Ο Ιούλιος του 1974 σημαδεύτηκε από γεγονότα που άλλαξαν οριστικά την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας. Η πτώση της επταετούς δικτατορίας, που είχε επιβληθεί το 1967, ήρθε σε μια περίοδο έντονης κρίσης, με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο να λειτουργεί ως καταλύτης για την κατάρρευση του καθεστώτος.
Το δικτατορικό καθεστώς βρισκόταν ήδη σε παρακμή από το 1973. Ο πληθωρισμός, οι φοιτητικές κινητοποιήσεις και η διεθνής απομόνωση είχαν υπονομεύσει την «αυθεντία» του. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 και η επακόλουθη στρατιωτική επέμβαση αποκάλυψαν την ευπάθεια του συστήματος. Η ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη δεν έφερε σταθερότητα, αλλά οδήγησε στην καταστροφική απόφαση για πραξικόπημα στην Κύπρο.
Όταν στις 15 Ιουλίου 1974 πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να εισβάλει στο νησί. Στις 23 Ιουλίου, ο διορισμένος από τη χούντα στη θέση του προέδρου Φ. Γκιζίκης συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη πολιτικών προσώπων, όπου αποφασίστηκε η παράδοση της διακυβέρνησης της χώρας στους πολιτικούς.
Η επιλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ως πρωθυπουργού αποδείχθηκε καθοριστική. Με την άφιξή του από το Παρίσι στις 24 Ιουλίου, ξεκίνησε επίσημα η Μεταπολίτευση. Χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να υποδεχτούν τον νέο ηγέτη και να γιορτάσουν το τέλος της δικτατορίας.
Η κυβέρνηση Καραμανλή ανέλαβε την πολύπλοκη διαδικασία της δημοκρατικής αποκατάστασης. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατήργησε τα δικτατορικά νομοθετήματα, απελευθέρωσε τους πολιτικούς κρατουμένους, προκήρυξε εκλογές και ετοίμασε το Σύνταγμα του 1975
Η 24η Ιουλίου καθιερώθηκε ως ημέρα εορτασμού της αποκατάστασης της δημοκρατίας, συμβολίζοντας την επιστροφή στη νομιμότητα και τον σεβασμό των πολιτικών ελευθεριών. Στα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, αλλά πάντα με βάση τα δημοκρατικά ιδεώδη που επανήλθαν εκείνη την κρίσιμη ημέρα.
Σήμερα, 51 χρόνια μετά, η επέτειος αυτή παραμένει ζωντανή στην ιστορική μνήμη της χώρας. Υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη, ενώ η κληρονομιά της Μεταπολίτευσης αποτελεί θεμέλιο για τη σύγχρονη ελληνική δημοκρατία.
ΝΔ: Ημέρα ενότητας και υπερηφάνειας η 24η Ιουλίου
«51 χρόνια από την ιστορική ημέρα της 24ης Ιουλίου 1974 και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Μια ημέρα ενότητας και υπερηφάνειας» αναφέρει σε ανάρτησή της ΝΔ με αφορμή τη συμπλήρωση 51 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Ν. Ανδρουλάκης: 51 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας βιώνουμε φαινόμενα που πληγώνουν την ποιότητά της
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, σε δήλωσή του για την σημερινή 51η επέτειο από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 επισημαίνει πώς «η πορεία των 51 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μας δίδαξε κάτι πολύτιμο: ούτε το δημοκρατικό πολίτευμα ούτε η συλλογική ευημερία είναι δεδομένα. Κερδίζονται καθημερινά - με εγρήγορση, σχέδιο και προσήλωση στις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου».
«Δεν ήρθε ως φυσική εξέλιξη. Ήρθε μέσα από μεγάλους κοινωνικούς αγώνες, από τη θυσία γενναίων ανθρώπων που στάθηκαν απέναντι στη Χούντα, αλλά και μέσα από μια εθνική τραγωδία: την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αυτές οι ιστορικές μνήμες, μας υπενθυμίζουν πόσο εύθραυστη μπορεί να γίνει η Δημοκρατία, όταν η αυθαιρεσία και ο εθνικός διχασμός κυριαρχούν», αναφέρει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής.
Σημειώνει στη δήλωσή του πώς «δυστυχώς, σήμερα, βιώνουμε φαινόμενα που πληγώνουν την ποιότητα της Δημοκρατίας μας. Η υποβάθμιση του κράτους δικαίου. Η αναξιοκρατία. Σκάνδαλα που παραμένουν ατιμώρητα. Θεσμοί που εργαλειοποιούνται. Η διαφάνεια που συστηματικά υπονομεύεται».
Όπως υποστηρίζει, «όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα θεσμικής και ηθικής παρακμής, σε έναν κόσμο μάλιστα που δοκιμάζεται και αυτός από μεγάλα προβλήματα», με τις ανισότητες να βαθαίνουν, την Ακροδεξιά να ενισχύεται κι αναθεωρητικές ηγεσίες να αμφισβητούν ανοιχτά θεμελιώδεις ελευθερίες και δικαιώματα που θεωρούσαμε κατακτημένα.
Υπογραμμίζει πως απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, η απάντηση δεν μπορεί να είναι η σιωπή, η ανοχή ή ο συμβιβασμός.
«Για την πατρίδα μας ιδιαίτερα, είναι αναγκαία μια νέα αρχή. Με νέο πολιτικό ήθος και συνεκτικό σχέδιο που θα ενισχύσει όλες τις παραμέτρους της εθνικής μας ισχύος: την άμυνα, την οικονομία, τη δημόσια Υγεία και Παιδεία, την περιφερειακή ανάπτυξη και το Δημογραφικό», συμπληρώνει και τονίζει:
«Μόνο έτσι η ανοδική κοινωνική κινητικότητα θα ξαναποκτήσει περιεχόμενο. Μόνο έτσι η νέα γενιά θα δει μπροστά της έναν ορίζοντα προοπτικής και αξιοπρέπειας.
Είναι στο χέρι του ελληνικού λαού να γυρίσει σελίδα.
Να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο ευημερίας, ασφάλειας και εύρυθμης λειτουργίας των θεσμών. Ένα ελπιδοφόρο κεφάλαιο για την ισχυρή, προοδευτική Ελλάδα του αύριο».
ΣΥΡΙΖΑ: Η μεταπολίτευση είναι παρακαταθήκη και κάλεσμα να αντισταθούμε
Με αιχμές κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη, στην οποία χρεώνει «κατάφορη παραβίαση του κράτους δικαίου», συνοδεύει το μήνυμά του για την επέτειο της αποκατάστασης της δημοκρατίας ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Στο μήνυμά του ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αναφέρει: «Η ιστορική στιγμή του 1974, όταν ο ελληνικός λαός, μέσα από αγώνες και θυσίες, έβαλε τέλος σε μια σκοτεινή επταετία δικτατορίας, με αποκορύφωμα την προδοσία της Κύπρου και εγκαινίασε μια νέα εποχή δημοκρατίας, ελευθερίας και κοινωνικών διεκδικήσεων. Η Μεταπολίτευση δεν σηματοδότησε ένα απλό πολιτικό γεγονός αλλά μια βαθιά τομή στην ιστορία της χώρας μας, που άνοιξε τον δρόμο για την εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών, την κατοχύρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την επιστροφή της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στα χέρια του λαού.
Η Ελλάδα παρά τις προφανείς δυσκολίες και την κατάφορη παραβίαση του Κράτους Δικαίου και των Θεσμών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη περνά την πιο μακρά περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους. Σήμερα 51 χρόνια μετά κλονίζεται το κράτος δικαίου και η διάκριση των εξουσιών υπονομεύεται στην πράξη. Αυτή η σύγχρονη δυστοπία υπενθυμίζει πως απαιτεί και διαρκή περιφρούρηση, θεσμική θωράκιση και εμβάθυνση η Δημοκρατία.
Η μεταπολίτευση σηματοδότησε την προσπάθεια οικοδόμησης μιας κοινωνίας πιο δίκαιης και πιο συμμετοχικής και για αυτό ακόμη και σήμερα 51 χρόνια μετά υπάρχουν πρόσωπα και πολιτικές δυνάμεις που την καθυβρίζουν ως πολιτική διαδικασία.
Ο ελληνικός λαός πλέον γνωρίζει ότι δημοκρατία δεν είναι μόνο διαδικασίες, αλλά καθημερινός αγώνας για κοινωνική ισότητα, εργασιακά δικαιώματα, αξιοπρεπή διαβίωση και συλλογική προκοπή. Δημοκρατία σημαίνει ελεύθερο και ακηδεμόνευτο εργατικό και φοιτητικό κίνημα, σημαίνει ελευθερία να ονειρεύεσαι έναν καλύτερο κόσμο.
Πενήντα ένα χρόνια μετά, η μεταπολίτευση δεν είναι μόνο μια ιστορική ανάμνηση. Είναι παρακαταθήκη και ταυτόχρονα κάλεσμα. Κάλεσμα να μην επιτρέψουμε την υποβάθμιση της δημοκρατίας, να αντισταθούμε στις κοινωνικές ανισότητες, στην ακροδεξιά ρητορική και στις πολιτικές που απειλούν να γυρίσουν τη χώρα δεκαετίες πίσω. Είναι ευθύνη όλων μας να κρατήσουμε ζωντανά τα ιδανικά της: την ελευθερία, τη δημοκρατική συμμετοχή και την κοινωνική δικαιοσύνη».
ΚΚΕ: Η πολιτική εξουσία παραδόθηκε στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ως προϊόν συμβιβασμού
«Πριν από 51 χρόνια, στις 24/7/1974 κι ενώ είχε προηγηθεί το αποτυχημένο πραξικόπημα της δικτατορίας εναντίον του Μακαρίου στην Κύπρο και η τουρκική εισβολή που το ακολούθησε, η Χούντα έπεσε και η πολιτική εξουσία παραδόθηκε στη λεγόμενη κυβέρνηση "εθνικής ενότητας", ως προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στην ηγεσία της στρατιωτικής δικτατορίας, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και αστούς πολιτικούς ηγέτες της προδικτατορικής περιόδου, με προεξάρχοντα τον Κ. Καραμανλή», αναφέρει το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του και επισημαίνει:
«Βασικός στόχος αυτής της πολιτικής μεταβολής ήταν η ενσωμάτωση της δυσαρέσκειας του λαού και της νεολαίας, η οποία είχε εκδηλωθεί σε συνθήκες όξυνσης των εργατικών-λαϊκών προβλημάτων, είχε μαζικοποιηθεί με τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου και την αιματηρή καταστολή του και είχε κλιμακωθεί μετά το έγκλημα στην Κύπρο. Σε αυτές τις συνθήκες και υπό τον φόβο μιας πιο αποφασιστικής παρέμβασης του εργατικού - λαϊκού παράγοντα επιλέχθηκε η μετάβαση στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία ως η καλύτερη επιλογή για τα συνολικά συμφέροντα της αστικής τάξης».
«Η δικτατορία -οι πρωταγωνιστές της οποίας είχαν εκκολαφτεί στο πλαίσιο των μηχανισμών του μεταπολεμικού κράτους, του αστικού στρατού, αλλά και του ΝΑΤΟ- στηρίχτηκε στους νόμους και στους μηχανισμούς που βρήκε έτοιμους από τις προδικτατορικές κυβερνήσεις για το χτύπημα του εργατικού-λαϊκού κινήματος, ιδιαίτερα των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Αποτέλεσε γέννημα και προέκταση των χαρακτηριστικών και των αδιεξόδων του αστικού πολιτικού συστήματος αυτής της περιόδου, χρησιμοποιώντας πιο ανοικτά και πιο έντονη αντικομμουνιστική κρατική καταστολή.
Τόσο η επιβολή της Χούντας, όσο και η πτώση της και η αντικατάστασή της από την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, αποδεικνύουν ότι η αστική τάξη δεν διστάζει να εναλλάσσει τις μορφές διαχείρισης της εξουσίας της, ανάλογα με τις εσωτερικές και διεθνείς προτεραιότητες και ανάγκες της, με μόνιμα θύματα την εργατική τάξη και το λαό», σημειώνει το ΚΚΕ και προσθέτει:
«Πενηνταένα χρόνια μετά, η ιστορική περίοδος της λεγόμενης "μεταπολίτευσης" προσφέρεται για την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων για το σήμερα, για τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές και ανατροπές προς όφελος της εργατικής - λαϊκής πλειοψηφίας. Είναι, άλλωστε, γεγονός ότι η συγκεκριμένη επέτειος και οι γενικόλογες αναφορές στην "αποκατάσταση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου", αξιοποιούνται για τη συσκότιση του εκμεταλλευτικού χαρακτήρα του σημερινού σάπιου και ξεπερασμένου κράτους, συνολικά του καπιταλιστικού συστήματος».
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)
