για να παρουσιάσουμε όλους τους καλλιτέχνες που έχουμε αναδείξει. Το προτιμήσαμε από το να φτιάξουμε έναν έντυπο κατάλογο γιατί η πλατφόρμα θα μπορεί να ενημερώνεται συνεχώς», τονίζει.
Στην εποχή μας δεν αρκεί να κάθεσαι και να δημιουργείς στο ατελιέ σου. Δεν είναι λιγότερο σημαντικό το έργο σου, αλλά είναι πιο δύσκολο να σε ανακαλύψει κάποιος. Πρέπει να πηγαίνεις σε εκθέσεις, να συμμετέχεις σε διαγωνισμούς, σε reviews, για να σε γνωρίσει ο κόσμος. Έχει τύχει να θέλω να δείξω τη δουλειά ενός Έλληνα καλλιτέχνη σε συναδέλφους και να μην έχει ιστοσελίδα».
Την επόμενη μέρα κλέβει λίγο χρόνο από τα portfolio reviews που διοργάνωσε το Μουσείο Φωτογραφίας για να μπει μπροστά στον φακό του Γιώργου Παπαδόπουλου. Τα reviews είναι ένας τρόπος για να έρθουν σε επαφή οι καλλιτέχνες με επιμελητές και σημαντικούς ανθρώπους του χώρου. «Οι καλλιτέχνες πρέπει να καταλάβουν ότι πρέπει να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Στην εποχή μας δεν αρκεί να κάθεσαι και να δημιουργείς στο ατελιέ σου. Δεν είναι λιγότερο σημαντικό το έργο σου, αλλά είναι πιο δύσκολο να σε ανακαλύψει κάποιος. Πρέπει να πηγαίνεις σε εκθέσεις, να συμμετέχεις σε διαγωνισμούς, σε reviews, για να σε γνωρίσει ο κόσμος. Έχει τύχει να θέλω να δείξω τη δουλειά ενός Έλληνα καλλιτέχνη σε συναδέλφους και να μην έχει ιστοσελίδα».
