Η ψυχή της ιέρειας του μοντέρνου χορού Martha Graham ζωντάνεψε στο κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στην πρεμιέρα της παράστασης “The First and the Future”, που παρουσίασε η χορευτική ομάδα Martha Graham Dance Company, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση της μακροβιότερης και σημαντικότερης ομάδας σύγχρονου χορού των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένα συγκλονιστικό αφιέρωμα, στο πνεύμα της γυναίκας που έδωσε το δικό της στίγμα και καθόρισε την ιστορία του σύγχρονου χορού στον 20ο αιώνα. Μία χορευτική παράσταση που ξεκινά με την πρώτη χορογραφία της και καταλήγει στο σήμερα, αναδεικνύοντας πως το στίγμα της Martha Graham παραμένει διαχρονικά πρωτοπόρο.
«Χορεύτρια του αιώνα» και «εθνικός θησαυρός» είναι μόνο δύο από τους τίτλους που δόθηκαν από τους κριτικούς χορού της Αμερικής στην Μάρθα Γκράχαμ, αυτό το μοναδικό αστέρι-μέλος της ολιγομελούς ομάδας των τόσο ιδιαίτερων και ταλαντούχων χορευτών/χορογράφων που έστησαν το οικοδόμημα του σύγχρονου χορού. Το εύρος και η επιρροή του έργου της έχει συγκριθεί με το έργο του Πικάσο στη ζωγραφική και του Στραβίνσκι στη μουσική.
Η Martha Graham ίδρυσε την ομάδα της το 1926 και με τη φυσική της δύναμη και το ερευνητικό μυαλό της, δημιούργησε ένα καινοτόμο χορογραφικό έργο με πραγματικά παγκόσμια εμβέλεια και επιρροή. Η μέθοδος και η τεχνική της άλλαξε για πάντα την αισθητική του σύγχρονου χορού. Αυτή η επαναστατική τεχνική και κίνηση που επέτρεψε στο χορό να γίνει μέσο έκφρασης της ανθρώπινης ψυχής, γνωστή παγκοσμίως ως «Τεχνική Γκράχαμ» τροφοδότησε τις επόμενες γενιές χορογράφων και πολλών μαθητών της, όπως είναι ο Άλβιν Έιλι, η Τουίλα Θαρπ, ο Μερς Κάνιγκχαμ, ο Γουίλιαμ Φορσάιθ.
Η Martha Graham το 1940
Η μοναδική χορογράφος γεννήθηκε το 1896 σε μια μικρή πόλη έξω από το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια και άντλησε την πρώτη της έμπνευση από το ψυχολόγο πατέρα της, ο οποίος της εμφύσησε μια φυσική αγάπη για τη γλώσσα του ανθρωπίνου σώματος. Από τα πρώτα της κιόλας βήματα στο χορό άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το μπαλέτο κρατούσε τον χορευτή μακριά από την έκφραση βαθύτερων συναισθημάτων, καθώς επένδυε σε πιο εξωτερικά χαρακτηριστικά, στη χάρη της κίνησης και στην τεχνική τελειότητα. Αναζητώντας κάτι πιο ουσιαστικό και βαθύ για την τέχνη της άρχισε να οραματίζεται μια τεχνική που θα διευκόλυνε τη συναισθηματική έκφραση του χορευτή. Έτσι, ανέπτυξε ένα δικό της κινητικό ιδίωμα, την «τεχνική Γκράχαμ» που χαρακτηρίζεται από δραματικές, έντονες και γωνιώδεις κινήσεις.
Το 1926, λίγα μόλις χρόνια μετά την άφιξή της στη Νέα Υόρκη, ιδρύει την Martha Graham Dance Company. Την ίδια περίοδο δημιουργεί και το κέντρο χορού Martha Graham Center of Contemporary Dance, ενώ παράλληλα ξεκινά να λειτουργεί στον ίδιο χώρο και το Martha Graham School of Contemporary Dance, το οποίο εξακολουθεί έως σήμερα να θεωρείται η πιο ιστορική και διεθνώς καταξιωμένη σχολή χορού της Αμερικής.
Σε όλα τα χρόνια της δημιουργίας της αντλούσε έμπνευση από ένα ανεξάντλητο φάσμα πηγών, όπως η μοντέρνα ζωγραφική, η αμερικανική μεθόριος, οι θρησκευτικές τελετές των ιθαγενών, αλλά και η ελληνική μυθολογία. Παρουσίασε έργα με πρωταγωνίστριες τη Μήδεια, την Ιοκάστη, την Άλκηστη, τη Φαίδρα και την Αριάδνη. Το 1958 παρουσίασε την παράσταση “Κλυταιμνήστρα” με την ίδια στο βασικό ρόλο, παράσταση που θεωρείται το απόλυτο αριστούργημά της. Ως δημιουργός, η Martha Graham φρόντιζε όλες τις πτυχές στην παραγωγή των έργων της, από τις χορογραφίες και τα κοστούμια, ως τη μουσική και το φωτισμό.
Στα 70 χρόνια συνεχούς δημιουργίας συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες, αλλά και εκπροσώπους από το χώρο της μόδας όπως οι Isamu Noguchi, John Houseman, Halston, Donna Karan, Calvin Klein, Aaron Copland, Louis Horst, Samuel Barber, William Schuman, Carlos Surinach, Norman Dello Joio, Gian Carlo Menotti κ.ά.
Αν και δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το μπαλέτο, δημιούργησε ρόλους για κορυφαίους κλασικούς χορευτές όπως ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, η Μάργκοτ Φοντέιν και ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ οι οποίοι συμμετείχαν ως guests στις παραγωγές της. Ως δασκάλα χορού έχει διδάξει σε ηθοποιούς πώς να χρησιμοποιούν το σώμα τους ως μέσο έκφρασης, μεταξύ των οποίων η Μπέτυ Ντέηβις, ο Γκρέγκορυ Πεκ, η Τζοάν Γούντγουορντ, ο Κέρκ Ντάγκλας, αλλά και η Μαντόνα.
Ως άνθρωπος του πολιτισμού με έντονη πολιτική συνείδηση χόρεψε στον Λευκό Οίκο για τον πρόεδρο Ρούσβελτ και αρνήθηκε την πρόσκληση του Χίτλερ να εμφανιστεί με την ομάδα της στο Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών, το οποίο λάμβανε χώρα παράλληλα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936. Το 1976, ο πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ της απένειμε το Μετάλλιο της Ελευθερίας, ανακηρύσσοντάς την «εθνικό θησαυρό», ενώ το 1985, ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν της απένειμε την κορυφαία διάκριση των ΗΠΑ “National Medal of Arts”. Δημιουργική και ενεργή ως το τέλος, πέθανε πλήρης ημερών, 95 χρονών, το 1991.
Η ομάδα, που για τους Αμερικανούς αποτελεί εθνικό πολιτιστικό θησαυρό, έχει παρουσιάσει το έργο της σε περισσότερες από 60 χώρες, εμφανιζόμενη στα σπουδαιότερα πολιτιστικά κέντρα του κόσμου. Από τους κόλπους της αναδείχθηκαν κορυφαίοι δημιουργοί όπως ο Μέρς Κάνινγκχαμ, ο Πωλ Τέιλορ, ο Μάρκ Μόρις και ο Έρικ Χόκινγκς. Στις 181 χορογραφίες που η Γκράχαμ δημιούργησε συμμετείχαν κατά καιρούς διάσημες προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων οι προαναφερόμενοι Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, Μάργκοτ Φοντέιν και Ρούντολφ Νουρέγιεφ, αλλά και η Λάιζα Μινέλλι, η Μάγια Πλισέτσκαγια και η Κάθλιν Τέρνερ.
Η καλλιτεχνική διευθύντρια των μπαλέτων, Τζάνετ Άιλμπερ με την Sonya Thissen πρέσβη του Καναδά στην Ελλάδα, στην πρεμιέρα στο Μέγαρο Μουσικής
Σήμερα η Martha Graham Dance Company, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Τζάνετ Άιλμπερ, στοχεύει στη διάδοση του πρωτοποριακού έργου της Γκράχαμ στις νεότερες γενιές με παραστάσεις σ’ όλο τον κόσμο, πλούσιο εκπαιδευτικό έργο με τη χρήση όλων των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, αλλά και σε συνεργασίες με τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς του πλανήτη για την παρουσίαση των νέων παραγωγών της.
Η Τζάνετ Άιλμπερ είναι καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας από το 2005. Η ίδια υπήρξε επικεφαλής χορεύτρια της ομάδας στο παρελθόν και έχει δουλέψει στενά με την ίδια τη Martha Graham, η οποία την έχει χορογραφήσει σε σπουδαία έργα.
Η παραγωγή “The First and The Future” που παρουσιάζεται στην Αθήνα στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιοδείας της ομάδας, είναι ένας διάλογος ανάμεσα σε εμβληματικά έργα της, όπως το Chronicle και το Errand into the Maze και σε νέες, τολμηρές παραγωγές όπως το Cave, που η ομάδα δημιουργεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Τζάνετ Άιλμπερ, πάντα με απόλυτο σεβασμό στην κληρονομιά της "Χορεύτριας του 20ου αιώνα". Ένας φόρος τιμής στην γυναίκα που άλλαξε τον χορό για πάντα, αλλά και παρουσίαση μερικών από τις σπουδαιότερες νέες παραγωγές της ομάδας.
Χορεύουν: Lloyd KNIGHT, Xin YING, Leslie Andrea WILLIAMS, Anne SOUDER, Laurel DALLEY SMITH, So Young AN, Marzia MEMOLI, Richard VILLAVERDE, Devin LOH, Antonio LEONE, Meagan KING, Ane ARRIETA, Zachary JEPPSEN-TOY, Amanda MOREIRA, Jai PEREZ, Ethan PALMA.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
"CHRONICLE"
Χορογραφία και Κοστούμια: Μάρθα Γκράχαμ | Μουσική: Γουόλινγκφορντ Ρίγκερ | Φωτισμός: Ντέιβιντ Φίνλεϊ και Στίβεν Λ. Σέλεϊ
Πρεμιέρα: 20 Δεκεμβρίου 1936, Guild Theater, Νέα Υόρκη
"ERRAND INTO THE MAZE"
Χορογραφία: Μάρθα Γκράχαμ | Μουσική: Τζαν Κάρλο Μενόττι | Φωτισμός: Λόρεν Λιμπρέτι | Κοστούμια: Μαρία Γκαρσία
Πρεμιέρα: 28 Φεβρουαρίου 1947, Ziegfeld Theatre, Νέα Υόρκη
"CAVE"
Χορογραφία: Χοφές Σέχτερ | Παραγωγός: Ντανίιλ Σίμκιν | Μουσική: Ame και Χοφές Σέχτερ | Κοστούμια: Κάλεμπ Κριγκ | Φωτισμός: Γι-Τσουνγκ Τσεν | Βοηθός Χορογραφίας: Κιμ Κόλμαν
Παγκόσμια Πρεμιέρα: 6 Απριλίου 2022, New York City Center
Martha Graham Dance Company
“The First and The Future”
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ | Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη
τελευταία παράσταση: 23 Νοεμβρίου
Πληροφορίες: 210 7258510 | Εισιτήρια: megaron.gr / 2107282333 | Προπώληση: www.megaron.gr/event/martha-graham-dance-company-the-first-and-the-future/
Διοργάνωση: πολιτιστική εταιρεία ΛΑΒΡΥΣ
