Μην τρως παραμύθια - φάε τις «παρεξηγημένες» τροφές χωρίς τύψεις!

«Η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου», έλεγε ο Ιπποκράτης και η σύγχρονη ιατρική επιστήμη υποκλίνεται στη φράση του. Μεγάλα ή μικρότερα πανεπιστήμια διατηρούν την ακαδημαϊκή τους δεινότητα διεξάγοντας μελέτες προκειμένου να αποδείξουν τη διασύνδεση μεταξύ διατροφής και υγείας ή νόσου, την ώρα που εκατοντάδες ποντίκια-πειραματόζωα τρώνε αντί ημών από γκοφρέτες μέχρι σπόρους chia, για να αποφασίσει η επιστημονική κοινότητα τι μας κάνει καλό.

Τροφές που έπαιξαν μείζονα ρόλο στη διαιώνιση του είδους μας αμφισβητούνται ή αντίθετα επανέρχονται θριαμβευτικά στον θρόνο τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα παρεξηγημένης τροφής το αυγό, το οποίο τα τελευταία χρόνια πρωταγωνιστεί σε αντικρουόμενες μεταξύ τους μελέτες. Οι πιο φρέσκιες από αυτές αμφισβητούν παλιότερα συμπεράσματα και κρίνουν αθώο το αυγό και τον πολυσυζητημένο -και πολύτιμο σε συστατικά- κρόκο του.

Πέντε μύθοι στο τραπέζι

Μύθος 1^ος : Τα αυγά ανεβάζουν την κακή χοληστερόλη

Πιο δημοφιλής και από τον γρίφο «το αυγό έκανε την κότα ή η κότα το αυγό» είναι η σπαζοκεφαλιά «το αυγό αυξάνει ή όχι την κακή χοληστερόλη;».

Πρόσφατες μελέτες βάζουν και πάλι το αυγό στις κορυφαίες διατροφικές επιλογές. Η εξαιρετική αυτή πηγή πρωτεΐνης περιέχει μεταξύ άλλων φώσφορο και σελήνιο, βιταμίνες Α και D, αλλά και βιταμίνες από το σύμπλεγμα Β που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του νευρικού μας συστήματος. Κρίμα δεν είναι να μην το τρώμε συχνά εξαιτίας παλαιότερων μελετών που το συνέδεσαν με την κακή χοληστερόλη;

Η Allie Wergin, Κλινική Διαιτολόγος στο τμήμα Διαβήτη και Διατροφής στη Mayo Clinic της Μινεσσότα, αναφέρει στο διαδικτυακό επιστημονικό περιοδικό Medscape: «Μελέτες έχουν δείξει ότι η χοληστερόλη σε ορισμένα τρόφιμα, όπως τα αυγά, δεν έχει τόσο μεγάλη επίδραση στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα όσο πιστευόταν κάποτε».

Πολύ πρόσφατα, τον Ιούλιο του 2025, στην έγκριτη επιθεώρηση The American Journal of Clinical Nutrition δημοσιεύτηκε μελέτη Αυστραλών επιστημόνων σύμφωνα με την οποία ακόμη και η κατανάλωση δύο αυγών την ημέρα, σε μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη αλλά χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, μείωσε τα επίπεδα LDL και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Σύμφωνα με τη δημοσιευμένη αυτή μελέτη, η εβδομαδιαία κατανάλωση 12 αυγών για τρεις μήνες δεν αύξησε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε ανθρώπους με προδιαβήτη και διαβήτη Τύπου 2.

Μύθος 2^ος : Τα τρόφιμα με όλα τους τα λιπαρά μάς παχαίνουν

Στη δεκαετία του ενενήντα τα γαλακτοκομικά βρήκαν τη light εκδοχή τους, καθώς οι μελέτες τότε καταδείκνυαν ως εχθρούς της καρδιαγγειακής υγείας τα λιπαρά. Δίαιτες βασισμένες στη μείωση των λιπαρών διαμόρφωσαν μία νέα βιομηχανία τροφίμων, της οποίας το επιστημονικό προσωπικό αφαίρεσε με κάθε τρόπο, μηχανικό ή χημικό, τα λιπαρά από τρόφιμα όπως τα τυριά, το γιαούρτι ή το γάλα.

Στην πορεία φάνηκε ότι κανένα ελαφρύ τυρί ή γάλα δεν μπορούσε να σε σώσει αν η διατροφή δεν ήταν υγιεινή στο σύνολό της. Σήμερα, οι επιστήμονες εξυμνούν τα υγιεινά λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο, τα λιπαρά ψάρια ή το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί, και συνιστούν να τρώμε το γιαούρτι μας με την πέτσα του προκειμένου να έχουμε όλα τα οφέλη της ζύμωσης. 

Σύμφωνα με τη κλινική διαιτολόγo, Bethany Doerfler, στο Northwestern Medicine Digestive Health Center του Σικάγο, η οποία εξειδικεύεται σε παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος, τα ακόρεστα λιπαρά όχι απλώς αθωώνονται, αλλά και μέσα από μελέτες φαίνεται να προστατεύουν την καρδιαγγειακή υγεία.

Μύθος 3^ος: Τα φρούτα ανεβάζουν στα ύψη τη γλυκόζη αίματος

Το σύγχρονο -και αμφισβητήσιμο πλέον- διατροφικό trend είναι οι πλούσιες σε πρωτεΐνες και φτωχές σε υδατάνθρακες δίαιτες. Σε αρκετές μάλιστα από αυτές, τα φρούτα απουσιάζουν ή συνιστώνται σε πολύ μικρές ποσότητες. Ο λόγος, σύμφωνα με τους εμπνευστές τους, είναι η αύξηση του σακχάρου στο αίμα από την κατανάλωσή τους.

Ωστόσο, οι επιστήμονες λένε σήμερα ότι τα σάκχαρα των φρούτων δεν ανεβάζουν στα ύψη τη γλυκόζη στο αίμα όπως άλλοι υδατάνθρακες, όπως τα επεξεργασμένα με προσθήκη ζάχαρης τρόφιμα.

Σύμφωνα με την Allie Wergin, η άποψη ότι τα φρούτα αυξάνουν σημαντικά το σάκχαρο στο αίμα, αν και διαδεδομένη δεν είναι απολύτως ακριβής. Τα περισσότερα φρούτα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στην επιβράδυνση της απορρόφησης του σακχάρου στην κυκλοφορία του αίματος, προλαμβάνοντας έτσι την απότομη αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Ποιος ο λόγος λοιπόν να αντισταθείς στα φρούτα που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά και κάνουν τόσο καλό στην υγεία; Το λέει και η ρίμα: «Ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα».

(Μόλις με πληροφόρησε το ΑΙ ότι η ρήση αυτή έχει τις ρίζες της σε μία φράση που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι ενός χωριού στην Ουαλία το 1866).

Μύθος 4^ος: Το αλάτι Ιμαλαΐων είναι το πιο υγιεινό

Ας ξεκινήσουμε με τα γνωστά και μη αμφισβητήσιμα: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Αν δεν είστε υποτασικός/ή αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα και μάλιστα σοβαρό, καθώς η υπέρταση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων, ειδικά αν συνδυάζεται με κακές διατροφικές συνήθειες όπως κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων ή fast food. Γι’ αυτό σε ασθενείς με ιστορικό καρδιακών παθήσεων, οι γιατροί προτείνουν δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο. (Κοινώς, ο γιατρός σου κόβει το αλάτι και τη νοστιμιά που αυτό προσδίδει στις τροφές).

Σε αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι σκαρφάλωσε στα ράφια το αλάτι Ιμαλαΐων, καθώς είναι λιγότερο επεξεργασμένο από το επιτραπέζιο. Στην πραγματικότητα όμως δεν αποτελεί μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση. Και όχι μόνο αυτό: «Το ακατέργαστο θαλασσινό αλάτι μπορεί επίσης να περιέχει βαρέα μέταλλα και μικροπλαστικά από τον ωκεανό, καθιστώντας το πολύ πιο επιβλαβές από το συνηθισμένο επιτραπέζιο αλάτι», δήλωσε στο Medscape η Beth Czerwony, πιστοποιημένη κλινική διαιτολόγος στο Cleveland Clinic’s Center for Human Nutrition.  

Μύθος 5^ος: Το κόκκινο κρασί κάνει καλό στην καρδιά

Οίνος ευφραίνει καρδίαν, που πάει να πει το κρασί χαροποιεί την καρδιά μας, δηλαδή επηρεάζει θετικά το συναίσθημά μας. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, μάλιστα, οι επιστήμονες τόνιζαν ότι είναι το κόκκινο κρασί όχι μόνο προσφέρει χαρά στη δόλια μας καρδούλα, αλλά της κάνει και καλό εξαιτίας των πολυφαινολών, αυτών των πολυσυζητημένων φυσικών ενώσεων με τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Σήμερα, η πλειοψηφία των ιατρικών οργανώσεων παγκοσμίως αλλάζουν άποψη για το κρασί και αμφισβητούν τα οφέλη από τη -μέτρια, εννοείται- κατανάλωσή του, μιας και το κρασί είναι καταρχήν αλκοόλ και το αλκοόλ στήνεται στον τοίχο τον τελευταίο καιρό από τους επιστήμονες υγείας.

Όσο για τα οφέλη του, ο αμερικανός συγγραφέας και καρδιολόγος με μάστερ στην επιδημιολογία, Christopher Labos, MDCM, MSc, FRCPC, εξηγεί στο Medscape: «Αν είσαι καρδιολόγος όπως εγώ, οι άνθρωποι σου λένε συχνά ότι το κόκκινο κρασί κάνει καλό στην καρδιά. Δεν ισχύει. Πρώτα απ’ όλα, το αλκοόλ είναι γεμάτο ζάχαρη. Αν πίνεις αρκετό, θα παχύνεις. Γι’ αυτό άλλωστε τη λένε "μπυροκοιλιά" και όχι "σελινοκοιλιά". Επίσης, τα αντιοξειδωτικά στο κόκκινο κρασί δεν είναι τόσο ωφέλιμα όσο νομίζει ο κόσμος. Θα έπρεπε να πιεις ίσως εκατό λίτρα κόκκινο κρασί την ημέρα για να λάβεις αρκετή ρεσβερατρόλη ώστε να έχει κάποια επίδραση — κάτι που σχεδόν σίγουρα θα σε σκοτώσει».

Αναφέρει επίσης ότι η θεωρεία με το κόκκινο κρασί είναι παράδειγμα «αντίστροφης αιτιότητας» (reverse causality). Όπως χαρακτηριστικά λέει, «δεν είναι ότι οι άνθρωποι που δεν πίνουν καθόλου αλκοόλ, αρρωσταίνουν. Είναι ότι οι άνθρωποι που είναι άρρωστοι, τείνουν να σταματούν το αλκοόλ».