Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Κωνσταντίνου Σαμαρά είναι μια ονειρική κατάδυση στην ομορφιά, τη μοναχικότητα και την τρέλα της ανθρώπινης επιθυμίας. Μια σύγχρονη, ριζοσπαστική ματιά σε μια κλασική ιστορία, με αφετηρία το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ.
Πρωταγωνιστεί ο Χάρης Φραγκούλης στο ρόλο του Νίκου, ενός νέου που τρέχει να ξεφύγει από μια ζωή γεμάτη αποτυχίες βουτώντας στα βαθιά νερά της ανθρώπινης επιθυμίας. Όχημά του ένα κομμάτι δέρμα που του έδωσε ένας γέρος παλαιοπώλης, δίπλα του η αγαπημένη του Κρίστι (Ανθή Ευστρατιάδου) και ο φίλος του Στέφανος (Ανδρέας Κοντόπουλος), μαζί με ντίβες της όπερας και μίμους φωνών, μυστηριώδεις σωσίες και αλλόκοτους ιερείς. Το καστ συμπληρωνουν οι Άγγελος Παπαδημητρίου, Τζένη Θεωνά, Γιάννης Μπέζος, Χάρης Ρώμας, Μπέτυ Αρβανίτη, Κώστας Βουτσάς.
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης σημειώνει για την ταινία που έκανε πρεμιέρα στο 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης αποσπώντας εγκωμιαστικά σχόλια: «Μπήκα στην θέση του ήρωα, κι αναρωτήθηκα τι κρύβεται στην αντίπερα όχθη. Είδα την πραγματικότητα με τα μάτια του κι έμοιαζε με όνειρο, συχνά με εφιάλτη. Τον βοήθησα να κλείσει λογαριασμούς και να ανοίξει άλλους, που θα ενθουσίαζαν τον ίδιο αλλά κι εμάς. Κόντρα στη θλίψη, την ανία και τις ready made απολαύσεις, θέλησα το Μαγικό Δέρμα να είναι μια ιστορία αέναης μεταμόρφωσης, και μια γιορτή αγάπης σε έναν κόσμο που καταρρέει».
Ο Γιώργος Βέλτσος ήταν ένας από τους πρώτους ανθρώπους που είδε το φιλμ. Του γέννησε το παρακάτω κείμενο που δημοσιεύει αποκλειστικά η Popaganda...
Οι μποξέρ
Ο Μ. Verog, ασυγχρόνιστος με την δεκαετία
απομονωμένος από τους συνομηλίκους του
παραμελημένος από τους νέους
εξαιτίας αυτών των ρεμβασμών
Ezra Pound
Μόνο που ο Κώστας Σαμαράς είναι νεότερος και από τους νέους που τον παραμελούν.
Βλέποντας την ταινία του, σκεφτόμουν μια φράση του Claude Simon για το μυθιστόρημα: «Όταν θες να γράψεις ένα βιβλίο, και καταπιάνεσαι να διηγηθείς μια ιστορία, ε! λοιπόν, αυτή η ιστορία έχει κιόλας τελειώσει». Σκεφτόμουν ακόμη ότι, όπως τα μυθιστορήματα του Simon, έτσι και η ταινία του Σαμαρά δεν έχει την δομή μιας καθορισμένης διαδρομής, δεν αφήνει τον θεατή να ανασάνει, αντιστρέφει τη ροή, την οποία βάζει στη θέση της μυθοπλασίας. Είναι ένας κινηματογράφος-ροή, όπως το image-mouvement στον Gilles Deleuze.
Ωστόσο, ο σκηνοθέτης αφήνει εσκεμμένα τον θεατή ακίνητο, αφού στην καρδιά της ταινίας μία ακίνητη παρουσία είναι απαραίτητα ένας θεατής που παρακολουθεί χωρίς να παίρνει μέρος στην πλοκή, ώστε να διατηρεί και μέσα στη δράση την απαραίτητη απόσταση. Με αυτήν την έννοια, η ταινία προυποθέτει μια αποστασιοποίηση και ο σκηνοθέτης της «γεμίζει» υπερβολικά τα πλάνα, ώστε να οδηγήσει τον θεατή σε αυτό το λαμπερό «Μηδέν» που ο Mallarmé το θέτει ως προυπόθεση της δημιουργίας. έτσι το «φόρτωμα» είναι το κενό, η κενή δομή, προϋπόθεση κάθε «ανοιχτού έργου» (Βλέπε και Godard).
«Ένα μυθιστόρημα-όλεθρος» χαρακτηρίζει ο Bernard Pingaud τον Δρόμο της Φλάνδρας του Claude Simon. Έτσι κι εγώ χαρακτηρίζω ταινία-όλεθρο το Μαγικό Δέρμα, τίτλο δάνειο από το Balzac αλλά αντεστραμμένο. Ακόμα περισσότερο, έργο που η « υπόθεσή » του είναι αυτός καθεαυτός ο τίτλος. Ως εάν ο Σαμαράς να μην ενδιαφέρεται για τίποτα άλλο από τα δέρματα των μαγικών ανθρώπων (και είναι πολλοί) που παρελαύνουν στην ταινία π.χ. Γιάννης Μπέζος, Χάρης Ρώμας, Μπέτυ Αρβανίτη, πρόσωπα μυθικά που εκτείνονται σε ό,τι ο Lyotard, στην Économie libidinale του, ονόμασε «pellicule ephémère». Το σελιλόιντ είναι το Μαγικό Δέρμα. Ούτε η μυθοπλασία, ούτε τίποτα: η εφήμερη ζελατίνα του κινηματογράφου.
Ο Σαμαράς δεν ήθελε παρά να παίξει με την υπόθεση του μυθιστορήματος του Balzac, υποχρεώνοντας τον «αναγνώστη» της ταινίας να γυρνοβολάει όπως και αυτός χωρίς να ξέρει γύρω από τι. Κανένα επεισόδιο της «ιστορίας» του Σαμαρά δεν δικαιολογεί τις ιδιοτροπίες και τις μεταλλαγές που επισυμβαίνουν απότομα. Παρόλα αυτά, το «όλον» παραμένει φραγκμέντο, θραύσμα, ονειρικό στοιχείο, ξώβεργα που θα παγιδευτεί ο θεατής. Η ποιητική του πρόθεση, αμφισήμαντη συνεχώς, καίει τις λογικές συνάψεις και σ’αυτήν την καταστροφή-πυρκαγιά οφείλεται η γοητεία της ταινίας.
«Σαν κάποιον που κάνει στο μονόζυγο την μεγάλη περιστροφή», έτσι και ο Σαμαράς γυρίζει μπροστά μας τον τροχό της τύχης για όποιον ποντάρει ή δεν ποντάρει στην ταινία του. Όταν στις μέρες μας δεν πρέπει να επιμένουμε σε αυτό που ξέρουμε, «η δύναμη έγκειται στον αυτοσχεδιασμό. όλες τις αποφασιστικές γροθιές θα τις δώσει το αριστερό», όπως γράφει ο Walter Benjamin στον Μονόδρομο.
Δεν είναι παράδοξο ότι στο ρινγκ του μποξ αυτής της ταινίας ο σκηνοθέτης έχει να αντιμετωπίσει έναν καθ’ έξιν (και κατ’ επάγγελμα μελλοντικά) μποξέρ: τον Χάρη Φραγκούλη.
ΥΓ. Γνωρίζω πως αυτή η ταινία - θέλω να πω αυτό το ποίημα - είναι χειροποίητη. Και όπως στο ποίημα, την πρώτη αράδα στη στέλνει ο θεός ή ο διάβολος και ακολουθείς εσύ προσθέτοντας την ουρά του (και του θεού) έτσι και στην ταινία του Σαμαρά, ο καθένας από αυτούς που « παρελαύνουν » σε αυτή τη μασκαράτα στη σύγχρονη Ελλάδα, έτσι κι εγώ προσθέτω το ρεφενέ μου με το κείμενο που κατέθεσα (πάνω από το υστερόγραφο). Γιατί αυτά που λέω τώρα (στο υστερόγραφο), αυτά που πιστεύω για την ταινία στο κάτω κάτω της γραφής, λέγονται καλύτερα στην ατάκα που απευθύνει ο Άγγελος Παπαδημητρίου στον Χάρη Φραγκούλη, που την συνυπογράφω κυριολεκτικά: «Πρώτα εκτιμάμε κάτι, ύστερα το γνωρίζουμε και ύστερα το κάνουμε δικό μας».
