Βιβλίο που καλύπτει σημαντικό κενό, ακόμη σήμερα, στην ελληνική βιβλιογραφία, η «Κοινωνιολογία του Κινηματογράφου» του Νίκου Κολοβού (στη φωτογραφία ο συγγραφέας), κυκλοφορεί σε τρίτη έκδοση, ανανεωμένη, συμπληρωμένη και επαυξημένη, από τις εκδόσεις Αιγόκερως. Μέσα από μεστό επιστημονικό λόγο που καθιστά την ανάγνωση προσιτή σε κάθε αναγνώστη, η μελέτη διερευνά τις κοινωνικές, οικονομικές και ιδεολογικές παραμέτρους της κινηματογραφικής τέχνης και βιομηχανίας, και παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση και αξιολόγηση των λειτουργιών και του ρόλου του κινηματογράφου στη σύγχρονη εποχή. Η νέα έκδοση συνοδεύεται από το εισαγωγικό σημείωμα Ένα μονοπάτι που χρειάζεται να βαδίσουμε του υποψήφιου διδάκτορα Θεωρίας και Ιστορίας του Κινηματογράφου και κινηματογραφιστή Δημήτρη Κεχρή, που μας εισάγει ολοκληρωμένα στο συγκεκριμένο έργο του Ν. Κολοβού. Καθώς και από πρόλογο και ένα εκτεταμένο κείμενο, ως επίμετρο, του κριτικού κινηματογράφου και επιστημονικού επιμελητή της παρούσας έκδοσης, Χρήστου Σκυλλάκου. Το τελευταίο, με τίτλο Η επώδυνη αυτοκριτική του κινηματογράφου (Σύγχρονες παρατηρήσεις για την κινηματογραφική βιομηχανία), προσεγγίζει, με αφορμή τα μεθοδολογικά εργαλεία του Κολοβού, σύγχρονα γεγονότα της κινηματογραφικής βιομηχανίας στην Ελλάδα και παγκοσμίως, και τις προεκτάσεις τους σε πολιτικό, ιδεολογικό και κοινωνικό επίπεδο.
Η νέα έκδοση πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τον Μάρτιο (αναμένεται σύντομα η παρουσίασή της και στην Αθήνα). Στην εκδήλωση, ο Δρ. Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, προγραμματιστής και επικεφαλής αφιερωμάτων του φεστιβάλ, Δημήτρης Κερκινός, στην εξαιρετική αναφορά του στο βιβλίο, υπογράμμισε ότι πρόκειται για μια πρωτοποριακή μελέτη για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς προσεγγίζει θεωρητικά, με μία γλώσσα προσιτή σε όλους, «τον κινηματογράφο ως συνολικό κοινωνικό γεγονός, το οποίο περιλαμβάνει την οικονομική, τεχνολογική, αισθητική και κοινωνιολογική του λειτουργία, εντάσσοντας σ’ αυτό τον ρόλο του κοινού, της θέασης και της αίθουσας. Δεν περιορίζεται μόνον στη μελέτη του φιλμικού κειμένου, καθώς το αισθητικό αποτέλεσμα της ταινίας προϋποθέτει κοινωνικές σχέσεις. Μελετά τους θεσμούς και τις μορφές της κινηματογραφικής παραγωγής, και αναλύει το πώς η κοινωνιολογική προσέγγιση του κινηματογράφου προϋποθέτει την ιστορική ανάλυση, μιας και η απόδοση της κοινωνικής πραγματικότητας σε μια ταινία αποτελεί το μέσο έκφρασης ενός καλλιτεχνικού παραγωγού ή ενός καλλιτεχνικού περίγυρου που υπήρξε σε μια δεδομένη κοινωνία και εποχή. Μόνο σε συνδυασμό με άλλες πηγές μπορεί ο κινηματογράφος να αποτελέσει μέσο για τη διερεύνηση της κοινωνιολογικής ταυτότητας μιας κοινωνίας. Εξετάζει την αμφίδρομη σχέση του κινηματογράφου με την κοινωνία καθώς αυτός δεν αποτελεί μόνο ως ένα βαθμό προϊόν της αλλά διαμορφώνει την πολιτιστική της παράδοση, τα ήθη, τον λόγο, την αισθητική της αντίληψη, την ιδεολογική της άποψη. Δεν εκφράζει μόνο τα αιτήματα και τα όνειρα του κοινού που απευθύνεται, αλλά μεταδίδει επίσης τα μηνύματα μιας συγκεκριμένης ιστορικής και κοινωνικής περιόδου, συνθήκες που καθορίζουν και τον λαϊκό του χαρακτήρα».
Ο ομιλητής τόνισε ακόμη την κεντρική θέση που κατέχει στο βιβλίο η σχέση του κοινού -και των πολλών διαφορετικών ειδών του- με τον κινηματογράφο που προσδιορίζεται ως λαϊκή τέχνη κι ως μέσο μαζικής επικοινωνίας: «Διερευνά τις μέχρι τότε θεωρίες της ταύτισης και της φυγής ή καλύτερα της διασκέδασης, και αναδεικνύει την παραγωγική σχέση κινηματογράφου και κοινού, ξεχωρίζοντας μια πρωτοβάθμια και μια δευτεροβάθμια κινηματογραφική σχέση, ανάλογα με τον τρόπο θέασης του θεατή, την στάση του απέναντι στην ταινία. Ακόμη, ξεχωρίζει τους θεατές του κινηματογράφου από το ειδικό κοινό του, τους επαγγελματίες του χώρου, που ξαναβλέπουν τις ταινίες αναπτύσσοντας μια σχέση συνεχούς αναζήτησης με ένα πολλαπλό βλέμμα που υπερβαίνει την απόλαυση προκειμένου να την μελετήσει, να την αναλύσει και να την κρίνει». Και τέλος, τόνισε την αναφορά του συγγραφέα πάνω στην ιδεολογική λειτουργία του κινηματογράφου: «Η μελέτη των επιδράσεων του κινηματογράφου στο κοινό του αποδεικνύουν ότι έχει “οργανικό κι οργανωτικό” ρόλο μέσα στον κοινωνικό σχηματισμό, καθώς επικαθορίζουν τη συμπεριφορά του, τα σχέδιά του, τη δραστηριότητά του, αλλά και το περιεχόμενο των ονείρων του. Επεμβαίνει στην συνείδηση, αλλά γίνεται κι ένα μέρος του ίδιου του ασυνείδητου των θεατών. Η κυρίαρχη ιδεολογία, μέσα από τα υλικά έκφρασης μεταφέρει έτσι στο σύστημα της ταινίας τους μύθους, τις ιδέες, τις έννοιες, τις εικόνες από μια δεδομένη κοινωνική πραγματικότητα. Την ίδια όμως στιγμή, καθώς η ιδεολογία είναι προϊόν κοινωνικών σχέσεων και συνθηκών, ο κινηματογράφος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από άλλες μη κυρίαρχες ιδεολογίες σε μια καθαρά επαναστατική διαδικασία».
Όπως αναφέρεται άλλωστε και στο δελτίο Τύπου του βιβλίου, «ο Νίκος Κολοβός πρωτοπόρησε θέλοντας να συστηματοποιήσει στη χώρα μας μια άλλη ανάγνωση του κινηματογράφου, αποδεσμεύοντάς τον από την κυρίαρχη και ευρέως αποδεκτή σύμβαση ότι το σινεμά μπορεί να αναλυθεί μονάχα με όρους εσωτερικής δομής του εκάστοτε έργου. Το έθεσε, αντιθέτως, ως αναγκαίο και συστατικό μέρος μέσα στα αλληλοτροφοδοτούμενα πεδία της οικονομίας, του πολιτισμού, της πολιτικής. Εισχώρησε στη σφαίρα της επιστημονικής και θεωρητικής έρευνας και ταυτόχρονα της πρακτικο-κριτικής αντίληψης, ενώ δεν έκρυψε το σύστημα αναφορών του, τα μεθοδολογικά του εργαλεία και τις προϋπάρχουσες ιδεολογικές του αρχές. Άλλωστε, “κάθε κοινωνιολογία προϋποθέτει μια φιλοσοφία, μια κοσμοαντίληψη, στην οποία υπόκειται”. Ως εκ τούτου, με την παρούσα επανέκδοση έγινε μια προσπάθεια να “προστατευτεί” η μελέτη του Κολοβού από μια ουδέτερη προσέγγιση. Να μη θεωρηθεί ένα ακόμα ιστορικό τεκμήριο γραφής πάνω στις κινηματογραφικές σπουδές. Αντιθέτως, στόχος εξαρχής ήταν να τεθεί στην αντίστοιχη πολιτική κλίμακα που της αναλογεί. Να αποτελέσει βάση για κάθε περαιτέρω κατανόηση των μελλοντικών και ενδεχομενικών τάσεων της βιομηχανικής παραγωγής του κινηματογραφικού φαινομένου, και των πολύ σοβαρών και καθοριστικών ιδεολογικών, ηθικών, συμπεριφορικών επιδράσεων που αυτή έχει στον κοινωνικό ιστό».
Τέλος, το βιβλίο διαθέτει ακόμη, ως παράρτημα, κριτικά και θεωρητικά κείμενα του Νίκου Κολοβού, από το περιοδικό Οθόνη, τα οποία αρθρώνονται στο ευρύτερο πεδίο της κοινωνιολογίας του κινηματογράφου, αναπτύσσοντας έτσι, μαζί με το κυρίως σώμα της μελέτης, τη συνολική αντίληψη του συγγραφέα.
Εκδόσεις ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ
Σειρά ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΝΙΚΟΣ ΚΟΛΟΒΟΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
Επιμέλεια | Πρόλογος | Επίμετρο: Χρήστος Σκυλλάκος
Εισαγωγή: Δημήτρης Κεχρής
Τρίτη -ανανεωμένη- έκδοση | 308 σελίδες | Τιμή: 15,90 €
