Έργα ζωγραφικής μέσα από ένα χωνευτήρι ψυχών, τις Φυλακές Αυλώνα

Από την Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου έως τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2025 πραγματοποιείται στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης έκθεση με έργα ζωγραφικής από νεαρούς κρατούμενους της φυλακής του Αυλώνα.

Οι δημιουργοί των έργων που παρουσιάζονται είναι μαθητές του σχολείου που λειτουργεί μέσα στον χώρο των φυλακών, ηλικίας 18 έως 21 ετών, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη μεγάλη ανομοιογένεια ως προς την εθνικότητα, τη γλώσσα, το μορφωτικό επίπεδο, το θρήσκευμα και το αδίκημα για το οποίο εκτίουν ποινή φυλάκισης. Οι ιδιαίτερες αυτές συνθήκες ενεργοποιούν βαθιά ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η παραγωγή τέχνης μπορεί να βοηθήσει έναν τόσο ευάλωτο πληθυσμό. Κατά το σχολικό έτος 2024-2025, μαζί με τον εικαστικό Κωνσταντίνο Καλογερόπουλο, παρακινήθηκαν και έγιναν δημιουργικοί, μέσα στο δυστοπικό περιβάλλον που ζουν. Ξεπερνώντας αρκετές δυσκολίες κατά τη διαδικασία και καθώς συχνά το μάθημα άγγιζε τα όρια του πειραματισμού, όπως και η ίδια η τέχνη άλλωστε, πήραν μία γεύση του θεραπευτικού χαρακτήρα της. 

Η παρουσίαση αυτού του έργου κινητοποιεί μια σειρά από συμβολισμούς, που θα πρέπει να μας απασχολήσουν ως κοινωνία κι εμείς, από την πλευρά μας, να αναρωτηθούμε κατά πόσο είμαστε προετοιμασμένοι να αποδεχτούμε ανθρώπους που έχουν υπάρξει παραβατικοί σε μια πρώιμη φάση της ζωής τους. Το έργο αυτών των παιδιών διεισδύει μέσα από την έκθεση στον ιστό της κοινωνίας, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συνυπάρξουμε μαζί τους, χωρίς τη φυσική τους παρουσία, που πιθανόν να μας ήταν «ανυπόφορη».

Μέσα από τα έργα τους, παίρνουμε πληροφορίες για τη συναισθηματική, ψυχολογική και πνευματική τους κατάσταση. Ειδικά, μέσα από τις 33 προσωπογραφίες που παρουσιάζονται στην έκθεση, νιώθουμε το απαραίτητο ξε-βόλεμα, ώστε να αναρωτηθούμε πώς στεκόμαστε απέναντι σε αυτά τα παιδιά. Η ωμότητα της έκφρασης, η επιλογή των χρωμάτων και η ελευθερία που καταγράφεται μας κάνουν να σταθούμε μπροστά τους με τον ανάλογο σεβασμό και δέος. Οι νέοι αυτοί άνθρωποι μας χαρίζουν, γενναιόδωρα, το αποτύπωμά τους, τη στιγμιαία τους ελευθερία, τη ρωγμή του κελιού τους, την αγάπη, τον θυμό τους και ό,τι κουβαλάει το έργο, που θα μπορούσε ο καθένας μας να δει. Δεν απαιτούν τίποτα από αυτό. Αγγίζουν την ανιδιοτέλεια της Τέχνης, που δε ζητάει τίποτα.

Τα ζωγραφικά έργα που παρουσιάζονται σε αυτή την ομαδική έκθεση είναι μια ολοκληρωμένη εικαστική πρόταση, από παιδιά που ζωγραφίζουν ίσως για πρώτη φορά στη ζωή τους, και κάποια πιθανόν δυσκολεύονται να γράψουν το όνομά τους, υποδηλώνοντας μια ηχηρή παρουσία, που υπερκαλύπτει την φυσική τους απουσία από την εκδήλωση αυτή.

Ο τίτλος της έκθεσης πρέπει να μας υποψιάσει για την προσπάθειά τους να ελευθερωθούν από το παρελθόν τους. Έρχονται τα ίδια τους τα έργα να τους «ελευθερώσουν», κάτι που άλλωστε χαρακτηρίζει και την ίδια την τέχνη. Ας τοποθετήσουμε εμείς την κάτω παύλα [_] σαν κατώφλι ή ρήγμα του περιεχομένου της έννοιας «unreleased» (αυτός/ή/ό που δεν έχει ελευθερωθεί, δεν έχει εκτονωθεί).