Το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, το 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας και το Γραφείο Δημιουργική Ευρώπη MEDIA του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) στο πλαίσιο του δημοφιλούς και αγαπημένου Διαγωνιστικού Τμήματος ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ, είχαν τη χαρά και την τιμή να φιλοξενήσουν Masterclass του διεθνώς καταξιωμένου, υποψήφιου για Όσκαρ μοντέρ Γιώργου Μαυροψαρίδη (ACE,BFE,GFE), με τίτλο «Η Αόρατη Τέχνη του Μοντάζ».
Το κοινό υποδέχτηκε στην κατάμεστη αίθουσα του αμφιθεάτρου ο Πάνος Γκένας, υπεύθυνος του τμήματος Ελληνικές Μικρές Ιστορίες. Αφού ευχαρίστησε τους συνδιοργανωτές και υποστηρικτές της δράσης, τόνισε την εκπαιδευτική διάσταση του Φεστιβάλ, επισημαίνοντας τη διαρκή παρουσία αντίστοιχων εκδηλώσεων σε περασμένες εκδόσεις, κάλεσε στη σκηνή τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή Λουκά Κατσίκα. Ο Λουκάς Κατσίκας, καλωσόρισε με τιμή και συγκίνηση τον σπουδαίο Γιώργο Μαυροψαρίδη και έκανε μια σύντομη αναδρομή στο καλλιτεχνικό έργο του Γιώργου Μαυροψαρίδη, από τις μικρές εμφανίσεις του ως ηθοποιού σε ταινίες όπως το Λούφα και Παραλλαγή του Νίκου Περάκη ή το Η ΠΟΛΗ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΚΟΙΜΑΤΑΙ του Ανδρέα Τσιλιφώνη - το οποίο και θα προβληθεί σε ειδική 4Κ αποκατάσταση το επόμενο Σάββατο, σε διπλή προβολή στο πλαίσιο των φετινών Νυχτών Πρεμιέρας - έως τις συνεργασίες του με τον Γιώργο Λάνθιμο αλλά και τη δουλειά του δίπλα σε ξένους σκηνοθέτες όπως ο Αλεχάντρο Λάντρες στην ταινία MONOS.
ΤΟ MASTERCLASS
Στη σκηνή ανέβηκε, στη συνέχεια, η Αθηνά Ξενίδου από το Ray Talents Agency που συντόνισε το Masterclass και ο Γιώργος Μαυροψαρίδης, o οποίος αποθεώθηκε με ενθουσιώδη χειροκροτήματα από το γεμάτο Auditorium.
Η συζήτηση ξεκίνησε από τους παραλληλισμούς ανάμεσα σε μοντάζ και νευρολογία, τομέας που τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Με μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις απαρχές της τέχνης του μοντάζ, ο Μαυροψαρίδης όρισε την τέχνη αυτή ως σημείο συνάντησης επιστήμης και τέχνης.
Το μοντάζ, όπως υπογράμμισε, «βασίζεται στις διαδικασίες του εγκεφάλου για να οργανώνει το χάος μιας αφήγησης και να της προσδίδει νόημα». Έχοντας ως σημείο αναφοράς το βιβλίο Science of Storytelling, του Will Storr παραλλήλισε τη λειτουργία του εγκεφάλου με τη δουλειά ενός μοντέρ: επιλογή και σύνδεση ερεθισμάτων ώστε να προκύψει νόημα, με ενεργό συμμέτοχο τον ίδιο τον θεατή.
H ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΛΑΝΘΙΜΟ
Η συζήτηση στράφηκε κατόπιν στη μακρόχρονη συνεργασία του με τον Γιώργο Λάνθιμο. Από τα πρώτα διαφημιστικά σποτ έως τις διεθνείς υποψηφιότητες στα Όσκαρ, ο Λάνθιμος υπήρξε ένας σκηνοθέτης που πειραματιζόταν διαρκώς αναζητώντας την προσωπική του κινηματογραφική γλώσσα.
Ο κ. Μαυροψαρίδης μίλησε για την εποχή της ΚΙΝΕΤΤΑΣ και του ΚΥΝΟΔΟΝΤΑ, επισημαίνοντας την ευκολία επικοινωνίας με τον σκηνοθέτη, την ανεξαρτησία που απαιτείται από τον μοντέρ και τη σημασία της δομής που μπορεί να αλλάζει στο μοντάζ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εναρκτήρια σκηνή του ΚΥΝΟΔΟΝΤΑ, η οποία αρχικά βρισκόταν στο μέσο της ταινίας αλλά τελικά τοποθετήθηκε στην αρχή, παρουσιάζοντας ιδανικά τους χαρακτήρες και το θέμα. Ταυτόχρονα, έσπασε τον κανόνα του 10λεπτου για να την εισαγωγή στην πλοκή της ιστορίας και έφτασε το 20λεπτο! Το εκπαιδευμένο κοινό των Καννών την υποδέχτηκε με υπομονή και ενδιαφέρον και τελικά εκτίμηση τον ρυθμό της και τη σημασία της στην κατασκευή του Λανθμικού σύμπαντος, ενώ το τότε ευρύ ελληνικό κοινό την αντιμετώπισε με αμηχανία. Με αφορμή αυτό επανήλθε στην αξία της αναγνώρισης της δυναμικής σχέσης της κινηματογραφικής τέχνης με τον θεατή και μίλησε για τη σημασία της εκπαίδευσης και των θεατών και όχι μόνο των επαγγελματικών του σινεμά.
ΤΟ ΜΟΝΤΑΖ ΩΣ ΓΛΩΣΣΑ
«Μοντάροντας μια αφήγηση προτείνουμε στο θεατή έναν τρόπο ανάγνωσής της. Κάθε θεατής μπορεί να γεμίσει τα κενά και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα», τόνισε ο κος Μαυροψαρίδης.
Η κουβέντα επεκτάθηκε στον ρόλο της μουσικής και του ήχου, στη σχέση τους με το μοντάζ, αλλά και στη χρήση παράλληλου μοντάζ για τη δημιουργία έντασης. Αναφέρθηκε, επίσης, στις θεατρικές και αρχαιοελληνικές επιρροές του Λάνθιμου, καθώς και στη σημασία του να αναγνωρίζεται πότε δεν πρέπει να γίνει μοντάζ, όπως στη συγκλονιστική σκηνή του Κυνόδοντα με την Αγγελική Παπούλια.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟ
Μετά από σύντομο διάλειμμα, ακολούθησε Q&A με πλήθος ερωτήαεων από το αφοσιωμένο και ενθουσιώδες κοινό. Ο Γιώργος Μαυροψαρίδης αναφέρθηκε με θαυμασμό στην ταινία Monster του Χιροκάζου Κορε-Εντα, ενώ επικαλέστηκε τον Αντρέι Ταρκόφσκι για την εμπιστοσύνη στο υλικό. Μίλησε με συγκίνηση και σεβασμό για την επιρροή του Αλέξη Δαμιανού στη φιλοσοφία της δουλειάς του και στις ισορροπίες στη ζωή συνολικά, για τα όρια της δουλειάς του μοντέρ, τη γαλλική Nouvelle Vague, τις απαιτήσεις των λογοτεχνικών διασκευών και την έννοια της «υπέρβασης» ως κίνητρο δημιουργίας.
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, ο Μαυροψαρίδης αστειεύτηκε λέγοντας πως είναι αρκετά μεγάλος για να «γλιτώσει». Αν ήταν νεότερος, όπως τόνισε, θα προσαρμοζόταν στα νέα δεδομένα, καθώς κάθε εποχή έχει τις δικές της επιταγές.
Την πολύτιμη και συγκινητική εκδήλωση παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η σκηνοθέτιδα και φίλη του Γ. Μαυροψαρίδη, Εύα Στεφανή, ο σκηνοθέτης Σταύρος Ψυλλάκης, η σκηνοθέτις Εύα Νάθενα, η ηθοποιός Σοφία Κόκκαλη και άλλοι επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου, δημοσιογράφοι, σπουδαστές αλλά και σινεφίλ κοινό απολαμβάνοντας από κοντά τον χαρισματικό, σοφό και τόσο διακριτικά σπουδαίο, Γιώργο Μαυροψαρίδη.
