Μπορεί να μη έχω εντρυφήσει στην κινεζική τέχνη, στον κινεζικό πολιτισμό, στην κινεζική κοσμοθεωρία, εν γένει. Έχοντας, όμως, απέναντί μου, κάτω από τον φωτεινό, καταγάλανο αττικό ουρανό, τον Liang Yonggang, διακεκριμένο κινέζο εικαστικό, καθηγητή της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Σανξί και πρώην Κοσμήτορα της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Πεκίνο, με αφορμή την πρώτη έκθεση έργων του στην Ελλάδα, με θέμα «Νature’s Growth Harmonious Divercity» (εγκαινιάζεται σήμερα στο Ζάππειο Mέγαρο, με χαιρετισμό που θα απευθύνει η πρυτάνις της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Ερατώ Χατζησάββα) και ακούγοντάς τον να αναλύει με πάθος τον τρόπο που έχει δουλέψει έναν-έναν τους πίνακες που θα δει το ελληνικό κοινό, το πολιτισμικό και ιδεολογικό υπόβαθρό τους, τον τρόπο που πίσω από κάθε πινελιά ανατέμνει και εντέλει παντρεύει τις πολιτισμικές καταβολές της Ανατολής και τις αφαιρετικές αναζητήσεις της σύγχρονης Δύσης, καταργώντας εθνικά σύνορα, αισθάνομαι ότι βρίσκομαι με έναν «δάσκαλό» τους. Έναν «μύστη».
Καταρχάς, είναι το ίδιο το θέμα της έκθεσης, που ο ίδιος όρισε: «Ανάπτυξη της Φύσης, Αρμονική Ποικιλομορφία». Αναφέρεται στην Αρχή ότι ο πλούτος και η υγεία των φυσικών συστημάτων προέρχονται από την ποικιλία της ζωής στο εσωτερικό τους, η οποία επιτρέπει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και σταθερότητα. Η διασύνδεση ανθρώπων και φύσης είναι κομμάτι της κοσμοθεωρίας και υπόβαθρο της δουλειάς του συνομιλητή μου, με τη φιλοσοφική σκέψη και συγκρότηση, όπως επιβεβαιώνεται όσο προχωρά η συζήτηση. Εκκινώντας από υλικά και τεχνικές που αντλούν από την τέχνη των τοιχογραφιών και την καλλιγραφία, μετέγραψε μνήμες του παρελθόντος σε μια σύγχρονη «γλώσσα», δοκιμάζοντας και σύγχρονες πρωτοποριακές τάσεις.
Την «σταδιακή μετάβαση από τη γλώσσα της κλασικής κινεζικής τοπιογραφίας και του sumi-e (τεχνική με μελάνη) σε ένα πολύτροπο, πειραματικό σύμπαν, όπου το υλικό “παλαιώνει” εννοιολογικά και τα μοτίβα διαχέονται σε ένα φάσμα ψυχικής ενδοχώρας» επισημαίνει, εξάλλου, στο έργο του κινέζου εικαστικού, που έχει διατελέσει Πρόεδρος της Ένωσης Καλλιτεχνών της Κίνας, και εκθέσεις του έχουν πραγματοποιηθεί, πέραν της γενέτειράς του, στη N. Koρέα, τη Γερμανία και τη Ρωσία, ο ιστορικός τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς. «Πρόκειται για καλλιτέχνη που προτείνει έναν σπάνιο συνδυασμό μορφολογικής εσωστρέφειας και φιλοσοφικής διάθεσης για καθολικότητα», προσθέτει εύστοχα ο ειδικός, που συνυπογράφει την επιμέλεια της έκθεσης στο Ζάππειο, με τον γνωστό κινέζο τεχνοκριτικό, Fan Dian.
«Οι δυτικοί τρόποι σκέψης στη φιλοσοφία και την τέχνη», μας υπογραμμίζει ο Liang Yonggang , επιχειρώντας να μας εισάγει στο έργο του, «δημιουργούν έναν έλλογο τρόπο θεώρησης και προσέγγισης. Ολόκληρη η δυτική πορεία ανάπτυξης της σκέψης είναι ορθολογική, αυστηρά λογική. Αντίθετα, η Κίνα δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα συναισθήματα, επαγωγικά σε σχέση με τη φύση, τα οποία συνδυάζει με τη λογική, διαμορφώνοντας εν συνεχεία μια συνθήκη που ενσωματώνει και τα δύο». Η δουλειά του ιδίου αποτελεί μείξη των δύο «κόσμων».
Τα έργα του, στα οποία με ξεναγεί, συνομιλούν ωστόσο σταθερά με αρχαίες κινεζικές τοιχογραφίες, παλαιότερες παραδοσιακές ζωγραφιές. «Τις οποίες αναδημιουργώ. Ουσιαστικά, αντλώ στοιχεία από τα παραδοσιακά κινεζικά σύμβολα, τα οποία σπάω, ανασυνθέτω, αποδομώ, για να σχηματίσω κάτι νέο. Μια νέα μορφή ζωής, μια νέα κοινωνία, μια νέα τάξη κι αρμονία. Όχι απλώς το αρνητικό ή την αποσυναρμολόγηση του αρχικού αντικειμένου.. Με βάση τα συναισθήματα μεταμορφώνεται η πρωταρχική μορφή σε μια νέα μορφή ζωής. Σαν ένα αρνητικό του πρωτότυπου. Εξ ου εντάσσω μικρές λεπτομέρειες. Λέξεις. Μοτίβα που προέρχονται από τον αρχέγονο παραδοσιακό κινεζικό αφηγηματικό τρόπο, αφομοιώνοντας το παραδοσιακό και το σύγχρονο. Αυτή η προσέγγιση ξεχωρίζει από την παραδοσιακή κινεζική αντιγραφή καθώς και από τον δυτικό κυβισμό».
Απόφοιτος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Σανξί, επαρχίας με καλλιτεχνική κληρονομιά τις μνημειακές τοιχογραφίες των δυναστειών Τανγκ και Μινγ, και νυν καθηγητής της, επιβεβαιώνει ότι το βάρος της εικαστικής εκπαίδευσης στην Κίνα πέφτει ακόμη στις εγχώριες παραδόσεις. «Οι σπουδαστές μέσω προσωπικών συναισθημάτων και αντιλήψεων ανακαλύπτουν τι είναι ουσιώδες από αυτές, με έμφαση στην αντιγραφή». Η αντιγραφή συμπεριλαμβάνει και δείγματα της δυτικής ζωγραφικής. Το συναίσθημα είναι κομβικό, καθώς «μέσω αυτού, καθετί μετουσιώνεται στο δικό τους εικαστικό, δημιουργικό ιδίωμα».
Η μέθοδος διδασκαλίας του, συνεχίζει ο Liang Yonggang, «στην πραγματικότητα εισάγει έναν τρόπο σκέψης που υπερβαίνει τον τρέχοντα χρόνο και χώρο, υπερβαίνει τα παρόντα αντικείμενα, δίνοντας μια άλλη διάσταση και προοπτική, ανασυνθέτοντας ιστορικά σύμβολα και συνδυάζοντας αποτελεσματικά την αφαίρεση και την ακρίβεια. Αυτή η μέθοδος σκέψης συνδυάζει τη δυτική αφηρημένη σκέψη με τον κινεζικό διαλογισμό. Όλοι οι μαθητές μου δημιουργούν έτσι».
Οι μαθητές στην Κίνα διδάσκονται από μικροί τους ελληνικούς μύθους. «Και μας καθορίζουν», τονίζει με νόημα ο κινέζος καλλιτέχνης. «Γι’ αυτό πάντα ονειρευόμουνα την Ελλάδα, το κέντρο του δυτικού πολιτισμού, ζώντας στην Κίνα, το κέντρο του ανατολικού». Είναι ο λόγος που, συγχρόνως, ονειρευόταν να παρουσιάσει τη δουλειά του στην χώρα μας. Από τους έλληνες κλασικούς, ανατρέχει διαρκώς στους φιλοσόφους. «Με επηρέασαν και με ενέπνευσαν», εξηγεί. «Κυρίως, ο Αριστοτέλης».
Δεν ήταν «σίγουρος», παρόλα αυτά, για το αισθητικό βάθος στην τέχνη «των σύγχρονων Ελλήνων». Επισκέφτηκε μια έκθεση και εξεπλάγην ευχάριστα. «Βρήκα τα έργα πολύ πιο σύγχρονα και μοντέρνα από ό,τι είχα φανταστεί». Αυτό τον κάνει να αισιοδοξεί ότι «η επικοινωνία» με το δικό του έργο «θα κυλήσει ομαλά και χαρούμενα. Ελπίζω να μπορούν οι έλληνες θεατές να δουν τα έργα μου ως μια ζωντανή εμπειρία, χωρίς εθνικά ή εθνοτικά όρια, κι όχι ως άψυχες φιγούρες, που περιορίζονται στα όρια των μουσείων. Ως το μέσο για να γίνουν κοινωνοί ανθρώπινων εμπειριών με ρυθμό, μελωδία, αγάπη, πόνο και στοργή. Δεν εμπεριέχουν σύμβολα της Ελλάδας, της Κίνας, της Αμερικής ή οποιασδήποτε άλλης χώρας, αλλά μορφές που μεταφέρουν κοινά συναισθήματα απαλλαγμένα από κάθε διχασμό. Η τέχνη έχει έναν τρόπο να μιλάει από μόνη της. Όταν ένα έργο μεταφέρει πραγματικό συναίσθημα, δεν χρειάζεται λέξεις για να γεφυρώσει τα κενά».
Υποστηρίζει η κινεζική κυβέρνηση τους καλλιτέχνες και τις τέχνες; «Το κράτος υποστηρίζει γενικά τις τέχνες στην Κίνα. Η πολιτική του είναι ανοικτή και συμπεριληπτική. Αλλά οι εθνικές πολιτικές μόνο συνδυαζόμενες με τις προσπάθειες των ατόμων οδηγούν τα πράγματα προς τη σωστή κατεύθυνση».
Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Κίνας, «αναπτύσσονται, μαζί με τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Αλλά απαιτούνται και πάλι συλλογικές προσπάθειες και η αφοσίωση αμέτρητων ανθρώπων, για να σχηματιστεί μια κοινή αίσθηση πεπρωμένου και σκοπού. Η επιτυχία κάθε προσπάθειας εξαρτάται από την καλή ομαδική εργασία, την ανθρώπινη αρμονία, τη σοφία και το θάρρος να ξεπερνάμε τα εμπόδια χωρίς φόβο».
*Η έκθεση του Liang Yonggang, «Νature’s Growth Harmonious Divercity», στο Ζάππειο (έως και την 1η Οκτωβρίου) αποτελεί διοργάνωση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Καλών Τεχνών Σανξί, του Μουσείου Σανξί, του Ινστιτούτου Γεωφυσικής και Γεωμετρικής Έρευνας Σανξί, σε συνεργασία με το κινεζικό Διεθνές Κέντρο Τεχνών Αθηνών και το Σύνδεσμο Ελληνο-κινεζικών Πολιτιστικών Ανταλλαγών και υποστηρίζεται από την κινεζική πρεσβεία στην χώρα μας. Η Ελλάδα αποτελεί τον πρώτο σταθμό παρουσίασής της, εκτός Κίνα. Επόμενος σταθμός το 2026 έχει προγραμματιστεί να είναι η Ιταλία.
