Μπορεί να λέμε διαρκώς ότι κάποιοι άνθρωποι στερούνται ενσυναίσθησης όταν δεν μπορούν να νιώσουν αυτό που περνάμε - όταν δεν μπορούν με τίποτα να μπουν στη θέση μας και να δουν τα πράγματα από τη δική μας πλευρά. Αυτό που λέμε “είσαι άνιωθος ρε”; Ε, αυτό. Αλλά η ενσυναίσθηση δεν έχει μόνο την καλή πλευρά της. Έχει και τη σκοτεινή της.
Υπάρχουν λοιπόν δύο τύποι ενσυναίσθησης: η συναισθηματική και η γνωστική. Η συναισθηματική ενσυναίσθηση σημαίνει ότι νιώθω αυτό που νιώθεις (αυτά που έλεγα πριν). Η γνωστική ενσυναίσθηση σημαίνει ότι ξέρω τι σκέφτεσαι, αλλά δεν με νοιάζει. Οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί χρησιμοποιούν τη δεύτερη.
Τι είναι η σκοτεινή ενσυναίσθηση
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021, εισήγαγε για πρώτη φορά την έννοια της σκοτεινής ενσυναίσθησης. Οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί (dark empaths) έχουν στοιχεία της "σκοτεινής τριάδας" (ναρκισσισμός, ψυχοπάθεια, μακιαβελισμός), αλλά συνδυάζονται με υψηλή γνωστική ενσυναίσθηση. Στην πράξη, είναι άνθρωποι που φαίνονται συμπονετικοί και ευαίσθητοι αφού μπορούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων, το κλειδί όμως εδώ είναι ότι δεν τα συμμερίζονται απαραίτητα και συναισθηματικά. Μπορούν να καταλάβουν πώς νιώθεις, να το εκμεταλλευτούν και να σε χειραγωγήσουν με τρόπους που είναι δύσκολο να ανιχνευθούν.
Πώς να αναγνωρίσεις τους dark empaths
Η αναγνώρισή τους μπορεί να είναι δύσκολη λόγω της ικανότητάς τους να κρύβουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Ωστόσο, ορισμένα σημάδια για να αντιληφθείς έναν ενός dark empath περιλαμβάνουν:
- Εναλλαγή μεταξύ γοητείας και κριτικής: Αρχικά μπορεί να σε επαινούν, αλλά αργότερα χρησιμοποιούν τις αδυναμίες σου εναντίον σου.
- Εξωστρέφεια: Είναι κοινωνικοί και γοητευτικοί, χρησιμοποιώντας αυτές τις ιδιότητες για να προσελκύσουν και να επηρεάσουν τους άλλους.
- Χρήση της ενσυναίσθησης για χειραγώγηση: Εκμεταλλεύονται την κατανόησή τους για τα συναισθήματά σου για να σε επηρεάσουν προς όφελός τους και συχνά λένε ψέματα και εξαπατούν.
- Αυτοκριτική: Μπορεί να είναι αυστηροί με τον εαυτό τους, αναγνωρίζοντας τις σκοτεινές τους τάσεις, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να συνεχίσουν τη συμπεριφορά τους.
- Έλλειψη πραγματικής συναισθηματικής σύνδεσης: Αν και φαίνονται να κατανοούν τα συναισθήματά σου, δεν δείχνουν πραγματική συμπόνια ή ενδιαφέρον.
- Σαρκασμός και σκοτεινό χιούμορ: Συχνά χρησιμοποιούν χιούμορ που μπορεί να είναι προσβλητικό ή υποτιμητικό.
- Αυτοπροβολή ως θύματα: Μπορεί να παρουσιάζονται ως θύματα για να κερδίσουν συμπάθεια και να αποφύγουν την ευθύνη για τις πράξεις τους.
Επιπτώσεις στις σχέσεις
Η σχέση με έναν dark empath μπορεί να σε κάνει σμπαράλια και να σου προκαλέσει διάφορα. Αρχικά, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αφού η τοξική συμπεριφορά τους, η συνεχής κριτική και η χειραγώγηση μπορούν να σε κάνουν να αμφιβάλλεις για την αξία σου. Άγχος, κατάθλιψη και αίσθημα απομόνωσης αφού μπορεί να σε απομακρύνουν από φίλους και οικογένεια για να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο πάνω σου, ενώ επίσης μπορεί να βρεθείς μέσα στη σύγχυση και την ανασφάλεια αφού θα σε κάνουν να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και να αμφισβητείς συνεχώς τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις σου.
Πώς να τους αντιμετωπίσεις
- Θέσε σαφή όρια: Καθόρισε τι είναι αποδεκτό και τι όχι στη συμπεριφορά τους απέναντί σου.
- Διατήρησε συναισθηματική απόσταση: Μην επιτρέπεις να σε επηρεάζουν συναισθηματικά. Αναγνώρισε τη χειραγώγηση και μην ανταποκρίνεσαι με τον τρόπο που επιθυμούν.
- Μην κάνεις πίσω στις αποφάσεις σου: Είναι σίγουρο ότι θα προσπαθήσουν να σε κάνουν να αμφισβητήσεις τον εαυτό σου. Εμπιστέψου τη διαίσθησή σου και μην υποκύπτεις σε πιέσεις.
- Απόφυγε την εμπλοκή σε ψυχολογικά παιχνίδια: Είναι ειδικοί στο να σε παγιδεύουν σε διαμάχες χωρίς ουσία. Αντιστάσου στον πειρασμό να παίξεις το παιχνίδι τους.
- Ζήτα υποστήριξη: Μίλα σε φίλους, οικογένεια ή έναν ειδικό ψυχικής υγείας για να αποκτήσεις μια αντικειμενική εικόνα της κατάστασης.
Είναι πάντα τοξικοί;
Εδώ είναι το ενδιαφέρον: Δεν είναι όλοι οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί επικίνδυνοι ή τοξικοί. Ορισμένοι απλώς έχουν επίγνωση της σκοτεινής τους πλευράς και την αξιοποιούν με πιο θετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, μπορούν να γίνουν εξαιρετικοί ηγέτες, θεραπευτές ή καλλιτέχνες που κατανοούν βαθιά την ανθρώπινη φύση. Το πρόβλημα προκύπτει όταν χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους για εγωιστικούς σκοπούς, χωρίς ηθικούς φραγμούς.
Προσωπικές εμπειρίες με dark empaths
Οι ιστορίες ανθρώπων που είχαν σχέση με σκοτεινούς ενσυναισθητικούς ποικίλλουν. Κάποιοι τους περιγράφουν ως γοητευτικούς αλλά εξουθενωτικούς, καθώς η σχέση μαζί τους είναι γεμάτη ένταση, χειρισμό και αμφιβολίες. Άλλοι αναφέρουν ότι στην αρχή έδειχναν οι καλύτεροι φίλοι ή σύντροφοι, αλλά στην πορεία άρχισαν να υποσκάπτουν την αυτοεκτίμησή τους. Για να καταλάβεις, μία πολύ χαρακτηριστική περιγραφή είναι αυτή: «Ήταν σαν να με διάβαζε καλύτερα κι από εμένα. Με έκανε να νιώθω ξεχωριστή, αλλά ταυτόχρονα ένιωθα ότι έπαιζε μαζί μου, σαν να ήταν ένα πείραμα. Όταν του έλεγα ότι με πλήγωνε, έλεγε ότι εγώ φταίω που το παίρνω τόσο προσωπικά». Κλασική περίπτωση dark empath.
Επειδή λοιπόν οι dark empaths είναι μία μοναδική κατηγορία ανθρώπων, αυτό τους κάνει ιδιαίτερα δύσκολους να αναγνωριστούν, αλλά και επικίνδυνους αν χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους για χειραγώγηση. Η καλύτερη άμυνα απέναντί τους είναι η επίγνωση, η αυτοπροστασία και η ικανότητα να θέτεις σαφή όρια.
