Υπάρχουν εκθέσεις που σε προσκαλούν να σταθείς, να χαμηλώσεις το βλέμμα και να συνδεθείς. Το NERAW: Planted Ceramics, που παρουσιάζει τα έργα του στο ARCHWorkshop μέχρι τις 28 Ιουνίου, είναι από μόνο του ένα ζωντανό, αισθητηριακό τοπίο. Ένα οικοσύστημα από πηλό, χώμα και ρίζες, σχεδιασμένο να σε προσκαλέσει μέσα του.
Έφτασα στο ARCH, εκεί που συναντιούνται οι ιδέες, η αρχιτεκτονική και η σύγχρονη τέχνη. Ο κυρίως εκθεσιακός χώρος φιλοξενούσε το εντυπωσιακό "Exploding Plastic Inevitable" της Lena Henke, όμως πίσω, στο ARCHWorkshop, η ατμόσφαιρα άλλαζε. Εδώ, οι φωνές έπεφταν, το βλέμμα χαμήλωνε και οι παλμοί έβρισκαν ρυθμό. Ήταν σαν να έμπαινες σε έναν ήσυχο μικρό πλανήτη από φύση, γη και τέχνη. Εκεί ακριβώς ανθίζει το NERAW.
Τι είναι όμως το NERAW;
Ένα κράμα από τη λέξη «νερό» και το «raw» – την ακατέργαστη, αυθεντική ομορφιά της φύσης. Ένα brand που ιδρύθηκε από τους Γιώργο και Κωνσταντίνο, με σκοπό να φέρει μέσα στα σπίτια μας ένα μικρό κομμάτι της ελληνικής γης. Κεραμικά που δε μοιάζουν με γλάστρες, αλλά με εδαφικούς οργανισμούς. Αντικείμενα με ρίζες, προσωπικότητα, και υφή. Καθένα απ’ αυτά τα γλυπτά φιλοξενεί ένα φυτό — όχι διακοσμητικά, αλλά σαν να έχει βγει μέσα από αυτό.
Οι συλλογές τους είναι εμπνευσμένες από διαφορετικά ελληνικά τοπία:
- Από τη λάβα της Σαντορίνης στη συλλογή Black Lava
- Στη θαλάσσια βυθισμένη λευκότητα του White Corals
- Μέχρι και τη γεωλογική κόκκινη γη του Κοκκινόπηλου στη Terra Rossa
Και κάπως έτσι, ο πηλός γίνεται χώμα, το φυτό γίνεται σύμβολο και το αντικείμενο γλυπτό. Οι επιφάνειες είναι σμιλεμένες, η γυαλάδα είναι προσεκτικά ισορροπημένη, τα αγγεία δεν είναι ποτέ συμμετρικά. Σα να βλέπεις έναν βράχο να έχει σκάσει από μέσα του ένα φύτρο.
Η εμπειρία της έκθεσης
Το ARCH είναι ανοιχτό στις ιδέες, τα βλέμματα και την ουσία. Στον χώρο του ARCHWorkshop, τα έργα δεν είναι απλωμένα πάνω σε τραπέζια. Δεν έχουν πλαίσιο, δεν είναι πίσω από γυαλί. Τα πλησιάζεις, τα κοιτάς από ψηλά, από το πλάι, σκύβεις. Σαν να βρίσκεσαι σε ένα βοτανικό εργαστήριο που φτιάχτηκε από καλλιτέχνες. Τα φυτά – κατά κύριο λόγο κάκτοι και παχύφυτα είναι συμμέτοχοι στη σύνθεση. Ένα τεράστιο Alluaudia procera (Madagascar Ocotillo) ξεπηδά από μια σχεδόν τοτεμική βάση πηλού. Κάτι μικρά Astrophytum φωλιάζουν σε δοχεία που θυμίζουν απολιθώματα. Τεχνικές Bonsai και φυτά που είναι άκρως αρχιτεκτονικά. Στέκεσαι μπροστά τους και θες να τους δώσεις ονόματα, σα να είναι ζώα, μυθικά πλάσματα, οντότητες.
Οι δημιουργοί του NERAW περιγράφουν τα έργα τους ως «Planted Ceramics» — ένας νέος όρος, που αναγκάζει ταυτόχρονα τον θεατή να επανεξετάσει τι σημαίνει γλυπτό, τι σημαίνει φυτό εσωτερικού χώρου, τι σημαίνει διακοσμητικό αντικείμενο. Δεν είναι διακοσμητικά, είναι μικρές κατοικήσιμες γλυπτικές φόρμες που αναπνέουν.
Φύση, τέχνη, βιωσιμότητα
Το ενδιαφέρον στο NERAW δεν είναι μόνο αισθητικό. Υπάρχει μία έντονη φιλοσοφία πίσω από τη δημιουργία: βιωσιμότητα, σεβασμός στη γη, αναφορά στην ελληνική παράδοση και τα τοπία. Η χρήση φυσικών υλικών, το χώμα που αναμειγνύεται ειδικά για να ταιριάζει στο κάθε φυτό, οι γλάστρες που σχεδιάζονται ώστε να μη μοιάζουν με γλάστρες. Όλα δείχνουν προς έναν επαναπροσδιορισμό της σχέσης μας με το αντικείμενο. Είναι ένας διάλογος ανάμεσα στην τέχνη, την οικολογία και την ανάγκη για σύνδεση με κάτι πιο ουσιαστικό μέσα στην καθημερινότητα της πόλης.
Και αυτό φαίνεται και στο studio του NERAW στον Βοτανικό (Φρεαρίων 18). Ένας χώρος που λειτουργεί ως εκθετήριο, εργαστήριο και μικρή όαση για όσους αγαπούν τον πηλό, τα φυτά και την πράσινη καθημερινότητα. Εκεί γίνονται εργαστήρια, φιλοξενούνται καλλιτέχνες, αναπτύσσεται μια κοινότητα. Αν το καλοκαίρι στην πόλη σε πνίγει, εκεί θα βρεις λίγο οξυγόνο. Κι ένα φυτό που θα σου πει μια ιστορία.
Και τι άλλο συμβαίνει στο ARCH;
Ακριβώς δίπλα, στον κύριο χώρο του ARCH, η Lena Henke ξεσηκώνει τους τοίχους με τις δικές της φεμινιστικές, αστικές παρεμβάσεις. Με έργα που «ξεριζώνουν» τοποθεσίες, εισβάλλουν στο αστικό τοπίο και ρωτούν: τι είναι σώμα, τι είναι πόλη, τι είναι ο ρόλος του φύλου στον δημόσιο χώρο.
Στο ARCH Library, o Πέτρος Μώρης παρουσιάζει το Tonight, the trapped sun will become a dream. Ένα έργο-βιβλίο, μια διάσπαρτη αφήγηση με οικογενειακά αρχεία, ψηφίδες, μνήμες και κείμενα, που λειτουργεί σαν ένα παλίμψηστο ψυχικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Σαν να ξεφυλλίζεις τη μνήμη μιας οικογένειας φτιαγμένης από μωσαϊκό.
Γιατί να πας
Γιατί έχεις ανάγκη να χαμηλώσεις ρυθμούς.
Γιατί θες να δεις κάτι που δεν είναι ούτε πίνακας, ούτε αντικείμενο βιτρίνας.
Γιατί τα φυτά έχουν ψυχή και οι γλάστρες μπορούν να είναι τέχνη.
Γιατί η Αθήνα χρειάζεται περισσότερο πράσινο – ακόμη κι αν αυτό χωρά σε ένα κεραμικό στο ARCH.
